Hét platform voor de renovatiesector ACTUEEL Bijzondere nul-op-de-meterrenovatie in Achterhoek 6 BOUWHISTORIE Materieel in vroegere dagen 15 INSTALLATIES 5 woningen in 1 dag gasloos 33 NUMMER 2 | JAARGANG 13 | APRIL 2023 Renovatie brengt licht in provinciehuis Zuid-Holland Pag. 9 Thema: Materieel & Tools
Der SonnenLicht Manager Ontdek het nu: www.warema.nl/windra / Maximale stabiliteit bij windsnelheden tot 90 km/u / Voor hoge gebouwen, veeleisende gevels en kwetsbare locaties / Flexibel daglichtgebruik met gelijktijdige verblindingsbescherming / Esthetisch en verfijnd ontwerp De hoogwaardige vlakke windra lamel Bestand tegen elke storm
3 nr. 2 April 2023 Redactioneel In dit nummer COLOFON RenovatieTotaal is een onafhankelijke informatiebron en verschijnt 7 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, op- en aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft. Jaargang 13, nummer 2, april 2023 Uitgever Hugo Arends (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Hoofdredactie Harmen Weijer redactie@renovatietotaal.nl Redactie Frank de Groot Joop van Vlerken Medewerkers Haico van Nunen Willard van Reenen Marketing & Communicatie Maxime Wendt (0570) 768642 E-mail: maxime@handelsuitgaven.nl Advertenties Tom Sotthewes (0570) 654660 E-mal: tom@handelsuitgaven.nl Abonnementen Mirjam Nijbroek (0570) 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Ontwerp en Opmaak Bureau OMA, Doetinchem www.bureauoma.nl Cover Meer licht in provinciehuis Zuid-Holland na duurzame renovatie (pag. 9) Druk Rodi Rotatiedruk RenovatieTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273, 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer Tel. 0570 – 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd. Thema Materieel & Tools: Snelle opmars elektrisch bouwmaterieel 11 Transformatie: University College Groningen getransformeerd 21 Installaties: Provinciehuis wordt grand-café en hotel 29 4 Actueel 7 Column 9 Project in Beeld 13 Materieel & Tools: Lezerstest 15 Materieel & Tools: Bouwhistorie 17 Materieel & Tools: : Productoverzicht 19 OudNieuw 22 Actueel Extra 23 Onderhoud: RGS-expert Geert Vijverberg 26 Interview Piet Fortuin (CNV) 28 Onderhoud: Baan-naar-baan plan 33 Installaties: 5 woningen in 1 dag gasloos 35 Installaties: Opleidingen & Cursussen 36 Installaties: Actueel 37 Installatienieuws 38 Productoverzicht Zero-emissiezones Steeds meer gemeenten in Nederland hebben aangekondigd een zogeheten zero-emssionzone in te stellen. Daarbij gaat veelal om binnensteden, waar vanaf 2025 niet meer met een diesel- en benzinebus gereden mag worden. Inmiddels is het aantal gemeenten dat meedoet besteden naar 28. En dat zijn niet de kleinste steden: Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Rotterdam, maar ook Eindhoven, Enschede, Den Bosch, Maastricht, Groningen en Zwolle. En dat gaat onze sector direct aan. Veel renovatieprojecten vinden plaats in de binnensteden van deze grote en middelgrote gemeenten. Dat betekent dat elektrische bussen, maar ook elektrisch materieel binnen 2 jaar benodigd zijn. Gelukkig zijn veel bouwondernemingen zich daarop aan het voorbereiden. Dat is bijvoorbeeld te zien aan de snelheid waarmee de jaarlijkse pot met subsidie voor elektrische bedrijfwagens op is. In 2022 was dat eind oktober. Ook voor dit jaar is er weer subsidie beschikbaar gekomen, € 33 miljoen om precies te zijn. Dat was in 2022 nog 22 miljoen, dus dat geeft wel aan dat de overheid graag wil dat we overschakelen. Er is nog wel een flinke uitdaging voor de deelnemende gemeenten, want onderdeel van de afspraken tussen gemeenten en Rijksoverheid is dat er voldoende laadmogelijkheden zijn op bedrijventerreinen. Dat is gezien de netcongestie problemen nog helemaal niet makkelijk, maar wel noodzakelijk. Netcongestie houdt de gemoederen ook bezig bij elektrotechnici in de gebouwde omgeving, want het voorstel van de Autoriteit Consument & Markt om het maximale spanningsniveau te verhogen van 253 V naar 264,5 V, viel slecht bij de branchevereniging Fedet. Veel componenten in de meterkast is namelijk niet getest op dat spanningsniveau en elektrotechnici vrezen uitval en stellen zelfs dat de elektrische veiligheid in woningen in het geding is. Stevige woorden, maar ook niet verwonderlijk. Want als je weet dat het alternatief – langzaam minder terugleveren van zonne-energie aan het net bij een naderende spanningslimiet – relatief makkelijk te regelen is, waarom zou je dan kiezen voor mogelijke spanningsproblemen in woningen? Benieuwd of de ACM die optie heeft overwogen, of nu zal overwegen. Harmen Weijer Hoofdredacteur RenovatieTotaal Reageren? redactie@renovatietotaal.nl
4 nr. 2 April 2023 Actueel De komende anderhalf jaar staat de 'Parel van de Jordaan', oftewel de monumentale Westertoren uit 1638, in de steigers voor een grote opknapbeurt. De verwachting is dat de renovatie halverwege 2024 klaar is. Het verwijderen van het frame en de klokken gebeurt met een hijssysteem vanaf de steigers, vertelt projectleider Karel van der Hart van de gemeente Amsterdam. “Omdat de kades kwetsbaar zijn, kun je hier niet een enorme kraan plaatsen. Maar gelukkig kun je er vanaf de steigers ook goed bij.” Er moet wel heel voorzichtig gewerkt worden, want makkelijk is het niet om de klokken naar beneden te hijsen. Sommige klokken wegen zo’n 2000 kilo. En waar er de komende periode wel een nieuw frame wordt gebouwd, gebeurt er met de klokken verder niets. Dat komt omdat een beetje werk aan de klokken de klank al kan veranderen. Andere werkzaamheden die de komende anderhalf jaar op de planning staan, zijn het herstel van de bakstenen, het loodwerk en het natuursteen van de toren. Karel wijst naar het baksteen: “Je ziet vooral dat het mortel op sommige plekken beschadigd is.” Mortel is een mengsel van kalk, zand en water waarmee de bakstenen aan elkaar gemetseld zijn. Dit metselwerk begint na een kleine 400 jaar af te brokkelen. “Dat komt doordat het zout dat in het metselwerk zit, heel langzaam oplost. Waar nodig zullen we de mortel herstellen en/of nieuwe bakstenen plaatsen.” Ook komt er ledverlichting en krijgen herkenbare onderdelen van de toren een nieuw likje verf. Zoals de grote blauwe kroon op de toren en de in blauw uitgevoerde wapens van Amsterdam rondom de toren. Bron: Gemeente Amsterdam Renovatie Westertoren in Amsterdamse Jordaan gestart Woonconcept en Trebbe verduurzamen samen 63 appartementen in Hoogeveen Woningcorporatie Woonconcept en bouwbedrijf Trebbe gestart met het verduurzamen van 63 appartementen aan de Alteveerstraat in Hoogeveen. Na de werkzaamheden zijn de woningen comfortabeler en gasloos, zo kunnen de bewoners straks allemaal weer trots zijn op hun thuis. De 63 appartementen zijn verdeeld over drie appartementencomplexen. Deze gebouwen zijn begin jaren 70 gebouwd en toe aan verduurzamende maatregelen, zodat bewoners hier comfortabel kunnen blijven wonen. De gebouwen krijgen nieuwe daken en de gevels worden geïsoleerd. De appartementen worden allemaal gasloos. Voor de verwarming en het warmwater in de appartementen wordt een warmtepomp in combinatie met