Hét platform voor de renovatiesector ACTUEEL Utrechts jaren ‘50 kantoor gemoderniseerd 5 TRANSFORMATIE Wederopbouw kolos in Rotterdam nu kantoor 36 INSTALLATIES “Vanaf 2023 alleen nog kabel- en lasdozen van recyclaat.” 39 N UMM E R 7 | J A A R G A N G 12 | D E C E M B E R 2 0 2 2 Minerale gevelpanelen voor na-isolatie van woningen Pag. 14 Thema Prefab
Climate Connect-app Tot 12% besparing 100% Nederlands EXCELLENTE DUURZAAMHEID, VERTROUWDE KWALITEIT: SMART-UPP 7 jaar garantie Deze rvs boiler, die te bedienen is met de Climate Connect-app, bespaart 12% energie t.o.v. een standaard boiler. Het zelflerend tapvermogen van de boiler in combinatie met het appgebruik maakt van de Smart-upp de energiezuinigste boiler in ons assortiment! Bovendien wordt deze boiler geproduceerd in de meest duurzame rvs-lijn ter wereld. De Smart-upp is uitermate geschikt voor appartementen en woningen, zowel nieuwbouw als bestaande bouw. En wat ook handig is: de Smart-upp kan elke boiler eenvoudig en 1 op 1 vervangen! En dat alles met de vertrouwde Itho Daalderop kwaliteit. Verkrijgbaar vanaf 15 november 2022 in 60, 80, 120 en 150 liter. Kijk voor meer informatie op https://www.ithodaalderop.nl/smartupp Zelflerend vermogen 22_0176 | ID 06-12-2022
3 nr. 7 December 2022 Redactioneel In dit nummer COLOFON RenovatieTotaal is een onafhankelijke informatiebron en verschijnt 7 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, op- en aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft. Jaargang 12, nummer 7, december 2022 Uitgever Hugo Arends (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Hoofdredactie Harmen Weijer redactie@renovatietotaal.nl Redactie Frank de Groot Paul Engels Henk Wind Medewerkers Haico van Nunen Willard van Reenen Marketing & Communicatie Maxime Wendt (0570) 768642 E-mail: maxime@handelsuitgaven.nl Advertenties Tom Sotthewes (0570) 654660 E-mal: tom@handelsuitgaven.nl Abonnementen Mirjam Nijbroek (0570) 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Ontwerp en Opmaak Bureau OMA, Doetinchem www.bureauoma.nl Cover Minerale gevelpaneel nieuwste innovatie voor na-isolatie van woningen (pag. 14) Druk Rodi Rotatiedruk RenovatieTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273, 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer Tel. 0570 – 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd. Thema Prefab: “IFD 2.0 hard nodig voor renovaties” 11 Bouwhistorie: Historische bouwtechniek en zichtbare bouwsporen (deel 2) 33 Installaties: Arsenaal Vlissingen slim geklimatiseerd 42 5 Actueel 9 Column 13 Prefab: Energiemodules 14 Prefab: Minerale gevelpanelen voor na-isolatie 17 Prefab: Lezerstest 19 Prefab: Eigenlijk geen ruimte voor isolatie 21 Prefab: “Altijd ten dienste van ontzorging" 22 Prefab: 3D-geprinte balkons in Den Helder 25 Prefab: Tijdsbeeld in hout 28 Prefab: Project 31 Prefab: Productoverzicht 35 Transformatie: University College Groningen 36 Transformatie: Wederopbouw kolos Rotterdam 39 Installaties: Interview 41 Installatienieuws 45 Productoverzicht Voortuitgaan Onder druk wordt alles vloeibaar, is een bekende uitdrukking in vooral de technische wereld. Maar het is op veel meer vlakken van toepassing, als er maar voldoende urgentie is. Je zou zeggen dat dit op het gebied van het energiezuinig maken van woningen dat wel het geval is, en de ene na de andere innovatie zou worden omarmd. U voelt hem al aankomen: dat is nog niet aan de orde. Afgelopen jaar begonnen we goed met het langzaam maar wel heel zeker uit een coronapandemie weten te komen. De oorlog in Oekraïne zorgde echter voor een compleet andere situatie, uiteraard vooral in dat land zelf. Maar ook in West-Europa zorgde het voor een energiecrisis. Energieprijzen zijn opgestuwd, en alleen door ondersteuning van de overheid is het momenteel voor veel bewoners te behappen. Het kan niet anders dan dat deze situatie een boost gaat geven aan energiebesparende en duurzame maatregelen in woningen. En ja, de vraag daarnaar is groot, maar de uitvoering ervan gaat met horten en stoten. Want niet alleen is er een tekort aan apparaten als warmtepompen; ze zijn ook niet zomaar geïnstalleerd omdat er simpelweg te weinig vakmensen zijn om die apparaten te installeren. We ontkomen dan niet ook aan innovaties op dat gebied, liefst ook nog prefab geproduceerd en plug-and-play te installeren door bouwvakkers. In deze editie staan in 18 pagina’s allerlei voorbeelden hoe prefab renoveren in zijn werk kan gaan. Er zijn dus vele mogelijkheden, maar dan moeten we het wel anders doen dan we gewend zijn te doen in de afgelopen decennia (en misschien wel langer dan enkele tientallen jaren). En anders werken is altijd wennen, of levert weerstand op, maar uiteindelijk komt het er wel van. Want ook in 2023 zal de woningnood niet veel minder zijn, zullen energieprijzen onverminderd hoog zijn, is klimaatverandering niet zomaar weg, en is het personeelstekort in bouw en techniek niet opgelost. Stilstaan is in deze tijd niet eens meer achteruitgaan, maar een regelrechte sterfhuisconstructie. Dus 2023 staat voor vooruitgaan. Fijne feestdagen voor nu, en dan straks in het nieuwe jaar keihard vooruit. Harmen Weijer Hoofdredacteur RenovatieTotaal Reageren? redactie@renovatietotaal.nl
5 nr. 7 December 2022 Actueel AFNL en NOA: “Snel meer duidelijkheid over stikstofruimte voor bouw en infra” Met een eenmalige vrijwillige regeling voor ondernemers die piekbelaster zijn, wil het kabinet op korte termijn een forse reductie van de stikstofneerslag realiseren. Hiermee kan natuur herstellen, kunnen PAS-melders gelegaliseerd worden en komt er ruimte voor nieuwe economische ontwikkelingen, zoals in de bouwsector. De Aannemersfederatie en Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven (NOA) reageren positief op de aanpak, maar vragen het kabinet nu snel duidelijkheid te geven wanneer het kabinet verwacht dat er stikstofruimte wordt gerealiseerd, die kan worden ingezet voor bouw- en infraprojecten. Om de grote bouwopgave van het kabinet te realiseren is die ruimte namelijjk hard nodig, aldus AFNL en NOA. Met een eenmalige vrijwillige regeling voor ondernemers die piekbelaster zijn, wil het kabinet op korte termijn een forse reductie van de stikstofneerslag realiseren, zo schrijft minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof in een brief eind november aan de Tweede Kamer. Hiermee kan natuur herstellen, kunnen PAS-melders gelegaliseerd worden en komt er ruimte voor nieuwe economische ontwikkelingen. Door een brede groep piekbelasters te vragen keuzes te maken tussen fors verduurzamen, verplaatsen, of vrijwillig stoppen wil het kabinet de stikstofimpasse doorbreken. Ook de industrie maakt onderdeel uit van de