Hét platform voor de renovatiesector INSTALLATIE Industrialisatie en prefab van installatiecomponenten 11 BOUWHISTORIE Restaureren is toegepaste bouwhistorie 27 ONDERHOUD Gezondheids- en bodycheck voor onderhoudsprofs 33 N UMM E R 7 | J A A R G A N G 11 | D E C E M B E R 2 0 21 Energieleverende hoogbouwflat dankzij prefab gevel Pag. 9 Thema: Prefab
Dé gevelspecialist voor het vinden van de oorzaak en het geven van de juiste oplossing U bent bij ons aan het juiste adres voor: ◆ Gevelinspecties ◆ Hersteladvisering ◆ Constructieberekeningen ◆ Projectbegeleidingen ◆ Producttrainingen ◆ Projectgarantie totalwall.nl T 088 - 111 25 25 ◆ info@totalwall.nl T: +31 (0)174513094 E: info@tcvddool.nl I: www.tcvddool.nl WIJ STAAN AL BIJNA 85 JAAR VOOR: Een kostenefficiënt alternatief voor nieuwbouw Verhogen van uw bedrijfsruimte betrouwbaar flexibel snelheid innovatief Kelvinstraat 33 | 6716 BV Ede www.exclusieveschoorstenen.nl SCHOORSTEEN KAPPEN Hoogwaardig rvs Vele varianten leverbaar Weersbestendige afwerking Robuuste poedercoating RAL kleuren Optie: VONKENGAAS IN RENOVATIE UW PARTNER
3 nr. 7 December 2021 Redactioneel COLOFON In dit nummer RenovatieTotaal is een onafhankelijke informatiebron en verschijnt 7 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, op- en aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft. Jaargang 11, nummer 7, december 2021 Uitgever Hugo Arends (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Hoofdredactie Harmen Weijer redactie@renovatietotaal.nl Redactie Paul Engels Frank de Groot Armand Landman Medewerkers Haico van Nunen Willard van Reenen Advertenties Tom Sotthewes (0570) 654660 E-mal: tom@handelsuitgaven.nl Abonnementen Mirjam Nijbroek (0570) 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Ontwerp en Opmaak Bureau OMA, Doetinchem www.bureauoma.nl Cover Energieleverende hoogbouwflat dankzij prefab gevel (pag. 9) Druk Rodi Rotatiedruk RenovatieTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273, 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer Tel. 0570 – 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd. Thema Prefab: Energieleverende hoogbouwflat in Utrecht dankzij prefab gevel 9 De Inspectie: Duurzaam funderingsherstel dankzij monitoring van scheuren in gevel 21 Installaties: Zoals in 1959, maar nu met energielabel B 28 4 Actueel 7 Column Haico van Nunen 11 Thema Prefab: Installatiecomponenten 13 Thema Prefab: Experience Centre 15 Thema Prefab: Ultrasnel steenstrips verlijmen 17 Thema Prefab: Actueel 19 Thema Prefab: Productoverzicht 23 Project: KIT verder zonder aardgas 24 Veiligheid: Bouwpas en Safesight in 1 app 27 Bouwhistorie 31 Vloerisolatie nodig voor energietransitie 33 Onderhoud: Gezondheid- en bodycheck 35 Techniek: systeemvloer bekeken 37 Installatienieuws 39 Productoverzicht Renovatie vergeten? Er is iets bijzonders aan de hand als we het in Nederland over prefab hebben. Want het gaat dan meestal over nieuwbouw, en op het eerste gezicht lijkt dat logisch want het betreft ook veelal nieuwe elementen en zelfs gehele nieuwe woningen en gebouwen. Maar het lijkt net alsof de renovatie van woningen vergeten wordt. Voordat u gaat roepen wat daarvan de reden is, maai ik alvast dat gras voor uw voeten weg: geld is daarin de drijfveer, want in nieuwbouw levert het nu eenmaal meer op. Ik denk echter dat dit nog wel eens een gevalletje is van ‘penny wise, pound foolish’, want