elektrische radiatoren geplaatst. Ook wordt alle beglazing vervangen door HR++-glas. Om de woningen helemaal klaar voor de toekomst te maken, worden ook de meeste keukens vervangen, als dat niet in de afgelopen jaren is gedaan. Na de werkzaamheden voldoen alle appartementen weer aan de wensen en eisen van deze tijd én aan energielabel A. Voordat het plan voor de verbetering en verduurzaming van de woningen werd gemaakt, gingen Woonconcept en de bouwpartner met de bewoners in gesprek. Hans Veldman, projectmanager bij Woonconcept: “De bewoners willen graag dat de werkzaamheden snel uitgevoerd worden. Doordat de bewoners straks geen gezamenlijke warmtevoorziening meer hebben, maar een individuele afrekening krijgen van hun elektrische radiatoren, hebben ze veel meer invloed op hun eigen energierekening. En dat is in deze tijd natuurlijk heel erg fijn.” Woonconcept gaat voor de verduurzaming van woningen samenwerkingen aan met partners. Trebbe is één van die partners. Eerder verduurzaamden Woonconcept en Trebbe al 59 woningen aan de Resedastraat en Rozenstraat in Meppel en 102 woningen aan de Heinsiusstraat in Meppel. De werkzaamheden in Hoogeveen zijn inmiddels gestart, naar verwachting worden deze eind van dit jaar afgerond. Bron: Woonconcept
5 nr. 2 April 2023 Werken op hoogte, maar dan wel veilig Veilig werken op hoogte is voor de onderhoudsbranche een must, maar toch zweren veel bedrijven in deze sector nog bij hun eigen rolsteigers. Een doorn in het oog van directeur Emile Bakkum van PST Steigerbouw. “Het is onze ultieme missie om deze bedrijven te helpen aan een veilige steiger. Dat doen we door met hen te partneren, en samen te werken aan een veilige werkomgeving.” Veel steigers bestaan nog steeds uit buizen en planken als werkvloeren. Emile Bakkum ziet het vaak met lede ogen aan. “Wij werken al jaren met stalen vlonders in plaats van planken. Dat is veel stabieler, maar ook veel langer te gebruiken en milieuvriendelijker. We doen zeker 20 jaar met deze stalen vlonders. Om die steigers neer te zetten hebben wij speciaal opgeleide en gecertificeerde steigerbouwers. Daarnaast leiden we toezichthouders en inspecteurs op, die op aanvraag van opdrachtgevers zoals vastgoedonderhoudsbedrijven langskomen om de neergezette steigers te inspecteren en te keuren.” Bakkum ziet dat steeds meer vastgoedonderhoudsbedrijven hier toe over gaan. “Werkgevers in deze sector zijn zich momenteel goed bewust van hun verantwoordelijkheid, en van de mogelijkheid dat ze aansprakelijk kunnen worden gesteld als het mis gaat.” Permanente leuning Nieuwste loot aan de stam bij PST Steigerbouw is een innovatie van de Duitse fabrikant Layher. “Deze steiger wordt anders opgebouwd dan de meeste steigers, en heeft direct een permanente leuning”, legt Bakkum uit. “In het verleden bouwden we steigers zelfs nog zonder beveiliging, gevolgd door aangelijnde steigerbouwers. Daarna werd in de Richtlijn Steigers opgenomen dat met tijdelijke leuningen gewerkt moest worden. Deze worden als de steiger is opgebouwd, vervangen door permanente leuningen. Dat is natuurlijk dubbel werk, en kan dus anders. Dat doen we door de leuning aan te brengen via de slag eronder. Dus stel: we staan op twee meter hoog, daar brengen we de leuning aan die op vijf meter hoog moet komen. Deze duwen we dan naar boven met de staander en zetten we op de andere staander. Daarna brengen we de vloer aan van onderaf.” Deze innovatie, waarmee PST Steigerbouw vorig jaar is gestart, is overgewaaid uit Duitsland. “Daar – maar ook in Frankrijk – is deze manier van steigerbouwen al jaren gangbaar. Wij lopen wat dat betreft nog achter, vooral ook omdat de bouw een behoorlijk behoudende sector is. Veel schildersbedrijven hebben hun eigen rolsteiger, die je moet neerzetten en opslaan na gebruik. Dat kost veel tijd, en dus geld. Dat kan men beter inzetten in een veilige steiger”, besluit Bakkum. PST STEIGERBOUW WWW.PSTSTEIGERBOUW.NL Producten In de spotlight Product uitgelicht Duurzame zonnestroom voor eerste groep huurders hoogbouw in Delft Dankzij een samenwerking met Delen Duurzame Energie (DDE) en de energiecoöperatie ‘DDE Vidosol’ kan nu een eerste groep huurders van hoogbouwcomplexen bij woningcorporatie Vidomes profiteren van duurzame zonnestroom via Greenchoice. In de afgelopen maanden plaatste de energiecoöperatie DDE Vidosol 368 zonnepanelen op drie Delftse hoogbouwcomplexen aan de Crommelinlaan, de Conradlaan en Laan van van der Gaag. Samen wekken ze ongeveer 120 MWh per jaar op. DDE Vidosol levert de zonnestroom tegen een gereduceerd tarief aan de huurders van deze hoogbouwwoningen. Met de aansluiting van de zonnepanelen op het stroomnet voegt Vidomes een volgende etappe toe aan haar reis naar een duurzamere wereld. Sinds 2021 werkt Vidomes samen met Delen Duurzame Energie (DDE) en energiecoöperatie DDE Vidosol. Via een samenwerkingsovereenkomst is geregeld wie waarvoor verantwoordelijk is. Zo stelt Vidomes daken van hoogbouwcomplexen beschikbaar, koopt Delen Duurzame Energie zonnepanelen in bij zonnepanelenspecialist BlueHome en regelt DDE Vidosol alles wat nodig is voor de huurders, zoals de overstap naar Greenchoice als nieuwe leverancier. Huurders hoeven zelf niets te investeren omdat DDE Vidosol eigenaar is en blijft van de zonnepanelen. Deze samenwerking maakt zonne-energie bereikbaar voor veel huurders in hoogbouwcomplexen. Vidomes bestuurder Daphne Braal: “Vidomes zocht naar een manier om ook bewoners van hoogbouwcomplexen te laten profiteren van zonne-energie. In deze complexen kan niet gemakkelijk een directe aansluiting gemaakt worden tussen het zonnepaneel op het dak en de individuele meterkast van de bewoner. De oplossing is de energiecoöperatie. Het voordeel voor deelnemende huurders is dat ze zonnestroom krijgen tegen een gereduceerd tarief. Door het prijsplafond op energie lukt het dit jaar helaas niet de energie tegen een gereduceerd tarief aan te bieden. Daarom krijgen huurders dit jaar een eenmalige korting van € 100,- op hun jaarrekening. Met de aanleg van zonnestroominstallaties op daken van onze hoogbouwcomplexen kunnen veel huurders gebruik maken van duurzame stroom. De zonnepanelen wekken nu stroom op voor de deelnemende huurders uit de drie complexen. En omdat er geen financiële inleg door huurders nodig is, is de drempel om voor hen om mee te doen laag.” Bron: Vidomes