aanpak piekbelasters. Daarnaast moet vergunningverlening op basis van de natuurbeschermingswet minder onzeker worden. AFNL en NOA wijzen ook op de administratieve rompslomp die aannemers sinds het wegvallen van de bouwvrijstelling hebben doordat ze veel nieuwe berekeningen en rapportages moeten aanleveren om aan te tonen dat bouwprojecten geen extra stikstofuitstoot veroorzaken. “Dit brengt extra kosten en vertraging met zich mee. Hopelijk maakt het Kabinet zoveel snelheid met de stikstofmaatregelen dat vergunningverlening voor deze voorgenomen bouwprojecten geen extra vertraging oplopen.” De beide brancheorganisaties vinden de extra middelen, die beschikbaar komen voor emissieloos bouwen, eveneens een stap in de goede richting. “Bedrijven in bouw, afbouw en infra investeren al veel in emissieloos bouwen, maar zij kunnen pas echt grote investeringen doen in bijvoorbeeld emissieloos materieel met een financiële impuls. En dan moet er ook duidelijkheid en zekerheid zijn om het mogelijk te maken versneld af te schrijven op bestaand materieel.” Bron: AFNL/NOA Utrechts jaren ‘50 kantorencomplex gemoderniseerd Aan de Catharijnesingel in Utrecht is onlangs door Pleijsier Bouw de renovatie en verbouwing van een prominent jaren ’50 kantorencomplex afgerond. Het complex ‘The Cath’ is opgeleverd aan Timeless Investments en Tristan Capital Partners. In januari 2021 klonk het startsein voor dit bijzondere project. Het oude jaren ’50 complex werd volledig getransformeerd, gerenoveerd en vergroot. De 10 bouwlagen werden volledig gestript voor het realiseren van nieuwe kantoorruimtes en deels gesloopt voor een geheel nieuwe entree en trappenhuis. Op de bestaande constructie zijn extra verdiepingen gecreëerd die zijn gesloten door middel van glazen gevels. Remco Muller: “Het pand was opgedeeld in twee gebouwen. Blok A stamde uit de jaren ’50 en Blok B uit de jaren ’90. Dat moest weer één geheel worden. Tijdens het project liepen Remco en zijn collega’s tegen verschillende uitdagingen aan. “Denk bijvoorbeeld aan vleermuizen tijdens de eerste bouwfase, maar ook aan oude bouwtekeningen die niet overeenkwamen met de werkelijkheid.” Het eindresultaat mag er echter zijn: één stijlvol kantorencomplex met een eenduidige stijl, duurzame klasse A-installatie én schitterende architectuur. Hoofdarchitect van dit project was IDEA Ontwerp, interieurontwerper was Fokkema & Partners Architecten en de bouw werd begeleid door DEV_Real Estate. Opdrachtgevers van de transformatie waren Timeless Investments en Tristan Capital Partners. Bron: Pleisier Bouw, Foto: egbertdeboer.com Renovatie huurwoningen Ymere levert extra woningen op Het einde van de bouwvakantie betekende in Amsterdam Geuzenveld het startsein voor de renovatie van 144 woningen aan het Hof van Descartes in opdracht van Ymere. Vanaf 1 september is Dura Vermeer al bezig en worden de woningen flink onder handen genomen Dat is hard nodig om de bewoners straks een comfortabel en energiezuinig huis te bieden. "Bijzonder aan dit project”, vertelt Maurits van Klaveren van Ymere, “is dat we extra 34 woningen gaan toevoegen. In totaal worden 30 zolderbergingen omgebouwd tot woningen.” Die worden verhuurd met een jongerencontract. Jongeren uit de gezinnen die er nu wonen krijgen daarbij voorrang. Daarnaast bouwt Dura Vermeer vier garageboxen om tot woningen. Deze worden met voorrang aangeboden aan mensen van 65 jaar en ouder of met een medische indicatie. Gasloos Emelien Schut van Dura Vermeer licht de renovatiewerkzaamheden toe: “De woningen worden volledig gasloos. Ze krijgen een nieuwe badkamer, keuken en toilet. Er komen nieuwe kozijnen met HR++ glas, mechanische ventilatie en plafonds met geluidsisolatie. Verder doen we ook veel aan de veiligheid. De openbare binnentuinen worden afgesloten, er komen nieuwe sloten en halofoons, elektra wordt vernieuwd en asbest verwijderd.” Voor de bewoners heeft deze verbouwing nogal wat impact. Zowel de binnen- als de buitenkant van de woningen wordt aangepakt. Sander Albinus van Ymere, die contact heeft met de bewoners, legt uit: “De huurders kunnen niet in hun woning blijven. Het is daarom heel belangrijk dat we goede afspraken maken met hen. Een deel van de bewoners gaat naar een tijdelijk onderkomen, een wisselwoning. Andere bewoners hebben ergens anders een nieuwe woning gevonden. Daar helpen we hen ook bij.” Bron: Dura Vermeer
T: +31 (0)174513094 E: info@tcvddool.nl I: www.tcvddool.nl WIJ STAAN AL BIJNA 85 JAAR VOOR: Een kostenefficiënt alternatief voor nieuwbouw Verhogen van uw bedrijfsruimte betrouwbaar flexibel snelheid innovatief Gageldijk 2 • 3602 AL Maarssen • T 030-261 20 57 F 030-261 57 04 • E contact@bluemink.nu 72 uur levering Het is mogelijk om kozijne 72 uur. Met snelle samenw wij maximaal 5 kozijnen p met draairaam, draai-kiep stapeldorpel deur, dubbel hefschuifdeuren. Meer informatie en de voo opvragen via contact@blu Timmerbedrijf Bluemink • Ringdijk 3 • 3648 EB Wilnis Bluemink Kozijnen Maarssen • Gageldijk 2 • 3602 AL Maarssen Bluemink Kozijnen Noordwijk • Keyserswey 15 • 2201 CWNoordwijk Vanuit al onze vestigingen kunnen we in 72 uur ‘standaard’ kozijnen leveren met: - Draai of draai-kiepraam - Klepraam - Stapeldorpel deur - Dubbel deuren - Hefschuifdeuren B A E D C A B C D E MAX 4 Wapeningsplaten voor nieuwbouw en renovatie Vloeroplossingen OP-DECK® ICF Vloersysteem LEWIS® Zwaluwstaartplaten® HODY® Staalplaatbetonvloeren Pieter Zeemanweg 107 3316 GZ Dordrecht (NL) +31 (0)78 617 44 00 reppel@reppel.nl www.reppel.nl
7 nr. 7 December 2022 Actueel 174 verduurzaamde sociale huurwoningen in Utrecht voor woningcorporatie Portaal Woningcorporatie Portaal en BAM Wonen hebben onlangs samen met de bewoners de oplevering gevierd van 174 verduurzaamde sociale huurwoningen in de hoogbouwflat aan de Nigerdreef in Utrecht. De woningen zijn verduurzaamd van energielabels C tot en met E naar minimaal label A. De gasaansluitingen zijn verwijderd, waardoor de woningen nu gasloos zijn en alle keukens zijn voorzien van inductiekookplaten. Gelijktijdig met de energetische verbetering kreeg de flat ook een esthetische upgrade. Portaal en BAM Wonen verduurzamen in een ketensamenwerking meerdere hoogbouwflats in Overvecht. De flat aan de Nigerdreef is het eerste opgeleverde project. Marnix van Namen, programmamanager projecten bij Portaal: “De oplevering van de Nigerdreef als eerste hoogbouwflat van de langdurige samenwerking tussen BAM en Portaal is een mooie mijlpaal. Komende jaren willen we met elkaar ook de andere tien-hoog flats in Overvecht verduurzamen en opknappen. Dingen die we bij Nigerdreef geleerd hebben, bijvoorbeeld over de techniek van het bestaande gebouw of uitvoering van de werkzaamheden, nemen