er is veel winst te behalen in het verduurzamen en verbeteren van de bestaande woningvoorraad dankzij prefab. Allereerst: waaruit blijkt dat renovatie wordt vergeten in dit verband? Dat wordt vooral gevoed door de eerder dit jaar gepresenteerde nota door demissionair minister Ollongren van BZK aan de Tweede Kamer over de voortgang van de versnelling van de woningbouw. In dat rapport, waarin het veelal gaat over prefab, komt renovatie er meer dan bekaaid af. Dat begrijp ik totaal niet, zeker als je weet dat we miljoenen woningen en tienduizenden kantoren de komende dertig jaar moeten verbeteren en verduurzamen. En ook als je weet dat er al jaren een personeelstekort in de bouw bestaat, ligt de oplossing in industrialisatie, juist in de renovatiesector. Daar zouden de businesscases op afgestemd moeten worden, want nieuwbouw maakt jaarlijks immers maar 2 procent van het woningenbestand uit. Het gaat dus om die overige 98 procent. Gelukkig gebeurt er in de praktijk genoeg en steeds meer. Dat bewijst deze editie van RenovatieTotaal, waarbij zowel prefab vloer- en gevelrenovaties aan bod komen als het prefabriceren van installatiecomponenten op een geïndustrialiseerde manier. Ook die sector begrijpt dat we zonder industrialisatie en prefab niet het gewenste tempo kunnen halen. Daarom blijf ik hartstochtelijk pleiten voor meer aandacht voor wat je hebt in plaats van de ogen te veel richten op wat nieuw is. En om de eindejaarsgedachte daarin eveneens hoog te houden: dat geldt voor veel meer dingen dan renovatie alleen. Daarom bij deze: fijne feestdagen en graag tot in 2022. Harmen Weijer Hoofdredacteur RenovatieTotaal Reageren? redactie@renovatietotaal.nl
4 nr. 7 December 2021 Actueel Van garagebox naar woning In Zoetermeer is een bijzonder project van woningcorporatie Staedion opgeleverd waarbij een straat met veel garageboxen zijn omgetoverd tot woningen. Het gaat om de Kranestraat. De transformatie van deze ‘opslagruimten’ tot woningen geeft een nieuwe impuls aan de leefbaarheid van de straat en buurt. Als symbool werd er een extra boom geplaatst in de binnentuin waar sommige nieuwe woningen aan grenzen. De Kranestraat had oorspronkelijk een functie als garagestraat. Van oudsher zaten er meerdere garagebedrijven. De garageboxen werden later verhuurd als opslagruimtes waardoor soms overlast ontstond. Ook was de functie als ‘opslag’ niet meer passend voor de ruimtes op deze centrumlocatie. En zorgde de verscheidenheid van garagedeuren voor een rommelig straatbeeld. Samen met de WOM - een samenwerking tussen Staedion en gemeente Den Haag – zijn de zeven garageboxen getransformeerd naar vier sociale huurwoningen, één middenhuur- en twee vrijesectorwoningen. Daarnaast is ook Kranestraat 94 door de WOM (Wijkontwikkelingsmaatschappij Stationsbuurt - Oude Centrum) gerenoveerd. Hierin zijn drie middenhuurwoningen gerealiseerd. De woningen zijn volledig geïsoleerd. Ook zijn de voorgevels voorzien van kozijnen met HR++glas om zo de industriële uitstraling zoveel mogelijk intact te laten. Daarnaast zijn de entrees naar de bovengelegen woningen aangepakt door het plaatsen van nieuwe toegangsdeuren. Demontabele rechtbank Amsterdam verhuist naar Enschede Na ruim vijf jaar verhuist het pand van de tijdelijke rechtbank Amsterdam naar een nieuwe locatie. Het gebouw is één van de eerste praktijkvoorbeelden van circulair bouwen in Nederland. Deze zomer is