6 nr. 2 April 2023 Actueel Studenten renoveren en verduurzamen 28e ‘Bouwhuis’ Woningcorporatie Alliantie Gooi en Vechtstreek is gestart met de renovatie en verduurzaming van het 28e ‘Bouwhuis’. De woning aan de Erfgooiersstraat 2 in Hilversum wordt door mbo-student David en Bouwmensen-studenten Joey, Dave en Thijs onder handen genomen. Zij doen dit onder leiding van leermeester Roy Lijenhorst en Sander Mulder van Goois Bouwbedrijf B.V. Twee keer per jaar renoveren, verbouwen en/of verduurzamen studenten één van de woningen van woningcorporatiede Alliantie. In het leertraject steken de studenten de handen uit de mouwen en leren zij ‘on the job’. De planning is dat ze de woning in mei opleveren. Deze woning is 107 jaar oud, waar de laatste bewoner van 1971 tot 2022 heeft gewoond. Ben Raven en Ruud de Koning (projectleider de Alliantie): “Samen met de studenten willen we deze woning binnen 10 weken toekomstbestendig maken. Er moet veel gebeuren aan verduurzaming en herstelwerk. Het terrein van de Erfgooiersstraat 2 staat vol met oude schuren, duivenhokken en een garage in slechte staat. De bouwkundige slijtage aan de woning wordt aangepakt door de studenten en zij zullen ook werken aan een nieuwe aanbouw op de plek van de oude aanbouw. Ook wordt samengewerkt met de collega’s van het Innovatielab van de Alliantie en saveplastics.nl voor de bouw van de schuur en schuttingen van gerecycled kunststof. Bron: de Alliantie Bijzondere nul-op-de-meterrenovatie in Achterhoek In Terborg maakt bouwbedrijf Lenferink 26 huurwoningen nul-op-de-meter-woningen in opdracht van wooncorporatie Wonion. Een grootschalige operatie, waarbij ook bronboringen worden gedaan. De woningen krijgen een warmtepomp met aardwarmte en hiervoor is een gat van 160 meter diep nodig in de voortuinen. Na de werkzaamheden worden de tuinen weer in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Naast de warmtepomp krijgen de woningen onder andere een warmteterugwinsysteem, zonnepanelen, een Velux dakraam, nieuw glas in de bestaande kozijnen en vloer-, dak- en spouwmuurisolatie. Lenferink werkt samen met verschillende partners in de omgeving om de huurders zoveel mogelijk te ontlasten tijdens deze opdracht. In de huizen wonen veel oudere bewoners. Zo helpt Van Dam Verhuizingen met het sjouwen van dozen van de zolder die volledig leeg moet zijn. Axent Groen helpt bij het voorbereiden van de werkzaamheden in de voortuin en het eventueel herstellen van schade. Bewonersconsulent Marlinda Molenaar van het Lenferink Thuisteam, begeleidt het project en zorgt dat de bewoners goed geïnformeerd zijn. Ook in Gendringen heeft Lenferink een project met nul-op-de-meterwoningen. Ook daar kregen de bewoners van Wonion onder andere zonnepanelen, een warmtepomp, goede isolatie en een warmteterugwinsysteem. Zo kunnen de woningen helemaal van het gas af. Bron: Lenferink Historische uitstraling terug in De Punt in Amsterdam-Noord Lieven de Key en TBI-onderneming ERA Contour gaan verder met de grootscheepse renovatie in de monumentale buurt De Punt in de Vogelbuurt in Amsterdam-Noord. Daar renoveert Lieven de Key 348 woningen en 8 bedrijfsruimten. De renovatie van in totaal 31 woonblokken duurt tot het najaar van 2024. De Punt is een rijksbeschermd stadsgezicht met zijn karakteristieke kleine woonblokken en pleintjes dicht bij groene voorzieningen. In het voorjaar van 2022 startte bouwer ERA Contour met de werkzaamheden. De lange historie van de buurt komt langzaam weer tot leven. De gerenoveerde woningen laten de oorspronkelijke elementen en kleuren zien, waarmee De Punt de mooie uitstraling krijgt die het verdient. De eerste woningen zijn inmiddels opgeleverd en geven een indruk van de nieuwe uitstraling van De Punt. De bewoners zijn trots en blij dat de buurt deze verbetering ondergaat. De 348 woningen in De Punt waren toe aan verbetering. De woningen zijn nu brandveiliger en beter geïsoleerd en krijgen energielabel A. Ze hebben een moderne ventilatie en vernieuwing van de elektrische installatie maakt gasloos koken mogelijk. De bewoners merken direct een prettiger klimaat in hun woning en zien dit terug in hun energieverbruik. Bron: ERA Contour
7 nr. 2 April 2023 Column In elk nummer van RenovatieTotaal geeft dr.ir. Haico van Nunen zijn mening over een aspect van ‘de renovatiewereld’. Haico van Nunen is adviseur bij BouwhulpGroep en lector Duurzame Renovatie bij het kenniscentrum Duurzame HavenStad van Hogeschool Rotterdam. Energie vraagt om: Transitie Een transitie kenmerkt zich door het fundamenteel anders gaan handelen. Niet zo maar een verandering, maar het hele systeem gaat op een andere manier functioneren. Bij de uitvoering, maar ook politiek en beleid, door alle lagen heen vinden wijzigingen plaats. Een voorbeeld in de bouw is de transitie van steenkool naar aardgas in de jaren zestig. Die transitie leidde tot nieuwe bedrijven (netbeheerders, leveranciers, etc.) maar er verdwenen ook beroepen, bovendien bracht de energietransitie nieuwe kansen. De kolenboeren werden overbodig terwijl tegelijkertijd miljoenen installaties moesten worden aangepast. Ook nu is er een fundamentele verandering gaande. We willen wederom een energietransitie, maar deze keer om van het gas af te gaan. Twee bewegingen liggen hieraan ten grondslag. Het is niet langer geaccepteerd om naar gas te boren in Groningen of te kopen van Rusland. De andere reden voor de energietransitie zijn de in de Klimaatakkoord afgesproken CO2-reducties. Vanwege deze klimaatdoelen moeten we naar andere energiebronnen dan fossiel. Bij de vorige transitie hadden we een helder doel, met gas verwarmen en koken was voor iedereen beter. Daarmee werd onze manier van wonen beter, goedkoper, schoner en makkelijker. Voor de overheid, het bedrijfsleven en bewoners dus winst. Maar de huidige transitie mist deze duidelijkheid. Geen gas of CO2-uitstoot, dat zijn pittige voorwaarden, en wat zijn de alternatieven? Hier wordt nog steeds hard naar gezocht. Zonneenergie, windenergie, en aardwarmte wordt bekeken en zelfs de eerder afgeschreven optie kernenergie is bespreekbaar. Zoals in elke transitie duurt het even voordat die gerealiseerd is. En in de tussentijd doen we wat we kunnen. We plaatsen zonnepanelen op huizen en weilanden, windmolens op zee, langs de kust en wegen. Het zijn oplossingen die passen binnen de voorwaarden maar het blijft verschuiven van het probleem, het is nog geen volledige transitie. We richten ons namelijk vooral op een ‘energie-opwek-transitie’ maar nog niet op een ‘energie-gebruik-transitie’. Om de energietransitie te laten slagen moeten we naar opwekking én gebruik tegelijkertijd gaan kijken. We zullen wijken en woningen dusdanig aan moeten passen dat ze met elektra of warmte verwarmd kunnen worden. In de wijk komen deze opgaven bij elkaar, energievraag ontmoet energieaanbod. Daar gaat dan ook de echte energietransitie plaatsvinden. En dat vraagt naast de voordelen van duurzaam wonen ook een investering van de overheid, het bedrijfsleven en bewoners. Hopelijk brengen de wijkuitvoeringsplannen (WUP) het verlossende antwoord op deze vragen. 267 appartementen in Veenendaal toekomstbestendig, duurzaam en gezond Na een bouwtijd van nog geen anderhalf jaar heeft bouwcombinatie Van Wijnen-Trebbe in opdracht van woningcorporatie Veenvesters 267 seniorenappartementen aan de Duivenwal in Veenendaal gerenoveerd. Het resultaat: twee appartementencomplexen waar de bewoners fijn, veilig en comfortabel kunnen wonen. In september 2021 startte de grootschalige renovatie van de seniorenappartementen. Veenvesters investeerde 21 miljoen euro in de vernieuwing en verduurzaming van de woningen. Dankzij deze investering beschikken de woningen nu over meer wooncomfort, een gezonder binnenklimaat en zijn de woningen beter betaalbaar en veiliger. De vernieuwing en het vergroten van de sanitaire ruimtes, vervanging van keukens ouder dan tien jaar en het verbeteren van de brandveiligheid dragen bij aan het wooncomfort en de veiligheid. Om tot een lager energieverbruik en daarmee een betere betaalbaarheid voor de bewoners te komen, zijn er ook verschillende verduurzamingsmaatregelen uitgevoerd, zoals het plaatsen van isolatieglas, na-isolatie van de buitenmuren en plaatsen van nieuwe deuren en ramen. De woningen maakten een energielabelsprong van E naar B en kunnen zeker weer veertig jaar mee. “Heel belangrijk”, vindt Trees van Haarst, directeur-bestuurder van Veenvesters. “Juist met de sterk gestegen energieprijzen willen wij er zo veel mogelijk aan doen de woonlasten voor onze huurders te beperken. Deze verduurzaming draagt daar zeker aan bij.” Bron: Veenvesters