we mee naar de volgende flats omdat we samen doorgaan.” De flat met tien verdiepingen heeft een vernieuwde uitstraling gekregen naar ontwerp van architect Frank Stedenhouder van Mex Architects. De betonnen grindplaten op de kopgevels zijn vervangen door metselwerk in wildverband. Onder de nieuwe kunststof kozijnen zijn antracietkleurige gevelpanelen geplaatst. De nieuwe balkonhekken zijn van glas. De entree is vergroot en heeft een aangepaste liftinstallatie die nu aansluiting heeft op de begane grond. Zo hoeven bewoners niet zoals vroeger eerst een trap op om bij de lift te komen. Ook de portieken en bergingen zijn opgeknapt met onder meer schilderwerk. Comfortabele en energiezuinige woningen De woningen zijn nu beter geïsoleerd en ook de ventilatie in de woning is verbeterd. Bewoners ervaren dankzij de maatregelen zoals HR++ glas meer wooncomfort en een lager energieverbruik. De flat bespaart 70.500 m3 gas per jaar en de CO2-uitstoot daalt met circa 126.600 kilogram per jaar. Bron: BAM Wonen Transformatie voor voormalige Pieter Baan Centrum in Utrecht Het Pieter Baan Centrum in Utrecht, dat sinds 2018 niet meer gebruikt wordt als psychiatrische observatiekliniek, wordt getransformeerd. In de nieuwe plannen, waar oud- en nieuwbouw een karakteristiek geheel vormen, wordt door KondorWessels Vastgoed een mix van verschillende woon- en werkfuncties gerealiseerd, waaronder een bijzonder woonconcept en een broedplaats. Met de herontwikkeling worden diverse ambities verwezenlijkt, zoals het creëren van een community voor Utrechtse ondernemers, makers en kunstenaars, het behoud van gebouwen en karakterversterking van de historie, en sociale-, culturele- en maatschappelijke verbinding met de stad en de buurt. Woningen en broedplaats Er komen verschillende soorten woningen in de plaats van de kliniek, zoals sociale-, midden-, en vrije sector huurwoningen, koopwoningen en een bijzonder woonconcept. In dit woonconcept kunnen kwetsbare jongeren zich stap voor stap ontwikkelen naar een zelfstandig bestaan. Ook komt er een broedplaats met expositie- en workshopruimtes, horeca en een flexibel,- en maatschappelijk programma. Zeven hoven Het plangebied van het voormalig Pieter Baan Centrum ligt tegen het centrum van Utrecht, aan de Kromme Rijn. Er komen in totaal zeven (semi) publieke hoven met elk een eigen functie en identiteit. De verschillende hoven sluiten aan op de omgeving met natuur- en watergerelateerde activiteiten, maar is ook geïnspireerd op functies van buitenruimtes van een kliniek. Er is ruimte voor sport, tuinieren, rust, overdenking, spel en ontmoeting. Bij elkaar draagt dit bij aan een locatie voor en door Utrechters van alle leeftijden. Bron: KondorWessels, Foto: Paul Vaessen
Actueel 8 nr. 7 December 2022 Amsterdams kauwgomballenhal wordt ondernemers hotspot De voormalige productiehal van het Kauwgomballenkwartier in Amsterdam wordt getransformeerd tot KBF Warehouse, een moderne hotspot en werkplek voor creatieve ondernemers. De bestaande stenen bebouwing wordt opgebouwd met een transparant volume met een eigentijds en industrieel karakter. Sinds de transformatie van de Kauwgomballenfabriek in 2008 is het omliggende bedrijventerrein getransformeerd tot een bruisende werkomgeving met een grote variatie aan creatieve ondernemingen. Het Kauwgomballenkwartier bestaat uit een grote diversiteit aan bouwstijlen uit verschillende periodes met een industrieel karakter, dat past bij het verleden. Om het gebied verder te blijven ontwikkelen, is de voormalige productiehal getransformeerd tot een inspirerende werkomgeving met een eigen identiteit. Het gebouw faciliteert een verscheidenheid aan kantoormogelijkheden vanwege de flexibele indeling en biedt ruimte aan zowel kleine- als grote creatieve ondernemers. Structuur van hallen behouden De structuur van de voormalige productiehallen blijft deels behouden en wordt onderdeel van het nieuwe kantoorgebouw. De oorspronkelijke stenen bebouwing wordt opgebouwd met een transparant volume van meerdere verdiepingen. De gevels van het kantoorgebouw kenmerken zich door de hoekige structuur, die gebaseerd is op de originele daken en aansluit bij vormentaal en de cultuurhistorische waarde van het pand. De aanvulling van materialen als staal, glas en hout geven het gebouw een nieuwe dynamiek die past binnen het ensemble van het Kauwgomballenkwartier. Het resultaat is een lichte werkplek voor creatievelingen waar heden, verleden en toekomst samenkomen. Centraal trappenhuis Het kantoorgebouw bestaat uit twee delen die met elkaar verbonden worden door een heldere, lichte kern waarin het trappenhuis gevestigd is. Het centrale trappenhuis wordt volledig in hout bekleed en brengt gebruikers uit de verschillende delen samen. De combinatie van natuurlijke materialen en robuuste uitstraling zorgt dat het kantoorgebouw een aangename en inspirerende werkplek wordt. Naast het interieur is er in het ontwerp een grote nadruk gelegd op de diverse buitenruimtes met verschillende soorten groen, zoals een Pocketpark entree, inpandige groene patio's, balkons met plantenbakken, verticaal groen aan de gevels en een gedeeltelijk mossedum dak. Bron: NEXT Architects “Pensioenfondsen willen helpen bij financiering renovaties van schoolgebouwen” De miljarden euro’s, die nodig zijn om de vele verouderde schoolgebouwen in Nederland te renoveren, kunnen wel eens uit Nederlandse pensioenfondsen komen. Deze hebben onderwijsminister Wiersma laten weten dat zij bereid zijn te helpen. Wiersma gaf dit eerder deze maand aan in tijdens een debat in de Tweede Kamer over onderwijshuisvesting. Al eerder riepen gemeenten en brancheorganisaties in onder meer de bouw en het onderwijs het kabinet op om werk te maken van verouderde schoolgebouwen. Tot 2050 is er € 42 miljard nodig en van de helft van dit bedrag is nog niet bekend hoe het moet worden betaald en door wie, blijkt uit onderzoek uit opdracht van het kabinet. Dat komt neer op een bedrag van € 730 miljoen extra per jaar. Wiersma heeft van de vijf grootste pensioenfondsen begrepen dat zij willen helpen met de financiering van deze miljarden. Dat doen ze volgens de minister niet uit ‘rendementsdenken’, maar om een maatschappelijke bijdrage te leveren met het geld van hun Nederlandse pensioendeelnemers. In het debat kwam ook de verdeeldheid aan de orde tussen schoolbesturen en gemeenten als het gaat om huisvesting. Schoolbesturen gaan zelf over onderhoud en exploitatiekosten, terwijl gemeenten verantwoordelijk zijn voor nieuwbouw en uitbreiding van schoolgebouwen. Dat levert bijvoorbeeld problemen op met zonnepanelen op daken, waar gemeenten over gaan maar de opbrengsten de energierekening van scholen kan verlagen.