de demontage begonnen en naar verwachting wordt het gebouw begin volgend jaar weer in gebruik genomen in Enschede. De tijdelijke rechtbank is vijf jaar geleden gebouwd in opdracht van het Rijksvastgoedbedrijf. Het was het tijdelijke onderkomen tijdens de bouw van de nieuwe rechtbank van Amsterdam. Nu de nieuwe permanente rechtbank in Amsterdam klaar is, wordt het tijdelijke pand volgens plan naar een nieuwe locatie verplaatst. Bij de selectie voor de bouw van de tijdelijke rechtbank in 2015, pionierde het Rijksvastgoedbedrijf met eisen voor circulaire bouw. Als belangrijk gunningscriterium gold het voorkomen van afval en het maximaliseren van de restwaarde van het gebouw. “De kwaliteit van het pand moest gelijk zijn aan nieuwbouw, vanwege de specifieke eisen die bij een rechtbank horen”, aldus Fokke van Dijk, coördinerend architect bij het Rijksvastgoedbedrijf. “Om dan vijf jaar later te gaan slopen, zou een veel te grote verspilling zijn. Vandaar de eis in de uitvraag om een strategie voor hergebruik op een andere locatie te ontwikkelen. Als grootste vastgoedbezitter van Nederland zetten we steeds meer onze marktomvang in om onder andere bij te dragen aan de circulaireeconomie. En het werkt: demontabele detaillering uitvragen in projecten is nu vrij standaard geworden voor het Rijksvastgoedbedrijf.” Nu komt het gebouw, na vijf jaar te zijn gebruikt als tijdelijke rechtbank, weer in handen van DPCP. Vanaf 1 juli worden alle materialen van het gebouw eigendom van Lagemaat, die meteen zal starten met de demontage. Met een digitale 3D-scan van het gebouw zijn alle materialen geïnventariseerd en gedocumenteerd. Opbouwen Kleine onderdelen vervoert Lagemaat in containers en grotere onderdelen laden ze direct op vrachtwagens. Vervolgens wordt het gebouw 1-op-1 weer opgebouwd in Enschede, op het ‘Kennispark’. Naar verwachting wordt het gebouw begin 2022 in gebruik genomen. Materialen die niet hergebruikt kunnen worden, verwerkt Lagemaat in andere projecten. Een minimale hoeveelheid wordt hoogwaardig gerecycled. Het opnieuw gebruiken van de materialen is niet alleen duurzaam, deze manier van demonteren staat ook garant voor minder overlast dan traditionele sloopwerkzaamheden. Foto: Leon van Woerkom-cepezed In jaar tijd 246 woningen in Groningse wijk Paddepoel naar energielabel A Woningcorporatie Lefier en bouwonderneming Dura Vermeer hebben in iets meer dan een jaar 246 woningen in de Groningse wijk Paddepoel verduurzaamd naar energielabel A. Dat is gelukt in nauwe samenwerking met bewoners, ondanks de coronamaatregelen. Het gaat om eengezinswoningen uit de jaren '60 tussen de Watermanstraat, de Grote Beerstraat, de Noorderkroonstraat en de Ossehoederstraat. Alle woningen zijn voorzien van dubbel glas, dakisolatie, spouwmuurisolatie, mechanische ventilatie en kunststof kozijnen en deuren. De ingrepen zorgen voor minder tocht-, vocht en schimmelklachten. Verder hebben alle woningen nieuwe dakpannen gekregen en is de aanwezige aardbevingsschade ook meteen hersteld. Pieter Witzenburg, directeur Vastgoed Lefier: “We willen tempo maken met de verduurzaming van woningen, zodat in 2050 onze woningvoorraad CO2-neutraal is. Samen met Dura Vermeer is het gelukt om in ongeveer een jaar tijd een flink aantal woningen in Paddepoel naar label A te brengen. Onze huurders bieden we met deze renovatie een comfortabeler woning met een lager energieverbruik.”