Multimortel: renovatiemortel bij uitstek Onze succesvolle 16in1 mortel hebben we, volgens de laatste stand der morteltechnologie, alweer doorontwikkeld tot Multimortel voor nog veel meer toepassingen. De goede verwerkbaarheid, hoge hechtsterkte, hoge stabiliteit en het uitstekende watervasthoudende vermogen geven Multimortel unieke eigenschappen, waardoor altijd de geschikte mortel beschikbaar is om de klus te klaren. Maar dat is nog niet alles. Denk aan arbeidsbesparing doordat door de unieke eigenschappen voorbevochtigen, voorstrijken of gronderen voor vrijwel alle toepassingen achterwege kan blijven. Denk ook aan ruimtebesparingen in klusbussen, magazijnen en het mortelschap. Meer weten? Bel ons of kijk op onze websites www.remix.nl of www.sakrete.nl In regendichte PE-zakken minstens 24 maanden houdbaar. www.remix.nl www.sakrete.nl 1 7 13 19 2 8 14 20 3 9 15 21 4 10 16 22 5 11 17 23 6 12 18 24 Personeelstekort? Kies zelf met wie je werkt Schaal eenvoudig op en af ook last-minute Alle zzp’ers zijn volledig verzekerd Werk met de beste mensen, 4,92/5 is de gemiddelde score www.temper.works profiel van een zzp'er via Temper Vind zzp'ers in de bouw - gekwalificeerd en gemotiveerd - gratis via het Temper-platform. Scan voor meer info!
9 nr. 2 April 2023 Meer licht in provinciehuis ZuidHolland na duurzame renovatie Het provinciehuis van Zuid-Holland is met zijn bijna 50 jaar toe aan een duurzame vernieuwing. Om op het gebied van milieu, klimaat en de energietransitie het goede voorbeeld te geven, besloot de provincie al de bouwdelen van het provinciehuis energieneutraal te maken. Met de duurzame renovatie van het hoofdgebouw (gebouw C) is daarmee een start gemaakt. Foto’s: Kuipers Het hoofdgebouw uit 1975 is een ontwerp van architect Peutz en was toe aan modernisering. De inrichting sloot niet meer aan bij nieuwe werkprocessen en manieren van samenwerking. De renovatie leidt tot een hedendaags en energieneutraal gebouw. Daarmee geeft het project invulling aan de ambitie van de provincie om al haar gebouwen klimaatneutraal te maken, in lijn met de ‘Green Citydeal EnergieRijk Den Haag’. Kuijpers realiseerde als hoofdaannemer deze duurzame renovatie in samenwerking met Kraaijvanger Architects, DGMR en Valstar Simonis. We waren verantwoordelijk voor zowel bouw als techniek, inclusief 15 jaar onderhoud. Het hoofdgebouw huisvest de Statenzaal, Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten. Het pand was toe aan een fikse renovatie die meteen werd gecombineerd met het treffen van de benodigde verduurzamingsmaatregelen. Door bouwkundige aanpassingen is er meer licht het gebouw in gebracht, waardoor het werkklimaat sterk verbeterd is. Daarnaast is het volledig energieneutraal gemaakt met behulp van een broninstallatie, warmtepompen en zonnepanelen. Technisch en organisatorisch gezien was het hierdoor een flinke klus, omdat er gewerkt werd in een gebouw dat nog gedeeltelijk in gebruik was. Vergroten van functionaliteit In het oorspronkelijke plan van architect Peutz was het hoofdgebouw gericht op het Malieveld. De hoofdingang bevond zich aan de Zuid- Hollandlaan. De afgelopen decennia zijn er diverse nieuwe gebouwen aan het complex toegevoegd. Hierdoor is een campus rondom het binnenplein ontstaan. De hoofdingang aan de ZuidHollandlaan is uiteindelijk verplaatst naar de pleinzijde. Daarmee is ook de opbouw en functionaliteit zoals Peutz die voorzien had, verloren gegaan. Het nieuwe ontwerp herstelt deze opzet. Door de huidige Statenzaal en ontvangsthal te spiegelen, ontstaat weer een logische opbouw met optimale gebruiksmogelijkheden. Via de entree aan het plein komt men in een monumentale ontvangsthal en evenementenruimte. De nieuwe hal is een energieke en uitnodigende plek waar burgers, ambtenaren en ondernemers elkaar ontmoeten en samenwerken. Via deze ontvangsthal komt men in Statenzaal. Door de nieuwe positie aan de ZuidHollandlaan krijgt de Statenzaal een visuele verbinding met de stad dankzij de glazen gevel in de voormalige entree. Door zicht op de democratie te bieden, wordt uitdrukking gegeven aan de transparantie van de politiek. De provincie Zuid-Holland onderstreept hiermee de ambitie om een verbinding met de burger aan te gaan en maakt hierbij slim gebruik van bestaande gebouwstructuren. Energieneutraal Het gebouw vroeg om modernisering en de renovatie heeft dan ook geleid tot een energieneutraal gebouw. Daarmee geeft het project invulling aan de ambitie van de provincie om al haar gebouwen klimaatneutraal te maken. Naast de functionele ingreep rondom de Statenzaal, is de bestaande derde verdieping vervangen door een nieuwe, duurzame dakopbouw. Via lichtelementen in het dak, nieuwe vides en transparante vloeroplossingen filtert natuurlijk licht het hart van het gebouw in. Hiermee is de In combinatie met energieopslag in de bodem (WKO) zorgt de bijna 1000 zonnepanelen op het dak er voor dat alle gebouwgebonden energie duurzaam en lokaal wordt opgewekt. Project in beeld werkomgeving aanzienlijk verbeterd. De slimme positionering van de elementen houdt direct zonlicht buiten. Dit helpt opwarming binnenklimaat tegen te gaan en draagt bij aan vermindering van de koellast. De bestaande gevels zijn voorzien van na-isolatie en nieuwe drievoudige beglazing. Op het nieuwe dak zijn 996 PV-panelen geplaatst. In combinatie met energieopslag in de bodem (WKO) zorgt dit er voor dat alle gebouwgebonden energie duurzaam en lokaal wordt opgewekt. Materialen zijn zo veel als mogelijk hergebruikt. Op deze manier zijn de bestaande hardhouten kozijnen gehandhaafd, zijn de bestaande luchtbehandelingskasten gereviseerd en is de staalconstructie van het oude dak hergebruikt voor het nieuwe dak. Eventuele nieuwe materialen hebben een verantwoorde, circulaire herkomst. Kuijpers realiseerde als hoofdaannemer deze duurzame renovatie in samenwerking met Kraaijvanger Architects, DGMR en Valstar Simonis. Kuipers is verantwoordelijk voor zowel bouw als techniek, inclusief 15 jaar onderhoud. Het hoofdgebouw uit 1975 is een ontwerp van architect Peutz en was toe aan modernisering. De bestaande gevels zijn voorzien van na-isolatie en nieuwe drievoudige beglazing. Door bouwkundige aanpassingen is er meer licht het gebouw in gebracht, waardoor het werkklimaat sterk verbeterd is, zoals hier in de raadszaal.