9 nr. 7 December 2022 Column In elk nummer van RenovatieTotaal geeft dr.ir. Haico van Nunen zijn mening over een aspect van ‘de renovatiewereld’. Haico van Nunen is adviseur bij BouwhulpGroep en lector Duurzame Renovatie bij het kenniscentrum Duurzame HavenStad van Hogeschool Rotterdam. Data als start Met een verduurzamingsopgave van 1.000 renovaties per dag moeten we nadenken hoe we dit efficiënt en effectief als bouwketen kunnen uitvoeren. Een ding is wel duidelijk; via bestaande wegen en met bestaande technieken gaat het niet lukken. Mensen zullen vroeg in het bouwproces meegenomen moeten worden over mogelijkheden voor hun woning, voorzien van professionele begeleiding, toegang tot financiering, en de gekozen oplossing zal klaar gezet moeten worden voor productie, transport en montage. En dat dan duizendmaal iedere dag, dag na dag. En dit betreft alleen nog maar de capaciteit vanuit de vraagzijde. Voor het daadwerkelijk realiseren van 1.000 hoog-niveau renovaties per dag zal er ook vanuit de productiezijde veel moeten gebeuren. Er moeten meer concepten komen om een breed aanbod te bieden, die moeten voldoen aan hoge gegarandeerde eisen op kwaliteit; energie, materiaal, gebruik en comfort. Kortom de markt moet ontsloten worden met passende oplossingen, met voldoende grip op de benodigde capaciteit vooraf. Deels kan het gebruik van data helpen bij de oplossing. Dat kan een allesomvattend computermodel zijn dat alles kan doorrekenen. Maar ook een eenvoudig algoritme waarmee de woningvoorraad geordend kan worden, zodat je weet wat je hebt. De vraag is dan ook niet OF data een slimme oplossing is voor de uitdaging die voor ons ligt? Maar HOE we vandaag al kunnen starten met de beschikbare data om met elkaar te versnellen? Want zonder het gebruik van data zal de afstand tussen vraagzijde en aanbodzijde niet snel kleiner worden. Het datagebruik bij renoveren richt zich nu vooral op het sneller rekenen en tekenen aan bestaande woningen. Maar met data in de bouw kan je veel meer bereiken. Want in welke buurt ga je als gemeente nu beginnen met een WijkUitvoeringsPlan? Hoe kun je, als eenmaal die buurt bekend is, zorgen dat er slim en snel het juiste aanbod wordt geboden? Het heeft immers weinig zin om kruipruimte-isolatie te gaan promoten in de buurt, als er in deze buurt geen kruipruimten zijn. Of krijg je als ondernemer in een wijk te maken met mensen met een smalle beurs en staat betaalbaarheid voorop, of bevind je je op een plek waar juist luxe en comfort als aanbod je achter de voordeur brengt? Data-analyse biedt mogelijkheden om voor het gebied om juist deze kansen inzichtelijk te maken, te ordenen, en te groeperen. Voordat we onze capaciteit aan ambassadeurs, ingenieurs, materieel en vakmensen in gaan zetten. Want zonder data de juiste dingen, op de juiste plek en met de juiste mensen realiseren is onmogelijk. Dat durven we na 45 jaar renoveren van een half miljoen renovaties in wijken en buurten samen met buurtbewoners wel te stellen. Al meer dan 30 jaar uw specialist in voorbereiding van vloeren en oppervlakten De beste basis onder iedere afwerking www.nieuwenhuis.nl Winnaars NRP Gulden Feniks 2022 bekend De bekroonde projecten van de NRP Gulden Feniks 2022 zijn bekendgemaakt. De winnaars zijn de gerenoveerde school De Wereldburger en het transformatieproject De Voortuinen, beide in Amsterdam, en de gebiedstransformatie Kerkebosch in Zeist. Hiernaast werd als extra prijs een wild card uitgereikt voor de transformatie van De Utrecht in Leeuwarden. De NRP Gulden Feniks wordt jaarlijks uitgereikt door het NRP aan opdrachtgevers, ontwerpers en bouwpartijen in de categorieën Transformatie, Renovatie en Gebiedstransformatie. In de categorie renovatie werd winnaar het schoolgebouw De Wereldburger in Amsterdam (foto boven). De jury prijst de ambitie van de gemeente Amsterdam en de manier waarop zij haar rol als opdrachtgever heeft vervuld, en ook de inzet van Moke Architecten verdient lof. De kracht van de eenvoud en de inventiviteit waarmee de school op een natuurlijke, weloverwogen en zorgvuldige manier is gerenoveerd is indrukwekkend; de materialen van elders zijn slim hergebruikt. De opgave van de Wereldburger komt overal in Nederland veel voor en kan een goed voorbeeld voor andere scholen zijn. Eveneens in Amsterdam werd De Voortuinen winnaar in de categorie transformatie (foto linksonder). Hier gaat het om een voormalig Postbank-gebouw, dat een nieuwe identiteit heeft gekregen, uitgevoerd door Kondor Wessels Amsterdam. Daarbij is volgens de jury een geniale oplossing gevonden voor hergebruik van een toren met een betonskelet. Alle eer voor dit project komt toe aan de architect Menno Kooistra en Elephant. Hij heeft een nieuwe ontsluitingstypologie tot stand weten te brengen als voorbeeld voor vele transformatieopgaven. In de categorie gebiedsontwikkeling viel het project Kerckebosch in Zeist in de prijzen, van architectenbureau wUrck. De jury vond dit een bijzonder knappe en inspirerende herstructurering van een naoorlogse wijk met grootschalige sloop/nieuwbouw waarbij het bestaande landschap is geïntegreerd met de buurt. Maar liefst 85% van de bewoners is na de sloop teruggekeerd in de nieuwbouw in de wijk en heeft zelfs een wooncarrière kunnen doorlopen. Een wild card ging naar het project De Utrecht in Leeuwarden (foto rechtsonder). Het prachtige resultaat van de transformatie van reflecteert de samenwerking van de opdrachtgever, architect borren staalenhoef architecten en alle andere betrokkenen. Het voormalige kantoor van De Utrecht is niet alleen behouden, het bestaande wordt ook verder gebracht naar een nieuwe toekomst. De attitude waarmee het gebouw is getransformeerd is doorgezet in de publieke programmering, waarin verleden en toekomst met elkaar worden verbonden. Bron: NRP Gulden Feniks