5 nr. 7 December 2021 Minister Ollongren presenteert nationaal isolatieprogramma Demissionair minister Ollongren heeft vorige maand het nationaal isolatieprogramma gepresenteerd. Voor dit programma werd op Prinsjesdag al € 514 miljoen gereserveerd. Zo worden de regelingen ISDE (voor woningeigenaren) en SEEH (voor Vereniging van Eigenaars) voortgezet en gaat het subsidiepercentage omhoog. Via de Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE) voor eigenaar-bewoners en de Subsidie Energiebesparing Eigen Huis (SEEH) voor VvE’s kunnen eigenaar-bewoners subsidie ontvangen voor isolatiemaatregelen. Om meer eigenaar-bewoners en VvE’s te stimuleren om isolatiemaatregelen te nemen, is het plan om de subsidiebedragen te verhogen van 20% naar 30%. Deze wijziging kan naar verwachting per 1 januari 2022 ingaan. Daarnaast maakt de Energiebespaarhypotheek, ontwikkeld door het Nationaal Warmtefonds, het sinds juli 2021 ook voor mensen zonder leenruimte mogelijk om verduurzamingsmaatregelen verantwoord te financieren binnen de gemeentelijke wijkaanpakken en bij de aanpak van gemengd bezit (koop en huur) van een woningcorporatie. Middelen voor verhuurders Ook in de huursector is verdergaande isolatie noodzakelijk. Het nationaal isolatieprogramma gaat hierbij aansluiten bij de Regeling Vermindering Verhuurderheffing Verduurzaming (RVV-V). Vanaf 2023 is structureel 104 miljoen euro beschikbaar voor de RVV-V. Vanuit het nationaal isolatieprogramma wordt in totaal 100 miljoen beschikbaar gesteld voor de huursector. Recent stelde minister Ollongren, bovenop de middelen voor het nationaal isolatieprogramma, 150 miljoen euro beschikbaar aan gemeenten om energiearmoede bij kwetsbare huishoudens tegen te gaan. Er wordt met gemeenten bekeken hoe kwetsbare huishoudens, met een relatief laag inkomen en een slecht geïsoleerde woning of een hoge energierekening, aanvullend ondersteund kunnen worden bij het nemen van verschillende energiebesparende maatregelen aansluitend bij reeds bestaande en lopende initiatieven. Daarbij valt te denken aan ondersteuning via gemeentelijke energieloketten, energiecoaches, aansluiting bij lokale bewonersinitiatieven of bijvoorbeeld bundeling van subsidieaanvragen. Naast het nationaal isolatieprogramma maakte het kabinet ook op Prinsjesdag bekend dat er 288 miljoen euro wordt vrijgemaakt voor het stimuleren van de hybride warmtepomp. Ook hiervoor wordt het subsidiepercentage via de ISDE opgehoogd van 20% naar 30%. Doordat de hybride warmtepomp zijn warmte voor een groot deel aan de buitenlucht onttrekt, wordt hiermee veel minder CO2 uitgestoten dan met een enkel gasgestookte cv-ketel. Renovatie naar energielabel A voor 19-eeuwse Leidse woningen Volgend jaar winter zitten de bewoners van de Haver- en Gorterstraat in Leiden er warm bij. Meer dan 95% van alle bewoners stemde in met het renovatievoorstel, waarbij de deels monumentale woningen van Portaal in de binnenstad, energiezuiniger gemaakt worden en energielabel A krijgen. Ook gaat Portaal onderhoudswerkzaamheden uitvoeren. De woningen zijn gebouwd in 1881 en ontworpen door de Leidse architect W.C. Mulder. Opvallend zijn de versiering met een lichtere kleur baksteen en de stenen in zaagtand patroon onder de dakgoot. De bewoners waarderen de ligging, op een rustige plek in het bruisende centrum van Leiden. Een deel van de woningen is gemeentelijke monument. Echter zijn de woningen toe aan een opknapbeurt en Portaal wil klachten over tocht en vocht graag oplossen. VIOS Bouw, die samen met Portaal het plan maakte, gaat in het voorjaar van 2022 flink aan de slag om de klachten van de bewoners te verhelpen. De aannemer gaat de buitengevel, de daken en bergingsgangen isoleren, de aluminium kozijnen vervangen voor houten kozijnen met goed isolerend glas (HR++ glas), dakkoepels en buitendeuren