APEX RETURNS TO MECC 2023 June 6, 7, 8 / Maastricht SCHILDERS VAKDAGEN 2023 November 7, 8, 9 / Gorinchem SCHOONMAAK VAKDAGEN 2023 November 14, 15 / Houten MEER DAN ALLEEN VERKOOP KOM VOOR EEN KENNISMAKING NAAR ✓Gebruikersopleidingen ✓Veiligheidsinspecties ✓Technisch onderhoud Kwak Hoogwerker Centrum B.V. 035 - 524 22 44 info@kwak.nl www.kwak.nl Volledig elektrische en hybride uitvoeringen Spinhoogwerkers 11 tot 31 meter
11 nr. 2 April 2023 Thema Materieel & Tools Elektrisch bouwmaterieel maakt snelle opmars dankzij milieuregels Kraanwagens en graafmachines, overslagmachines en betontrucks op bouwplaatsen draaien nu nog vaak op diesel maar zullen de komende jaren steeds vaker elektrisch worden aangedreven. Elektrificatie van mobiel bouwmaterieel biedt grote voordelen zoals minder stikstofuitstoot. Voor succesvolle elektrificatie is echter wel een goede planning nodig die ervoor zorgt dat tijdig voldoende stroom beschikbaar is op bouwlocaties. Dat concluderen onderzoekers van ElaadNL in hun nieuwste Outlook ‘Elektrisch bouwen’ waarin zij de toekomst van elektrisch bouwmaterieel en de bijpassende laadvoorzieningen op bouwplaatsen verkennen. Auteur: Harmen Weijer. Foto’s: JCB / Terberg Techniek De roep om zero emissie rollend bouwmaterieel wordt steeds luider, vooral gezien alle problemen met stikstofuitstoot. Daarnaast worden batterijen steeds goedkoper, elektrische aandrijvingen steeds gangbaarder en komt ook het aanbod van elektrisch aangedreven materieel – zoals wielladers en graafmachines – steeds beter op gang. Mobiele werktuigen worden in verschillende sectoren ingezet. Voornamelijk de bouw en landbouw zijn grootverbruikers (zie grafiek rechts). De bouwsector is met ongeveer 6 TWh op jaarbasis verantwoordelijk voor ruim 50% van de totale energievraag. Graafmachines (28.000 stuks met 2,8 TWh) en laadschoppen (16.000 stuks met 2,4 TWh) zijn de grootverbruikers. De bouwlocatie en de aanwezigheid van laadmogelijkheden speelt een belangrijke rol. Bij bouwlocaties waar lokaal bijgeladen kan worden is de omslag eenvoudiger dan bij locaties waar dat niet kan. Maar steeds vaker spelen de eisen van de opdrachtgever/ vergunningverlener spelen een nog belangrijkere rol. In steeds meer steden is zero-emissie bouwen steeds prominenter vanwege de luchtkwaliteit en door lokale stikstofdepositie van diesel, wordt elektrisch bouwen ook gestimuleerd en soms zelfs geeist. De onderzoekers van ElaadNL zien perspectieven, mits er nu nagedacht wordt over de toekomstige energievraag voor het laden en de impact daarvan op het stroomnet. Er zijn aanpassingen nodig in het bouwproces om er zeker van te zijn dat de benodigde elektriciteit tijdig op de bouwlocatie voorhanden is. Zo is het bij het bouwen van woningen en andere gebouwen noodzakelijk dat de basisinfrastructuur van het elektriciteitsnet voortaan al vanaf de start beschikbaar is. Dat geldt voornamelijk bij nieuwbouw als al tijdens het bouwrijp maken van de grond bij gebruik elektrisch bouwmaterieel behoefte is aan een Eerste bouw- en transportlaadplein ter wereld Met subsidie van € 1 miljoen vanuit de Subsidieregeling Schoon en Emissieloos Bouwmaterieel (SSEB) bouwt WattHub in Geldermalsen de eerste laadplek ter wereld voor vrachtwagens en zwaar materieel. WattHub is ontstaan vanuit het project Dijkversterking Tiel-Waardenburg (uitgevoerd door bouwcombinatie Mekante Diek, bestaande uit Ploegam, Van Oord en Dura Vermeer) en in samenwerking met Betuwewind, een lokale energiecoöperatie in West-Betuwe. Van de subsidie gaat ongeveer 50% naar de bouw van het laadplein en 50% is bedoeld voor onderzoek naar de praktijkervaring van laden, plannen en inzet van elektrisch bouwmaterieel. Voor dit laadplein wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van lokaal opgewekte duurzame energie, zoals windenergie en zonnepanelen, waardoor het netwerk niet belast hoeft te worden. De werkzaamheden zijn inmiddels gestart en zijn naar verwachting medio juni voltooid. Het laadplein wordt beschikbaar voor bedrijven en speelt een belangrijke rol in de transitie naar een duurzamere bouw- en transportsector. Foto: WattHub Een van de leveranciers van waterstofgedreven materieel is Terberg Techniek, die anderhalf jaar geleden een Elektrische Power Take-off (E-PTO en E-PTO-H2) heeft geïntroduceerd. Deze vervangen conventionele power takeoffs, zoals die op trucks gebruikt worden om de kracht van de dieselmotor in te zetten voor andere toepassingen op de bouwplaats Het Britse JCB is al jaren bezig met waterstof aangedreven bouwmaterieel. Nieuwste loot aan de stam is een mobiele waterstoftankwagen, waarmee machines snel en eenvoudig ter plaatse kunnen worden getankt. lokale oplaadmogelijkheid met, juist in deze eerste bouwfase, een aanzienlijk vermogen. Maar ook bij renovaties en zeker bij transformaties van bestaande gebouwen moet rekening worden gehouden met eventuele verzwaring als bouwmaterieel op de bestaande netaansluiting wordt aangesloten om op te laden. Waterstof Een van de trends is dat het aanbod van waterstof aangedreven bouwmachines steeds breder wordt. Een van die producenten is het Britse JCB, dat eind vorig jaar aankondigde £ 100 miljoen te investeren in een project om superefficiënte waterstofmotoren te produceren. Het bedrijf heeft al werkende prototypes getoond van een graaflaadcombinatie en een verreiker, aangedreven door waterstof. Daar is nog een extra dimensie bij gekomen: een mobiele waterstoftankwagen, waarmee machines snel en eenvoudig ter plaatse kunnen worden getankt. Ongeveer 97% van de bouwmachines krijgt brandstof geleverd tijdens het werk op de bouwplaats. Dit betekent dat klanten al gewend zijn aan een transporteerbare brandstof, waardoor het tanken binnen enkele minuten kan plaatsvinden.