SAMEN BOUWEN AAN DE TOEKOMST 6 -10FEBRUARI 2023 Tijdens BouwBeurs 2023 verandert de vloer van Jaarbeurs in de spannendste bouwplaats van Nederland. Kom naar Utrecht om te zien, horen, beleven en te vertellen wat er nodig is om toekomstbestendig te worden en te blijven. Het bijeenbrengen van de modernste technieken, nieuwste materialen en slimme toepassingen toont dat de digitale en circulaire transformatie in de bouw sneller gaat dan ooit! Het bewijs dat duurzaam samenwerken in de keten extra belangrijk wordt: experts hebben experts nodig om vandaag succesvol te bouwen aan de toekomst. GRATIS TOEGANG? SCAN DE QR-CODE OF GEBRUIK DE CODE BOUWTOTAAL OP BOUWBEURSLIVE.NL
11 nr. 7 December 2022 Thema Prefab “ IFD 2.0 hard nodig voor renovatie van 1000 woningen per dag tot 2050” De opgave om in Nederland voldoende woningen te hebben draait in veel discussie om nieuwbouwwoningen. Maar, zo stelde Haico van Nunen onlangs op de vakbeurs Prefab, in 2050 staat 90 procent van de huidige woningen er nog steeds. Alleen is het wel zaak dat een groot deel gerenoveerd wordt. Volgens Van Nunen, lector Duurzame Renovatie aan de Hogeschool Rotterdam, adviseur bij BouwhulpGroep én columnist van RenovatieTotaal, is het tijd voor Industrieel, Flexibel en Demontabel bouwen 2.0. Auteur: Harmen Weijer Haico van Nunen heeft veel kennis van Industrieel, Flexibel en Demontabel bouwen; hij is er begin deze eeuw op afgestudeerd én gepromoveerd. Hij is tegelijkertijd nauw betrokken geweest bij het zogeheten Industrieel, Flexibel en Demontabel (IFD) programma, dat het ministerie van Economische Zaken en toen nog VROM opzette. Doel: er moesten betere woningen gebouwd worden. “Het idee daarbij was toen nog helemaal niet circulariteit, zoals we er nu wel naar kijken. De gedachte was dat flexibel en industrieel bouwen meer keuzevrijheid voor en meer vraag van bewoners zou opleveren, omdat je nog heel laat in ontwerp- en bouwproces tot andere keuzes kan komen en daar hoorde demontabel bouwen bij.” Dit IFD-programma heeft in 5 jaar tijd 4 rondes opgeleverd, waarin in 20 tot 25 projecten per ronde veel lessen zijn geleerd op het gebied van IFD. In 1999 bijvoorbeeld leverde het pilotproject Asielzoekershuisvesting van woningcorporatie De Woonplaats tijdelijke huisvesting op voor asielzoekers. In 2002 was er het project Wat nog goed is, gebruik je nog een keer van de Federatie van Haagse Woningcorporaties, waarbij hergebruik van materialen werd gestimuleerd. Lessons learned Het bijzondere is dat deze onderwerpen anno 2022 zeer actueel zijn. Maar destijds zijn de lessons learned niet direct doorgevoerd. “Een van de lessen was dat je wel een mooi project kunt stimuleren, maar als de werkwijze maar voor één bedrijf werkt, heb je er als bouwsector nog steeds niet zo veel aan. Daarnaast is IFD-bouwen onvoldoende vertaald naar de vraag, waardoor het bij renoveren nooit tot opschalen is gekomen.” Ondertussen zijn ook de uitgangspunten veranderd, maar is IFD nog steeds actueel. Van. Nunen: “Daarom is tijd voor IFD 2.0. Hierbij staan de keuzevrijheid en de vraag minder op de voorgrond. Het gaat nu meer over hoe we schaal kunnen creëren door op industriële en flexibele wijze bouwelementen te produceren. Bovendien hebben we te weinig mensen op de bouw. Dus als je het anders en efficiënter kunt produceren, is dat alleen maar goed voor de hele bouwketen. En de D van demontabel is verder ontwikkeld tot eigenlijk de C van circulair.” IFD 2.0 is nodig omdat naast de al forse nieuwbouwopgave tot 2030 (900.000 woningen erbij, gemiddeld 300 woningen per dag) er een nog grotere renovatieopgave is. “We tellen nu 7,9 miljoen woningen waarvan er in 2050 circa 7,3 miljoen op enigerlei wijze gerenoveerd moeten zijn. Kortom: 270.000 renovaties per jaar, en dus 1000 woningen per dag (!) die aangepakt moeten worden.” Om dat te kunnen bereiken moet een van de lessen uit het verleden – meer samenwerken in de keten – nu wel gerealiseerd worden. Dat kan door renovatieconcepten met producerende partners uit te voeren en op te schalen. Collectieve aanbieding Van Nunen: “Dus het is zaak de individuele vragen op te halen en deze te vertalen naar collectieve uitvragen. Dat is vooral nodig bij particuliere woningeigenaren, want van woningcorporaties kun je nu wel verwachten dat ze hun woningen gaan aanpakken. Vergis je niet: er zijn 4,5 miljoen woningen in particulier bezit en voor hen is niets collectiefs geregeld. Op dat vlak zijn wij in een Europees project als BouwhulpGroep in Rotterdam bezig om dit wel te verkennen. We sluiten hierbij aan bij een energiecollectief, en we proberen voor individuele bewoners collectief een aanbieding van aannemers te verkrijgen om hun hele huis te verbeteren. Dan gaat het om: isolatie van dak en gevel, installaties voor verwarming en ventilatie. We bundelen hier dus de vraag van bewoners van gelijksoortige huizen met dito oplossingen. Het is de bedoeling dit op te schalen naar 350 woningen en verder. We lopen hier wel tegen het probleem aan dat er te weinig bouwers zijn om deze collectieve opdracht op te pakken. En de bewoners zelf moeten nog wel meer beseffen dat de opgave groter is dan alleen maar de spouwmuur te laten isoleren. Om dat tussen de oren te krijgen hebben we lange adem nodig.” In Montfoort zijn 10 woningen geheel aardgasloos, maar ook demontabel gerenoveerd. De opgave om woningen uit de jaren 60, 70 en 80 is groot. De component vormt het ideale platform bij renoveren, want deze heeft een kleinere schaal dan de woning, maar een grotere schaal dan het product. In de wijk Eckart in Eindhoven zijn 4 woningen in componenten gerenoveerd. Bij een project in Doesburg zijn 26 daken NOM-ready gerenoveerd op een industriële, prefab manier.