vervangen, het hang- en sluitwerk op orde brengen, elektra-, water- en gasleidingen controleren en vervangen als deze niet meer voldoen en het houtwerk buiten schilderen. De woningen krijgen mechanische ventilatie die voor een goede luchtcirculatie zorgt. Ook wordt er een aansluiting gemaakt voor elektrisch koken. Het gas blijft in de binnenstad voorlopig aangesloten, dus bewoners kunnen zelf kiezen hoe ze graag willen koken. Op de platte daken van de uitbouwtjes komt een groen dak. Deze zorgt in de zomer voor verkoeling in de straat en bij hevige regenval voor een geleidelijke waterstroom naar het riool. Door de isolatie gaan de woningen naar energielabel A waardoor het energieverbruik daal. Voor de renovatiewerkzaamheden vraagt Portaal een huurverhoging. Dit bekent dat de huur stijgt en het energieverbruik daalt bij een gelijkblijvende gezinssituatie en verbruiksgedrag. De uitstraling van de woningen wordt teruggebracht naar de oorspronkelijke negentiende-eeuwse staat. Portaal heeft een historisch onderzoek laten uitvoeren en Erfgoed Leiden heeft bepaald hoe de aannemer het werk aan de kozijnen en het schilderwerk moeten uitvoeren om zoveel als mogelijk de oorspronkelijke staat terug te brengen. Door middel van een kleurenonderzoek is achterhaald welke kleuren in het verleden zijn toegepast. In de houten kozijnen komt HR++ glas met een authentieke vlakindeling. Na de renovatie zijn de woningen in uitstraling en comfort sterk verbeterd en toekomstig bestendig. Flat Aquarius Amstelveen ‘groeit’ na renovatie naar 182 woningen De flat Aquarius in Amstelveen met nu nog 142 woningen wordt de komende jaren onderworpen aan een flinke renovatie. Als in 2023 de bewoners weer terugkeren naar hun vernieuwde, duurzame flat zullen ze 41 nieuwe buren hebben. De flat 'groeit' namelijk naar 182 woningen. Deze uitbreiding is onder andere mogelijk door het toevoegen van een complete verdieping op het gebouw. Daarnaast krijgt het gebouw een compleet andere indeling die de flat intiemer maakt, mede dankzij niet 1 maar 3 entrees. De woningen zijn gevarieerder in oppervlakte en indeling, zodat het voor verschillende huishoudens geschikt is. De buitenkant van het gebouw krijgt een complete make-over, onder meer met mooi metselwerk en nieuwe puien. Verder komt er nieuwe verlichting aan de buitenzijde. Het renovatieplan voor de Aquarius is het resultaat van een intensieve samenwerking met bewoners, de bewonersraad Amstelveen, de gemeente Amstelveen, bouwer ERA Contour en woningcorporatie Eigen Haard. Het ontwerp is gemaakt door AG Nova Architecten en Ingenieursbureau List is verantwoordelijk voor de constructie van het plan. "We hebben de afgelopen jaren veel met bewoners gesproken over wat er moet gebeuren met de Aquarius", zegt Bert Halm, bestuurder bij Eigen Haard. "We willen dat deze flat een mooie woon- en samenleefplek wordt. We hebben ook geleerd van de afgelopen periode. Samen met de gemeente en bewoners zetten we onze schouders onder onze nieuwe bewonersgerichte werkwijze onder het motto ‘Samen komen we verder!’" Ingrijpend renovatie De renovatie van Aquarius is ingrijpend, het gebouw wordt helemaal ‘gestript’. ERA Contour probeert bij de sloop zo veel mogelijk materialen te behouden voor hergebruik, in de Aquarius zelf of in andere woningen. De gebouwen worden toekomstbestendig. Dat houdt in dat ze gaan voldoen aan de actuele isolatie eisen en worden voorbereid om gasloos te worden. Michel Ouwens van ERA Contour vertelt: “De omwonenden hebben al goed kunnen merken dat we gestart zijn. Er wordt geboord en er is werkverkeer voor de afvoer van de materialen. Ook wordt het gebied rond de gebouwen klaar gemaakt, zodat we begin volgend jaar kunnen starten met de bouwwerkzaamheden. We doen ons best om de overlast voor omwonenden daarbij zo veel mogelijk te beperken.