SLAB TRANS MINI JOUW DAGELIJKSE WERK, LICHT EN VEILIG BUILDING THE FUTURE TOGETHER www.rubi.com 1 2 3 4 Zou je een groot, zwaar draagsysteem meenemen om een middelgrote grootformaat tegel te verplaatsen? Zou je het riskeren om deze tegel met eenvoudige zuignappen te vervoeren met het risico dat hij breekt? De SLAB TRANS MINI is het meest flexibele en lichtgewicht draagsysteem voor de meest voorkomende grootformaten in je dagelijkse werkzaamheden. Bespaar op een lichtgewicht gereedschap dat zich aanpast aan de meest voorkomende afmetingen, en dat stukken tot 150 x 150 cm vervoert zonder risico op breuk dankzij de uitschuifbare stang die de set verstevigt. De flexibele vacuüm zuignappen hechten zich aan alle soorten oppervlakken, terwijl de soft-grip handgreep voor meer grip en stabiliteit zorgt. 24 m. werkhoogte 12,5 m. horizontaal bereik 3,3 m. bereik onder het voertuig Te besturen met B-Rijbewijs powered by
13 nr. 2 April 2023 Lezerstest Lezers aan de slag Thema Materieel & Tools ‘Krachtige boor met grote tanden’ Als installateur pakt Ronald van der Woude regelmatig een dozenboor om ruimte te maken voor een nieuwe wandcontactdoos. Op ons verzoek test hij hiervoor de InterDynamics Dozenboor Premium. Over zijn ervaringen tijdens renovatiewerkzaamheden in sanitaire ruimtes van woningen is Ronald kort en bondig: “Het is een krachtige boor met grote tanden waarmee je snel en schoon kunt werken.” Auteur: Geert Hilferink De tanden van de dozenboor zijn het eerste wat Ronald van der Woude opvalt als hij de InterDynamics Dozenboor Premium pakt. “Ik werk altijd met een boor met kleinere tanden, dus dat zag ik meteen”, zegt Van der Woude, die bij Aart van der Pol Badkamers in Bathmen werkt. Een verschil dat hij ook merkt bij het boren van het eerste gat. “De boor met een diameter van 82mm gaat soepel en snel het materiaal in, dat werkt prettig. Bovendien zorgen die grote tanden met een segmenthoogte van 10 mm ervoor dat je veel langer met dezelfde dozenboor kunt werken omdat je minder snel last hebt van slijtage.” Goede stofafzuiging De meegeleverde adapter voor de stofafzuiging werkt volgens Van der Woude erg goed. “Zodra de stofzuigerslang aan de boormachine is gekoppeld, blijft de adapter door het gewicht van de slang goed op zijn plek zitten. Daardoor heb je altijd optimaal zicht op het werk wat je doet. Ook dat vind ik een prettige eigenschap.” Gecombineerd met de stofsleuven aan de bovenzijde van de dozenboor kun je met de InterDynamics Dozenboor Premium schoon werken, zo ervaart Van der Woude. “Het goed afvoeren van de stof en het gruis is bij droogboren natuurlijk een absolute voorwaarde.” De 5 tanden van 10 mm lang zorgen tijdens het boren voor voldoende ruimte in het boorgat zodat het gruis en de stof snel afgezogen kunnen worden. “Ook dat bevordert de snelheid en het eindresultaat van het boorwerk.” A-merk kwaliteit in handen Tijdens het testen van de InterDynamics Dozenboor Premium boort Van der Woude in verschillende soorten steen. “Zowel in harde als middelharde steensoorten zoals Ytong gasbetonblokken, maar ook in beton presteert de dozenboor erg goed”, zo zegt hij. Hoewel de InterDynamics Dozenboor Premium volgens de voorschriften geschikt is voor harde en middelharde steensoorten, uitgezonderd beton, toont Ronald dat af en toe een gat boren in beton ook kan. “Je merkt dat je A-merk kwaliteit in handen hebt. Voor een lange levensduur moet je niet te vaak te veel vragen van een machine of product, maar het zegt genoeg dat de InterDynamics Dozenboor Premium het wel aankan.” Robuust Gevraagd naar het materiaal waarvoor je de InterDynamics Dozenboor Premium het beste kunt inzetten, zegt Van der Woude: “Ik kan me zo geen steensoort bedenken waarvoor hij niet geschikt is. Het werken met de InterDynamics Dozenboor Premium is mij bijzonder goed bevallen, in alle wanden waarin ik er mee heb geboord. Voor het snel en schoon boren van gaten voor wandcontactdozen is dit een krachtige en robuuste boor.” Van der Woude zegt de InterDynamics Dozenboor Premium dan ook van harte aan te bevelen aan iedereen die regelmatig wandcontactdozen moet plaatsen. “Met zijn lengte van 7 cm en M16-aansluiting haal je kwaliteit in huis waar je veel profijt van hebt. Het is een boor waarmee je op een comfortabele manier nauwkeurig kunt werken.” Voor het testen van de InterDynamics Dozenboor Premium ontving Van der Woude een actieset met daarin twee 82 mm dozenboren met stofsleuven aan de bovenzijde, een adapter van 13 mm, een centreerboor en een stofzuigeradapter. Meer info: www.asf-fischer.nl InterDynamics Dozenboor Premium Deze keer: “ Het is een krachtige boor met grote tanden waarmee je snel en schoon kunt werken.” Zodra de stofzuigerslang aan de boormachine is gekoppeld, blijft de adapter door het gewicht van de slang goed op zijn plek zitten. Tijdens het testen van de InterDynamics Dozenboor Premium boort Ronald van der Woude in verschillende soorten steen.
Voor zowel consumenten als zakelijke klanten Meer dan 150.00 artikelen Betalen op rekening mogelijk voor zakelijke klanten Feedback company beoordeling van 9.3 GESPECIALISEERD IN DE LEVERING VAN PROFESSIONEEL GEREEDSCHAP O ciële dealer van o.a.: Makita, Metabo, DeWALT, Milwaukee en meer Scan de QR-code of ga naar onze website: www.toolmax.nl www.deltaplus.eu PBM brochure bouw Vraag GRATIS aan! NIEUW! Scan of mail ask-belgium@deltaplus.fr voor meer informatie kijk op: www.drostcoatings.nl Devetaal Supreme Hoogglans is de onbetwiste topkwaliteit als het gaat om een hoogwaardige en duurzame buitenlak. • 52% biobased • Reductie CO2 emissie • Verlenging onderhoudstermijn • Soepele verwerking • Betere doordroging bij lage temperaturen 0-10°C • Duurzaam glans- en kleurbehoud DEVETAAL Supreme
15 nr. 2 April 2023 Thema Materieel & Tools: Bouwhistorie Materieel in vroegere dagen De bouw is ondenkbaar zonder materieel. Dat geldt niet alleen voor hedendaagse bouw, maar ook voor de bouw in het (verre) verleden. In algemene zin wordt onder materieel verstaan, alles wat aan hulpmiddelen en werktuigen nodig is voor het werk of het bedrijf. Specifiek gaat het om de machines en hulpmiddelen die nodig zijn voor het vervoer van personen en goederen. Het gaat dan over transport op de bouwplaats. Auteur: Willard van Reenen, bouwhistoricus en docent Weliswaar gaat dit artikel niet zozeer over transport naar de bouwplaats. Toch benoemen we in het kort een aantal historische transportmiddelen. Men kan hierbij denken aan vlotten en schepen en in het kielzog daarvan haven- en stadskranen, aan wagens en (hand) karren, aan sleden en rollen, maar ook aan een mallejan. Mallejan Een mallejan is een hulpwerktuig op wielen waarmee met behulp van paardenkracht zware boomstammen uit het bos versleept werden richting een los- en laadplaats bij het water of richting de plek waar de boomstam verder bewerkt werd tot balken en/of planken. Zo’n mallejan bestond uit een horizontale verhoogde (rechte of gebogen) as met twee grote houten spaakwielen. Aan de as bevond zich een lange dissel waaronder de zware boomstam met behulp van touwen of