Compofloor ontwikkelt door! + Nóg snellere montage + Langere lengtes tot 700 cm + Hogere stijfheid + Rc-waarde isolatie >4,5m2K/W + Duurzamer materiaalgebruik • Lichtgewicht & luchtdicht • Perfect te combineren met vloerverwarming • Hoog comfort • Totaalgarantie op levering en montage • Scherp geprijsd en subsidiabel Wij informeren u graag over deze nieuwe ontwikkeling. T. 085 - 071 88 88 info@compofloor.nl www.compofloor.nl NIEUW! walraven.com 200 475 5 3 12 4 13 2 11 8 10 6 1 7 9 Pos. Qty. Description Art. No. 13 1 BIS Zeskantbout M10x60 BUP 61481060 12 3 BIS Zeskantbout M10x30 BUP 61481030 11 3 BIS Drop-in Anchor M10 ev 6103010 10 2 BIS Zeskantmoer M10 BUP 61281010 9 1 BIS Draadstang M10 BUP L=300 mm 63081010 8 5 BIS Washer ø25 WM0-35 BUP 10.5/25 mm 65381010 7 2 BIS Strut washer U 11 mm BUP 66588010 6 1 BIS Bifix® G2 BUP M8/10 192-200 3008200 5 1 BIS Bifix® G2 BUP M8/10 125-130 3008130 4 1 BIS RapidStrut Hammerfix M10x40 65278004 3 1 BIS clamp 434 M10 250 mm 4348250 2 1 BIS support beam WM35+Strut BUP 66288530 1 1 BIS RapidStrut Wandconsole 41x41 L= 600mm BUP 6603864 c. 3286 g 9-2-2015 B. van Dasler 1:3 1/1 A2 WPE-NL150901-000-01 Author: Checked: Comments: Date: Rev.: Page: Description: Drawing no.: Weight: Size: Scale: Date: Support Doorsnede A2 © J. van Walraven Holding B.V. Mijdrecht, The Netherlands. This drawing and all information disclosed are the exclusive property of J. van Walraven Holding B.V. A H G F E D C B H G F E D C B A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Met ruime ervaring is Walraven uw partner voor het ontwikkelen, fabriceren en aanleveren van geprefabriceerde oplossingen. De specialisten staan voor u klaar: of het nu gaat om een betrouwbaar en accuraat advies, oplossingen voor specifieke vraagstukken of een just-in-time bezorging op locatie! Kijk voor meer informatie op www.walraven.com/nl/prefab Uitgebreide technische ondersteuning Uw partner voor veelzijdige prefabricage oplossingen
13 nr. 7 December 2022 Thema Prefab Energiemodules verduurzamen woningen ondanks handjestekort Voor de verbouwing en verduurzaming van Nederland worden miljoenen woningen in de komende decennia gerenoveerd. En ze worden voorzien van duurzame installaties, zowel voor verwarming als ventilatie. Om te voorkomen dat voor ieder duurzaam apparaat vakprofessionals in al die woningen aan de slag moeten gaan, is er door Factory Zero een all-in-one energiemodule ontwikkeld. Inmiddels is het tijd om op te schalen en daarvoor smeedt Factory Zero allianties met installatie- en onderhoudspartners van woningcorporaties. En met de woningcorporaties zelf om te zorgen voor voldoende bouwstromen, vertelt directeur Jasper Hörmann van Factory Zero. Auteur: Harmen Weijer De module, door Factory Zero gedoopt in integrated Climate Energy Module (iCEM), is de afgelopen jaren ontwikkeld, en daarna in de markt gezet en zelf geïnstalleerd, vertelt Hörmann. “In de module zijn prefab vijf installatieapparaten geïntegreerd: een wtw-unit, een inverter voor zonnepanelen, de boiler en hydrodeel van de ruimteverwarming en een lucht/water warmtepomp. Door dit in één module te brengen en plug-and-play installeerbaar te maken, voorkomen we dat er per woning vier keer een vakman moet langskomen om deze apart te installeren. We hebben gewoonweg de menscapaciteit niet om de duurzaamheids- en renovatieopgave op deze oude wijze te realiseren.” Want, zo rekent Hörmann voor, het Bijschrift nieuwe wereld: meer volume, lagere risico’s in de uitvoering, tegen lagere marges per woning.” Dat vraagt aan opdrachtgevende kant wel om langjarige bouwstromen om het verdienstelijk te maken voor alle partijen. “Het is door de overheid en woningcorporaties wel aangekondigd, dat die er komen. Maar het moet ook wel gebeuren, want ik zie die grote programma’s die nodig zijn, nu nog niet. Ook de installatie- en onderhoudsmarkt kijkt wel met enige reserve naar ons verhaal, want uiteindelijk verandert hun business. Maar de koek is zo groot dat ons concept kopieerbaar is; dat vinden we ook helemaal niet erg.” Geschikt In dit ‘kookboek’, zoals Hörmann het noemt, wordt allereerst gekeken of de woning inderdaad geschikt is voor de iCEM. “Want voor alle duidelijkheid: de huidige module is voor circa 20% van het corporatiebezit echt toepasbaar. Deze module is namelijk alleen nog voor grondgebonden rijtjeswoningen geschikt, want er moeten niet te veel ZAV’s zijn en de woningen moeten uniform genoeg zijn. In een doorontwikkeling kan de toepassing wel breder worden, zoals voor hoogbouw.” De volgende stap is het planbaar te maken. “Daarvoor praten we nu met woningcorporaties in zowel het oosten, zuiden als westen van Nederland om dit gezamenlijk op te schalen door bouwstromen op te zetten. Zo komen er voor de installatie-, bouw- en onderhoudpartners voorspelbare volumes.” Garanties Hörmann beseft zich terdege dat het overtuigen van de installatiesector nog een behoorlijke kluif is. “Veel bedrijven werken al jaren met bijvoorbeeld dezelfde warmtepompen. Als wij dan met onze plug-and-play module komen, soms zelfs met dezelfde warmtepomp geïntegreerd, is dat tóch een verandering waar ze niet direct garantie aan de opdrachtgever voor durven geven. Dat begrijpen we, dus nemen wij die product- en systeemgarantie op ons. Een voorbeeld is de zorg dat je onderhoud of reparatie aan de buitenmodule op het dak moet doen. Daarover heerst overigens een soort mythe dat die buitenmodule na plaatsing vrijwel niet te bereiken is voor storingen. Maar de meeste, zo niet alle, storingen zitten aan de platenwisselaar, en die zit aan de binnenkant van de dakmodule. Dus die is van binnenuit te onderhouden. En daarom durven we ook te beloven dat als er toch iets aan de buitenmodule mankeert en niet is op te lossen van binnenuit, wij de hoogwerker regelen op onze kosten.” Komend jaar is een belangrijk jaar voor Factory Zero, stelt Hörmann. “Eind 2023 willen we een landelijk dekkend netwerk aan installatie- en onderhoudpartners hebben die iCEM’s, die wij produceren, kunnen plaatsen in woningen.” grootste probleem is het tekort aan technisch personeel. “Als we het doen, zoals we het altijd hebben gedaan, moet er per direct 3.000 fte beschikbaar komen. Dan alleen halen we het doel om in 2030 een half miljoen corporatiewoningen van het aardgas af te krijgen. Terwijl de maatschappelijke vraag – zeker op dit moment vanwege de hoge gasprijzen – waarschijnlijk een factor 5 meer bedraagt.” Intentieverklaringen Inmiddels heeft Factory Zero 3.000 iCEM’s geplaatst, en het bedrijf vindt het tijd worden voor een verdere opschaling. Hörmann: “Daarvoor hebben we de afgelopen maand intentieverklaringen getekend met installatie- en onderhoudspartners, die vaste partner zijn van woningcorporaties voor onderhoud en beheer. Tot nu toe hebben wij de energiemodules niet alleen ontwikkeld en geproduceerd, maar ook geïnstalleerd. Maar daar zijn we eigenlijk helemaal niet goed in, zeker niet als we gaan opschalen. We willen hen betrekken in wat ik zie als de Deze modules worden bij nieuwbouw- en renovateprojecten in de woningen gehesen. In de fabriek van Factory Zero worden vijf installatieapparaten, waaronder boilers, prefab geproduceerd tot een plug-and-play energiemodule. Jasper Hörmann: “Door vijf installatieapparaten in één module te brengen, voorkomen we dat er per woning vier keer een vakman moet langskomen om deze apart te installeren. We hebben gewoonweg de menscapaciteit niet om de duurzaamheids- en renovatieopgave op deze oude wijze te realiseren.”