6 nr. 7 December 2021 Actueel Tweede Kamer blijft bot vangen bij EUeisen voor ‘ingrijpende renovatie’ Ondanks een tweede motie van VVD’er Daniel Koerhuis die is aangenomen door de Tweede Kamer, wil demissionair minister Kasja Ollengren de motie niet uitvoeren. Koerhuis wil namelijk niet dat Nederland zich houdt aant de eisen van de Europese Commissie om bij grote renovaties de CO₂-uitstoot van woningen en kantoren terug te dringen. In een eerdere motie begin dit jaar vroeg Koerhuis al om de regels niet door te voeren. Ook toen gaf Ollengren aan de motie niet uit te zullen voeren. Volgens haar is dat namelijk niet mogelijk en wacht Nederland financiële sancties als de EU-eisen niet worden omgezet in Nederlandse wetegeving. De verplichting vloeit voort uit de Renewable Energy Directive II (RED II) van de Europese Unie (EU). Hierin staat onder meer dat lidstaten een minimale hoeveelheid hernieuwbare energie moeten voorschrijven bij ingrijpende renovatie. Eigenlijk zou deze zomer deze verplichting moeten zijn omgezet in wetgeving, maar door verschillende wettelijke procedures is dat nog niet gelukt. Een van de heikele punten is de definitie van ‘ingrijpende renovatie’. Daarvoor gaf de Europese Commissie twee mogelijkheden om vanuit te gaan. Een lidstaat kan kiezen voor minimaal 25 procent van de waarde van het gebouw, of voor minimaal 25 procent van de oppervlakte van de gebouwschil die wordt gerenoveerd. Nederland heeft voor de tweede optie gekozen. Minister Ollengren gaf twee weken geleden aan dat het Kamerdebat dat de EU al een zogeheten inbreukprocedure gestart tegen Nederland omdat we te laat met invoering zijn. Eerste pilotwoningen opgeleverd van duurzame renovaties door INDU-ZERO In aanwezigheid van gedeputeerde Tijs de Bree (Provincie Overijssel) en wethouder Jeroen Diepemaat (Enschede) zijn in november drie sociale huurwoningen van woningcorporatie Domijn officieel opgeleverd, die een innovatieve renovatiepakket als een ‘jas’ hebben aangekregen. Het gaat om drie pilotwoningen in het kader van het Europese project INDU-ZERO. Het consortium die dit project uitvoert bestaat uit bedrijven, kennisinstellingen, brancheorganisaties en lokale overheden. Vanaf 2018 werkte de groep onder aanvoering van de provincie Overijssel aan de ontwikkeling van een blauwdruk voor een fabriek die dit soort renovatiepakketten moet gaan produceren. De opzet is om zo grootschalig en industrieel renovatiepakketten te produceren voor jaarlijks 15.000 bestaande woningen. De totaalpakketten bevatten onderdelen die nodig zijn om huizen te verduurzamen, zoals isolatiemateriaal voor gevels en daken, warmtepompen, zonnepanelen, energieomvormers en ventilatiesystemen. De ambitie is om de onderdelen zoveel mogelijk circulair en biologisch samen te stellen en het totaalpakket aan maatregelen voor de helft van de huidige prijs aan te bieden. Uiteraard zijn deeze woningen nul-op-de-meter. INDU-ZERO onderzocht alle aspecten van woningrenovatie en -verduurzaming. Het hele proces is onder de loep genomen en verbeterd: van productie, tot transport enmontage. Daarnaast biedt de blauwdruk van INDU-ZERO een geïntegreerde aanpak. Installaties zijn geïntegreerd met de gevels, waardoor er minder montagekosten zijn en de bouw sneller en steigervrij kan plaatsvinden. In de proef in Enschede worden de berekende kostenbesparingen nog niet gehaald, omdat het hier gaat om drie pilot-woningen met drie verschillende concepten. INDU-ZERO gaat haar kostenvoordeel voor een groot deel halen uit schaalvergroting. De proef in Enschede zelf