kettingen werd opgehangen. De dissel fungeerde tevens als hefboom om de aan de as vastgemaakte boomstam van de grond op te kunnen tillen. Daarna werd de boomstam ook aan de dissel vastgemaakt. Het achterste deel van de stam sleepte over de grond, waarbij werd gezorgd dat de boomstam in de mallejan min of meer in evenwicht hing. Aan de voorzijde werd één paard of een span paarden ingespannen en aan de dissel vastgemaakt, waarna het slepen kon beginnen. Niet alleen voor het verslepen van zware boomstammen werd een mallejan gebruikt, ook bij het transport van spoorstaven werden wel mallejans ingezet. Transport op de bouwplaats Onder historisch materieel op de bouwplaats verstaan we bijvoorbeeld draagkorven, draagplateaus en kalkmouwen, draagberries, handspaken en koevoeten, mosterdpotten, kaapstanders en lieren, kruiwagens en bouwkranen. Kalkmouwen Een kalkmouw is een metalen of houten hulpmiddel in de vorm van een trog met handvat waarmee de opperman op de bouwplaats mortel op zijn schouder draagt. In het boek ‘Van aaks tot zwei’ kan men lezen dat voor kalkmouwen ook andere benamingen werden gebruikt. In Groningen werd het een schuit of schuif genoemd, in Een tekening van Jan Luyken (16491712) over het ambacht van metselaar. Op de afbeelding is een opperman te zien met een kalkmouw op zijn schouder. Bron: Jan Luyken, Publiek Domein. De Dom van Keulen in 1856. Op de nog niet afgebouwde toren is een middeleeuwse bouwkraan zichtbaar. Foto: Johann Franz Michiels, Publiek Domein. Een reconstructie van een eenvoudige en lichte mallejan bij de Bolwerksmolen te Deventer. Foto: W.G. van Reenen Een tekening van een mosterdpot. Bron: K. Boeder. Fragment van een afbeelding waarop historische hijs- en draagmiddelen te zien zijn. O.a. zijn middenonder twee bouwlieden te zien met een draagberrie en middenboven een tredrad. Bron: herkomst onbekend, Publiek Domein. Oost-Nederland een vogel en in Vlaanderen spreekt men van een valei. Draagberries Draagberries zijn houten hulpmiddelen waarmee twee personen stenen of ander bouwmateriaal versjouwden. Ze hebben de vorm van een draagbaar met handbomen en een plateau waar het bouwmateriaal op ligt. Je kunt dit vergelijken met de draagberries die nog te zien zijn op historische kaasmarkten. Mosterdpotten Het woord mosterdpot kan verschillende betekenissen hebben. Eén daarvan is een hulpmiddel voor de timmerman voor het gemakkelijk verplaatsen van zware houten balken. Een mosterdpot bestaat uit een plaat met opstanden waarin een rol op twee steunpunten in holtes draait, de zogenaamde tappannen. Eerst werden deze mosterdpotten uit hout vervaardigd waarbij ook de rol van taai hout werd gemaakt. Later werden ze ook gedeeltelijk of geheel van ijzer vervaardigd. Mosterdpotten worden nog steeds gebruikt, vooral in de weg- en waterbouw voor het geleiden van buizen en kabels. Bouwkranen Bij de bouw van (grote) gebouwen, zoals kerken, werd in het verleden gebruik gemaakt van een door één of twee tredraderen aangedreven bouwkraan. Het constructieprincipe en de werking is vergelijkbaar met dat van een middeleeuwse haven- of stadskraan. Zo staan er bijvoorbeeld nog middeleeuwse stadskranen in Andernach, Lüneburg, Rostock en Trier. Het in een tredrad omhoog lopen van bouwmateriaal rust op het principe van krachtsoverdracht. Eén of meerdere personen lopen in een enkel of een dubbel tredrad met een grote diameter bouwmateriaal omhoog, waarbij het hijstouw om een trommel met een kleine diameter wordt opgewonden. Recent (2022) is in Utrecht een gereconstrueerde historische stadskraan opgebouwd. Zie hiervoor het interview op https://historischeinstallaties.nl/gereedschappenwerktuigen/stadskraan/, waar ook een uitgebreidere brochure over de stadskraan is te downloaden. Pas in de 19e eeuw is de Dom van Keulen afgebouwd. Op één van de toenmalige niet afgebouwde torens heeft vanaf ca. 1350 tot 1868 een door een tredmolen aangedreven bouwkraan gestaan!
Dé gevelspecialist voor het vinden van de oorzaak en het geven van de juiste oplossing U bent bij ons aan het juiste adres voor: ◆ Gevelinspecties ◆ Hersteladvisering ◆ Constructieberekeningen ◆ Projectbegeleidingen ◆ Producttrainingen ◆ Projectgarantie totalwall.nl T 088 - 111 25 25 ◆ info@totalwall.nl MAX 4 Wapeningsplaten voor nieuwbouw en renovatie Vloeroplossingen OP-DECK® ICF Vloersysteem LEWIS® Zwaluwstaartplaten® HODY® Staalplaatbetonvloeren Pieter Zeemanweg 107 3316 GZ Dordrecht (NL) +31 (0)78 617 44 00 reppel@reppel.nl www.reppel.nl AQUANOVA PRO T. +31 85 064 2020 | INFO@ADLER-BENELUX.COM | ADLER-VERVEN.NL DE AQUA-NOVA PRO LAK OP WATERBASIS VOOR KRASBESTENDIGE OPPERVLAKKEN WWW.SOLIDE.COM Gageldijk 2 • 3602 AL Maarssen • T 030-261 20 57 F 030-261 57 04 • E contact@bluemink.nu 72 uur levering Het is mogelijk om kozijn 72 uur. Met snelle samenw wij maximaal 5 kozijnen p met draairaam, draai-kiep stapeldorpel deur, dubbel hefschuifdeuren. Meer informatie en de voo opvragen via contact@blu Timmerbedrijf Bluemink • Ringdijk 3 • 3648 EB Wilnis Bluemink Kozijnen Maarssen • Gageldijk 2 • 3602 AL Maarssen Bluemink Kozijnen Noordwijk • Keyserswey 15 • 2201 CW Noordwijk Vanuit al onze vestigingen kunnen we in 72 uur ‘standaard’ kozijnen leveren met: - Draai of draai-kiepraam - Klepraam - Stapeldorpel deur - Dubbele deuren - Hefschuifdeuren
17 nr. 2 April 2023 Thema Materieel & Tools: Productoverzicht Watergedragen, slijtvaste spray lakverf Na de succesvolle lancering van Devetop Noblesse aflaklijn lanceert Drost Coatings een spray versie. De Devetop Noblesse Spray, een watergedragen slijtvaste en huidvetbestendige spray lakverf, is zo ontwikkeld dat alle eigenschappen van Noblesse aflak ook in de spray versie zijn verwerkt. Denk aan eigenschappen zoals niet vergelend, slijt- en krasvast, uitstekende vloeiing en hechting, goed reinigbaar en vooral de superieure huidvetbestendigheid. Devetop Noblesse Spray is verkrijgbaar in zowel zijdeglans als mat. Laagdiktes tot wel 300 – 400 µm De Devetop Noblesse Spray is zo ingesteld dat je er als verwerker een hoge natte laagdikte mee kunt aanbrengen zonder dat er zakkers ontstaan. Er kunnen zelfs laagdiktes tot wel 300 – 400 µm nat aangebracht worden. Verder heeft de Devetop Noblesse Spray een aantal bijzondere certificaten behaald. HACCP Certificaat Dit houdt in dat de Devetop Noblesse Spray ingezet kan en mag worden als hygiënische lak, daar waar een hoge duurzaamheid en makkelijke reinigbaarheid gewenst is. Denk hierbij vooral aan de horeca en voedesel(verwerkende) industrie. HACCP is een systeem dat ontwikkeld is ter bevordering van de voedselveiligheid. Bedrijven kunnen deze werkwijze gebruiken om te voorkomen dat de veiligheid van voedingsmiddelen in het gedrang komt. Kiest een bedrijf voor deze werkwijze, dan is de Devetop Noblesse Spray hiervoor een uitermate geschikt product. Eco footprint: Environmental Product Declaration (EPD) Een EPD is een webapplicatie voor berekening van milieueffecten/milieu-impact van een verf, gebaseerd op de LCI-databases (Life Cycle Inventory) van de Europese organisatie: CEPE. Zodoende ontstaat er een Eco Footprint