RenovatieTotaal 7 - 2022

3 nr. 7 December 2022 Redactioneel In dit nummer COLOFON RenovatieTotaal is een onafhankelijke informatiebron en verschijnt 7 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, op- en aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft. Jaargang 12, nummer 7, december 2022 Uitgever Hugo Arends (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Hoofdredactie Harmen Weijer redactie@renovatietotaal.nl Redactie Frank de Groot Paul Engels Henk Wind Medewerkers Haico van Nunen Willard van Reenen Marketing & Communicatie Maxime Wendt (0570) 768642 E-mail: maxime@handelsuitgaven.nl Advertenties Tom Sotthewes (0570) 654660 E-mal: tom@handelsuitgaven.nl Abonnementen Mirjam Nijbroek (0570) 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Ontwerp en Opmaak Bureau OMA, Doetinchem www.bureauoma.nl Cover Minerale gevelpaneel nieuwste innovatie voor na-isolatie van woningen (pag. 14) Druk Rodi Rotatiedruk RenovatieTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273, 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer Tel. 0570 – 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd. Thema Prefab: “IFD 2.0 hard nodig voor renovaties” 11 Bouwhistorie: Historische bouwtechniek en zichtbare bouwsporen (deel 2) 33 Installaties: Arsenaal Vlissingen slim geklimatiseerd 42 5 Actueel 9 Column 13 Prefab: Energiemodules 14 Prefab: Minerale gevelpanelen voor na-isolatie 17 Prefab: Lezerstest 19 Prefab: Eigenlijk geen ruimte voor isolatie 21 Prefab: “Altijd ten dienste van ontzorging" 22 Prefab: 3D-geprinte balkons in Den Helder ​25 ​Prefab: Tijdsbeeld in hout ​28 ​Prefab: Project ​31 ​Prefab: Productoverzicht ​35 ​Transformatie: University College Groningen ​36 ​Transformatie: Wederopbouw kolos Rotterdam ​39 ​Installaties: Interview ​41 ​Installatienieuws ​45 ​Productoverzicht Voortuitgaan Onder druk wordt alles vloeibaar, is een bekende uitdrukking in vooral de technische wereld. Maar het is op veel meer vlakken van toepassing, als er maar voldoende urgentie is. Je zou zeggen dat dit op het gebied van het energiezuinig maken van woningen dat wel het geval is, en de ene na de andere innovatie zou worden omarmd. U voelt hem al aankomen: dat is nog niet aan de orde. Afgelopen jaar begonnen we goed met het langzaam maar wel heel zeker uit een coronapandemie weten te komen. De oorlog in Oekraïne zorgde echter voor een compleet andere situatie, uiteraard vooral in dat land zelf. Maar ook in West-Europa zorgde het voor een energiecrisis. Energieprijzen zijn opgestuwd, en alleen door ondersteuning van de overheid is het momenteel voor veel bewoners te behappen. Het kan niet anders dan dat deze situatie een boost gaat geven aan energiebesparende en duurzame maatregelen in woningen. En ja, de vraag daarnaar is groot, maar de uitvoering ervan gaat met horten en stoten. Want niet alleen is er een tekort aan apparaten als warmtepompen; ze zijn ook niet zomaar geïnstalleerd omdat er simpelweg te weinig vakmensen zijn om die apparaten te installeren. We ontkomen dan niet ook aan innovaties op dat gebied, liefst ook nog prefab geproduceerd en plug-and-play te installeren door bouwvakkers. In deze editie staan in 18 pagina’s allerlei voorbeelden hoe prefab renoveren in zijn werk kan gaan. Er zijn dus vele mogelijkheden, maar dan moeten we het wel anders doen dan we gewend zijn te doen in de afgelopen decennia (en misschien wel langer dan enkele tientallen jaren). En anders werken is altijd wennen, of levert weerstand op, maar uiteindelijk komt het er wel van. Want ook in 2023 zal de woningnood niet veel minder zijn, zullen energieprijzen onverminderd hoog zijn, is klimaatverandering niet zomaar weg, en is het personeelstekort in bouw en techniek niet opgelost. Stilstaan is in deze tijd niet eens meer achteruitgaan, maar een regelrechte sterfhuisconstructie. Dus 2023 staat voor vooruitgaan. Fijne feestdagen voor nu, en dan straks in het nieuwe jaar keihard vooruit. Harmen Weijer Hoofdredacteur RenovatieTotaal Reageren? redactie@renovatietotaal.nl

RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=