14 nr. 7 December 2022 Minerale gevelpanelen nieuwste innovatie voor na-isolatie van woningen Niet brandbaar, makkelijk met schroeven te bevestigen aan de gevel, tot 70 meter windbestendig en te prefabriceren en dus op te schalen. Olivier Langejan, architect en bouwkundige van huis uit, heeft met zijn INpakt gevelsysteem één van de oplossingen ontwikkeld, die de ruim 3 miljoen jaren 60, 70 en 80 woningen van een goed geïsoleerde gevel te voorzien. Het bijzondere is dat het systeem eruit ziet als de typische Nederlandse baksteen, maar gemaakt is van een minerale coating. “Daarmee verandert het beeld van de vele baksteenwoningen uit die bouwperiode niet, terwijl ze met EPS-isolatiemateriaal erachter wel verduurzaamd worden.” Auteur: Harmen Weijer Het idee om een product te ontwikkelen die woningen van een veel beter geïsoleerde gevel voorziet, komt bij Olivier Langejan voort vanuit zijn jeugd. “Ik heb van jongs af aan in oude, slecht geïsoleerde woningen gewoond, tot voor kort zelfs nog. Die fascinatie voor isolatie is toen ontstaan, want wij hebben het behoorlijk koud in huis gehad.” Langejan is - opgeleid als architect en komend uit een familie van aannemers - van huis uit al bezig geweest met het ontwikkelen van nieuwe producten om wonen zo prettig mogelijk te maken. “Ik heb, sinds ik in 2009 voor mezelf ben begonnen, onder andere een bedrijf opgezet om huizen te bouwen van massief EPS. Dat was zijn tijd echter te ver vooruit. Daarna heb ik een Slowaaks bedrijf in sandwichpanelen naar Nederland gehaald en die is onder de naam SIP Europe nog steeds actief. Zelf trok mij de gevelisolatie nog het meest, dus 2 jaar geleden ben ik daar in gaan ontwikkelen.” En met een reden, want Nederland telt zeker 7 miljoen woningen die de komende 30 jaar CO2-neutraal moeten worden. “Daarvan zijn 3 miljoen woningen afkomstig uit de jaren 60 tot 90 van de vorige eeuw, die slecht geïsoleerd zijn. Die kun je van binnenuit isoleren, maar dat gaat ten koste van de binnenruimte. Dus het is beter aan de buitenkant die huizen te verbeteren. Er zijn genoeg systemen met steenstrips, maar deze productie Veel Nederlandse woningen met een baksteengevel kunnen worden gerenoveerd met de minerale oplossing van INpakt. Daarna moet het paneel nog 2 weken drogen voordat hij kan worden aangebracht.
15 nr. 7 December 2022 Thema Prefab: Innovatie kost nog steeds veel energie om ze te maken. Bovendien zijn er met enkele systemen problemen met de bevestiging aan de originele gevel. Dus ben ik 2 jaar geleden gaan onderzoeken of dat anders kan.” Koud geproduceerd Langejan stuitte op een methode van AllShield Coatings, waarbij met fosfaat, magnesium en water wordt gewerkt. “Dit mengsel gieten we in een mal in de look and feel van een baksteenmuur met voegruimte. Die voeg wordt na plaatsing door voegers gezet, zodat de bevestigingspunten niet meer te zien zijn. Na 5 minuten is de plaat droog, maar dan moet hij nog wel 2 weken drogen voordat hij kan worden aangebracht. Bij de productie wordt geen gas gebruikt, dus koud geproduceerd.” Om de plaat, die niet dikker is dan 20 mm, niet te laten breken, zijn de afmetingen van een paneel maximaal 1 meter bij 50 cm. Langejan: “Daardoor is de plaat nog geen 8 kg zwaar. In de plaat zijn de gaten al gemaakt voor de zes schroeven om het paneel te bevestigen. Hij wordt dus niet verlijmd. Als isolatiemateriaal erachter adviseren we EPS, omdat dit materiaal wat makkelijker kan worden gebruikt bij de wat ruwere achterkant van de gevelplaat. Bovendien is de milieu-impact beter dan die van PUR/PIR.” Een van de belangrijkste eigenschappen is dat de gevelplaat sterk en onbrandbaar is. “We hebben tests uitgevoerd, waarbij we de platen bewerken met een hamer zonder dat ze breken. En we hebben als brandklasse A1 gekregen, maar als A0 had bestaan, had de plaat die ook gekregen.” Bij de SBi brandwerendheidstest bij Efectis, waarbij het paneel met 850 graden Celsius is verhit, bleek namelijk dat de EPS-isolatie na 30 minuten niet ontvlamt. “En na een minuut kun je het materiaal met blote hand weer aanraken. Probeer dat maar eens met beton.” Veel interesse De huidige productiefaciliteit in Nieuwerkerk aan den IJssel is niet voldoende om de productie uit te breiden. “Daarvoor wijken we uit naar België, waar we een voormalige champignonfabriek hebben gevonden. Daar is ruimte voor een machine die jaarlijks 250.000 m2 aan INpaktplaten kan produceren. Er is zelfs ruimte voor nog zo’n machine, dus we kunnen naar een half miljoen m2 per jaar gaan.” En daar is behoefte aan, want sinds de introductie van dit systeem, september dit jaar, heeft Langejan bijna 300 gesprekken gevoerd met belangstellenden uit allerlei hoeken. “Dan gaat het om vastgoedonderhoudsbedrijven, navoegbedrijven, aannemers maar ook opdrachtgevers, zoals woningcorporaties. Het zijn nog relatief kleine oppervlaktes, zoals een kopgevel van een appartementencomplex van een woningcorporatie in Rotterdam, waar we 160 m2 aan panelen gaan plaatsen. En we hebben net 110 m2 panelen geplaatst aan balkons van een complex, waar de baksteenstrips van af vielen.” Daarnaast heeft de prefab-industrie zich inmiddels ook gemeld bij Langejan. “Bedrijven zien de mogelijkheden om hiermee snel en betaalbaar – circa € 175 per m2 – woningen na te isoleren. Alleen zijn ze in de prefabindustrie niet gek op onze bevestigingsmethode met schroeven. Het is dan ook een echte renovatieplaat. Maar we ontwikkelen nu wel een oplossing daarvoor.” Meer info: www.inpakt.nl Een van de belangrijkste eigenschappen is dat de gevelplaat sterk en onbrandbaar is. In de fabriek in Nieuwerkerk aan den IJssel worden de panelen gemaakt door het minerale materiaal in een mal te gieten. Na 5 minuten is de plaat droog, en kan hij uit de mal worden gehaald. Als de plaat wordt aangebracht met schroeven, kunnen de schroefgaten worden gedicht en de voegen gevoegd. Deze vertands geproduceerde panelen worden met schroeven bevestigd op de oude gevel.
Slimmer renoveren met Xella Laat je inspireren door onze case Scan de QR-code en ontdek hoe we samen met onze opdrachtgever een brandveilig, inbraakwerend en duurzaam archief ontwikkelden binnen de monumentale gevels van een kerk. Beter bouwen doen we sámen Renovatie is niet alleen het verduurzamen van een bestaand pand, maar ook het aanpassen naar nieuwe gebruikerswensen of gebouwfuncties. Met Xella kun je elke renovatie-uitdaging aan. Heeft jouw project specifieke eisen als het gaat om de constructie, duurzaamheid of comfort? Onze adviseurs delen graag hun expertise over de juiste materiaalkeuze en bouwmethode om sámen tot het beste eindresultaat te komen. Kijk op xella.nl/renovatie.