die onder andere de totale uitstoot van CO2 van 1 kg. verf in beeld brengt. Deze EPD is een internationale standaard volgens de EN-15.804 norm, dit is een milieuverklaring van bouwproducten. Ook kan EPD als input gebruikt worden voor de Nationale Milieu Database (NMD). De NMD is een berekening van een milieuprestatie, die de milieueffecten over de hele levenscyclus van een gebouw, bouwwerk of bouwdelen in beeld brengt. Drost Coatings www.drostcoatings.nl Hét multitool merk voor renovatie Qblades heeft voor ieder systeem zaagbladen die naadloos passen op elk type en merk multitool zodat professionals zorgeloos aan de slag kunnen met hun renovatie- of andere klus. Kies je voor gemak met de nieuwe Starlock aansluiting (SL) of gebruik je de universele (UN), Supercut (SC) of DeWalt (DW) aansluiting. Alle Qblades zaagbladen zijn gemaakt van het beste uitgangsmateriaal en zijn aantrekkelijk geprijsd. Kortom, meer zaagmeters voor je geld. Het juiste zaagblad voor elke klus. Zaag je alleen door hout of pvc, gebruik dan een HCS zaagblad. Wil je naast hout ook profielen, spijkers of zelfs een metalen buis zagen, kies dan voor een Bi-metalen zaagblad. De extra robuuste zaagbladen van Qblades voldoen aan alle dagelijkse eisen van de vakman. Voor het vervangen van een badkamertegel of een andere bewerking met steen of beton zijn er diverse zaagbladen met hardmetaal of diamant leverbaar. Ook voor het verwijderen van kit of lijmresten heeft Qblades diverse accessoires in het assortiment. Voor het gehele assortiment geldt: altijd 10+1gratis! De zaagbladen zijn verkrijgbaar bij de professionele vakhandel. Qblades www.qblades.com Werkverlichting bij plaatsen zonnepanelen Dagelijks zonnepanelen plaatsen is een zware klus, goed gereedschap kan dit werk verlichten. Dit weten ze bij Makita ook. Daarom is er nu de lang verwachte opvolger van de DTD171 accu slagschroevendraaier, de DTD172. De ideale machine voor het vastzetten van de zonnepanelen. De DTD172 heeft maar liefst 8 verschillende instellingen. De machine is voorzien van verbeterde lagering van de as zodat het bit nog minder beweegt en je nauwkeuriger kan schroeven. De dubbele ledverlichting kan handmatig aan- en uitgezet worden waardoor de machine ook als zaklamp gebruikt kan worden. Verder is de machine ongekend compact. De DTD172 is korter en dankzij het kortere neusstuk kan er beter in de hoek geschroefd worden. Wil je niet continu zonnepanelen, die wel tot 30kg kunnen wegen, handmatig naar boven tillen? Maak dan gebruik van het Shuttle liftsysteem van Altrex. De Shuttle is een modulair steigerliftsysteem en kan worden uitgevoerd met een Solar Set of Carrier Set. Met de Altrex Solar Set hijs je gemakkelijk twee zonnepanalen tot wel 60kg veilig en snel tegelijk naar boven. Met de Carrier Set hijs je gemakkelijk én ergonomisch tot 30kg aan materialen per keer op het werkplatform. De Carrier Set komt met een eigen console. Daarnaast past de kratdrager ook op de console van de Solar Set. ToolMax www.toolmax Alles onder één dak voor de schilderprofessional Van lakken, oliën en beitsen tot verven, wassen en lazuren: de Oostenrijkse verf- en lakproducent ADLER beschikt over een breed productassortiment voor de professionele oppervlaktebehandeling van hout. Om deze producten op de juiste manier aan te brengen, zijn verschillende toebehoren nodig. Schilderprofessionals hebben bij ADLER daarom de keuze uit een keur aan professionele verf- en lakbenodigdheden. In het assortiment zijn onder andere verschillende professionele spuitapparaten inclusief toebehoren te vinden, net als allerlei schuurapparatuur en -middelen. Ook worden er diverse polijst- en reinigingsmiddelen en afdichtmiddelen, kleefstoffen en kits verkocht. Uiteraard vinden professionals bij ADLER een breed pallet aan kwasten, spatels, borstels en lakrollen. Ook allerlei hulpmiddelen, zoals aflakpapier, mengbekers, weegschalen en afplakband, mogen niet ontbreken. Daarnaast zijn er verschillende artikelen voor reparatie en onderhoud verkrijgbaar, waaronder uitgebreide meubel- en parketverzorgings- en reinigingssets. Tot slot verkoopt ADLER ook werkkleding en beschermende producten. Te denken valt hierbij aan (wegwerp)overalls, maskers en veiligheidsbrillen. Wie graag wil weten welke toebehoren ADLER in zijn assortiment heeft, kan een catalogus aanvragen via office@adler-benelux.com of deze downloaden op www.adler-verven.nl. Doelgerichte service ADLER werd in 1934 opgericht door Johann Berghofer; vandaag de dag is het familiebedrijf in handen van de derde generatie. Elk jaar verlaat 21.000 ton lak de fabriek in Schwaz (Tirol). Klanten uit de Benelux kunnen sinds 2018 terecht bij ADLER Benelux in Heeze. “Met kleurstalen, technisch advies en praktijkgerichte trainingen bieden we onze klanten doelgerichte service”, vertelt Leon Cremers, directeur van ADLER Benelux. “We streven ernaar hen niet alleen te voorzien van hoogwaardige beschermingsmiddelen, maar willen hen ook als servicepartner terzijde staan.” ADLER www.adler-verven.nl Nieuw: naast 2 en 3 meter, nu ook dakladders van 1 meter Daarmee wordt het nog makkelijker om een gewenste afstand op een dak met een dakladder te overbruggen. Of het nu gaat om reparaties aan dakpannen, schilder- of onderhoudswerk aan een dakkapel of het schoonmaken van zonnepanelen. Bovendien voorkomt een dakladder dat pannen, leien of riet niet door de voeten van de dakwerker worden geraakt. En omdat de ladder is voorzien van speciale houten profielen worden, kan een dak niet beschadigen. Hoe werkt het? Met de standaard aanwezige koppelstukken worden de afzonderlijke ladders met elkaar verbonden om de gewenste afstand te overbruggen. Het is mogelijk om met behulp van de NKH Nokhaak de ladder bovenaan het dak te bevestigen. Door de speciale constructie kan de ladder op 3 verschillende afstanden aan de Nokhaak bevestigd worden. Mischa Bos, Sales Manager van Solide: “We hebben bij de ontwikkeling van deze dakladder goed geluisterd naar de adviezen van dakwerkers. De werking van de ladder is uiterst praktisch. De ladderelementen van 1, 2 en 3 meter zijn te koppelen tot iedere gewenste daklengte. Die vallen in één vlak en je hebt dus geen hinderlijke doordrukpunten op het dak zoals bij een gewone uitschuifladder. De Nokhaak is eenvoudig te monteren. Bijzonder is dat je de hele lengte makkelijk over het dak schuift en dan in z’n geheel kunt omdraaien om de Nokhaak te verankeren. En dat zonder torsieproblemen. Ons product is daarin uniek.” De dakladder van Solide is bezig aan een grote opmars, ziet Mischa Bos. “In Nederland zijn de hellende dakvormen in principe gelijk en de ladder is geschikt voor dakpannen, leien en rietbedekking. De maximale dakhelling is 45 graden. Onze dakladder sluit daar naadloos op aan. De ladders zijn gemaakt van aluminium, daardoor licht in gewicht, duurzaam, roesten niet en zijn veilig. Bovendien heb je er weinig onkosten aan omdat het lang mee gaat. En dan geven we ook nog eens 10 jaar productgarantie.” Solide www.solide.com
www.renovatietotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=