17 nr. 7 December 2022 Lezerstest Lezers aan de slag Thema Prefab Gaten zagen met diamantboren voor droog boren Bij het betegelen van een vloer of wand moeten vaak gaten worden geboord voor onder meer contactdozen, lichtpunten of leidingen. Dat is vaak nog een hele uitdaging. Johannes van Os, mede-eigenaar van Van Veen Tegel & Sanitair in Sint Nicolaasga ging aan de slag met de RUBI PREMIUM DRYGRES diamantboren voor droog boren. Wat zijn de ervaringen? Auteur: Ing. Frank de Groot Familiebedrijf Van Veen Tegels & Sanitair bestaat sinds 1987 en is gespecialiseerd in het leveren en aanbrengen van tegels en natuursteen, inclusief sanitair en bijbehorende bouwkundige werkzaamheden. Daarbij kunnen tevens badkamers compleet worden gerenoveerd en ingericht. Bij het bedrijf vindt de klant een uitgebreide showroom. “Al ons tegelgereedschap is van RUBI, van inwasbordjes tot aan zaagmachines”, zegt Johannes van Os. “Het is duurzaam gereedschap waarmee we vakwerk kunnen leveren.” Geen wonder dat Johannes is gevraagd om de RUBI PREMIUM DRYGRES diamantboren voor droog boren te testen. Deze diamantboren kunnen, dankzij hun M14 schroefdraadaansluiting, rechtstreeks op een slijpmachine worden geplaatst. Ook is gebruik van een elektrische boormachine mogelijk, door gebruik te maken van de booradapter. Ze zijn ontworpen voor het droog boren in tegels, steenachtige en keramische materialen, graniet en marmer. Keuze uit diamantboren Wie gaten wil boren in tegels heeft de keuze uit nat of droog boren. Voor het droog boren zijn de RUBI DRYGRES (PREMIUM) diamantboren geschikt. In de PREMIUM serie heeft RUBI de vacuümsoldeertechnologie gebruikt, die de weerstand tegen hoge temperaturen en wrijving verbetert. De diamantdeeltjes zijn hierbij in het boorgedeelte vastgezet. Met de droogboren kan je boren in tegels, steenachtige en keramische materialen, graniet en marmer. De droogboren worden luchtgekoeld door de eigen rotatie. De grotere diameters van Ø 20 tot 85 mm hebben zijopeningen voor een betere koeling door een grotere luchtcirculatie. In de kleinste diameters van Ø 6 tot 12 mm is wax geïntegreerd om de koeling – en de stofbinding - te verbeteren. Ervaringen Johannes ontving de KIT DRYGRESS PREMIUM diamantboren met zes DRYGRES diamantboren en een MULTIDRILL-geleider. Deze geleider met vijf diameters boorgaten, wordt bevestigd met behulp van een zuignap, rechtstreeks op het te boren oppervlak, horizontaal of verticaal. Door de geleider te gebruiken voorkom je het ongewenst verplaatsen van de boor. “In een speciale box zaten de diameters 20, 35, 43 en 68 mm. Ik heb ze getest in een haakse slijper van Hitachi”, zegt Johannes. Hij vertelt dat hij de boren heeft getest in wand- en vloertegels met een dikte van 10 mm. “Dat verliep prima. De gaten zijn mooi rond en netjes. We hebben nog niet eerder gewerkt met DRYGRES diamantboren, dus kan nog niet beoordelen hoe lang ze meegaan. Maar de eerste ervaringen zijn in ieder geval positief. Je ervaart ook weinig trillingen.” De grotere diameters vanaf Ø 20 mm hebben zijopeningen voor een betere koeling door een grotere luchtcirculatie. “De boren worden inderdaad niet erg heet. Het is verstandig een pendelende beweging te maken om de koeling te bevorderen en het stof gemakkelijker af te voeren om zo nog langer gebruik te kunnen maken van deze diamantboren. Daarnaast gebruikten we soms een beetje water met de draagbare RUBI watertank, omdat een tegel begon te gloeien in de boorsnede. Geef je wat water, dan krijg je een perfecte afwerking, zonder stof of uitgebroken stukjes en de boor leeft dan ook nog eens langer.” Het wisselen van de boren gaat ook prima, vindt Johannes. Samenvattend is hij zeer tevreden over de droogboren. “Maar dat was ik al gewend van RUBI. Goed gereedschap heb je gewoon nodig om goed werk te leveren.” RUBI PREMIUM DRYGRES diamantboren Deze keer: Aan de slag met een kleinere diameter. Fraaie ronde gaten in 10 mm dikke tegel met RUBI DRYGRES diamantboren. De waterkoeling is gebruikt omdat er wandtegels in de markt zijn, die beginnen te branden in de boorsnede, als je deze boor zoals het hoort, geen water geeft. Geef je echter wel water, dan krijg je een perfecte afwerking, zonder stof of uitgebroken stukjes en de boor leeft dan ook nog eens langer. De complete set die Johannes van Os toegestuurd kreeg.
Cembrit helpt de prefab bouwer Cembrit levert producten die zeer geschikt zijn voor gebruik in prefab bouwdelen. Verder levert Cembrit ook de kennis en onderliggende testrapporten voor een degelijke en verantwoorde opbouw, van o.a. houtskeletbouwelementen. Kijk op: www.cembrit.nl Download prefab brochure v Voor meer info kijk op: www.drostcoatings.nl Als opvolging op de succesvolle Noblesse aflak is er nu een spray versie gebaseerd op deze aflak. Laat u ook overtuigen van de eigenschappen die de nieuwe Devetop Noblesse Spray met zich meebrengt. DEVETOP Noblesse Spray • Hoog standvermogen tot wel 300 - 400 µm nat • Superieure huidvetbestendigheid • Goed reinigbaar • HACCP certificering (R1 CH1623706) • French A+ certificering • Safety-for-toys certificering (EN 71-3) • Reductie CO2 emissie • Weinig overspray • Zeer slijt- en krasvast EN 71-3 SAFETY FOR TOYS VOORBEREIDEND PRODUCTIEWERK Soms is het aantal stappen dat u zelf in het productieproces neemt hoog of divers. Mawipex Prefab Solutions stelt voorbereidend productiewerk voor. AANPASSING VAN HET PROCES Met een kleine wijziging in de manier van werken, kan het misschien efficiënter. We stellen onze zienswijze aan u voor. U beslist of u de proef op de som neemt. LEVERING VAN MATERIAAL OP MAAT Niet iedereen heeft de juiste middelen om een feilloos productieproces op te zetten. Via een levering op maat, leveren we het gewenste prefab product op uw locatie +32 474 945 508 www.mawipexprefabsolutions.nl One size fits NONE. Daarom krijgt u advies én leveren we dak- en gevelmaterialen op maat van uw project! Mawipex Prefab Solutions denkt met u mee en kijkt met een onbevangen blik naar uw productieproces. Wij helpen u om het proces slimmer te maken. Maar ook als u gewoon dak- en gevelmaterialen op maat nodig heeft, dan leveren wij het gewenste prefabproduct helemaal naar de vereisten van uw project. prefab solutions Mawipex Prefab Solutions - adv 239x175.indd 1 12/09/22 10:52
www.renovatietotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=