draagt er ook aan bij dat de kostenvermindering straks haalbaar is. De toegepaste renovaties zijn niet traditioneel, komen uit de fabriek en zijn al goedkoper, zeker in grotere aantallen. Verduurzaming maatschappelijk vastgoed krijgt € 340 miljoen subsidie Het verduurzamen van maatschappelijk vastgoed, zoals scholen, overheidsgebouwen, zorginstellingen en rijksmonumenten, krijgt vanaf volgend jaar financiële ondersteuning. Het gaat om een subsidieregeling van € 340 miljoen die in drie tranches tot 2024 wordt beschikbaar gesteld. De ondersteuning is onderdeel van de bij Prinsjesdag aangekondigde € 525 miljoen als totale ondersteuning voor verduurzaming van het maatschappelijk vastgoed. Met de subsidieregeling voor verduurzaming van maatschappelijk vastgoed krijgt de verduurzaming van zorg-, sport-, onderwijs- en overheidsgebouwen en ook een deel van de rijksmonumenten een belangrijke impuls. De regeling wordt in overleg met de sectoren en partners opgesteld. Daarnaast gaat € 125,5 miljoen naar verduurzaming van verschillend rijksvastgoed, waarvan een groot deel naar gebouwen van Defensie. Hiermee worden zonnepanelen geplaatst in het kader van Zon-oprijksdaken en energiebesparende maatregelen toegepast. Bij de gebouwen van de Rijksoverheid wordt door het Rijksvastgoedbedrijf ook een versnelling gegeven aan het Programma Zon-op-rijksdaken. Daarnaast wordt geïnvesteerd in verduurzamende maatregelen, zoals het aanbrengen van isolatie van gevels en WKO’s. Verder gaat er geld naar diverse duurzaamheidsprojecten in het vastgoed van de politie en het COA. Als laatste wordt het aanbod voor ontzorging van vastgoedeigenaren uitgebreid. Het al gestarte Ontzorgingsprogramma voor maatschappelijk vastgoed én het verduurzamingsprogramma van NOC-NSF worden verlengd en uitgebreid. Daarnaast werkt de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed aan een programma voor eigenaren van monumenten.
7 nr. 7 December 2021 Column In elk nummer van RenovatieTotaal geeft dr.ir. Haico van Nunen zijn mening over een aspect van ‘de renovatiewereld’. Haico van Nunen is adviseur bij BouwhulpGroep en lector Duurzame Renovatie bij het kenniscentrum Duurzame HavenStad van Hogeschool Rotterdam. Competentie: Renoveren Als lector heb je diverse taken aan een Hogeschool. Je doet onderzoek, werkt samen met docenten, betrekt de praktijk bij het onderwijs en zo nu en dan geef je zelf colleges. Op dit moment geef ik een serie van vier colleges rondom renoveren. Belangrijkste boodschap die ik de studenten meegeef: bij renoveren komt veel meer kijken dan alleen techniek. Er wonen al mensen, je grijpt in op een bestaande situatie en afspraken uit het verleden bepalen de mogelijkheden nu. Wat me opvalt bij de lessen en de vragen die gesteld worden is de grote onbekendheid die er rondom de bestaande voorraad en het aanpassen daarvan geldt. Zo wisten velen niet dat corporaties zonder winstoogmerk werken. Het betreft een vierdejaars minor met zestig studenten, deels afkomstig van andere hogescholen, die allemaal bewust hebben gekozen voor Renovatie en Transformatie. Maar toch worden er zaken verteld die nieuw voor ze zijn en die nog niet eerder aan de orde zijn gekomen. Goed beschouwd is dat niet vreemd, ook in de wereld buiten de Hogeschool richt de meeste aandacht zich op nieuwbouw. Toch is dat kleine groepje geïnteresseerden waar we het op dit moment mee moeten doen. Dat betekent dat we óf maar een klein deel van de woningvoorraad kunnen doen, óf dat we op een snellere en slimmere manier de nodige stappen moeten realiseren. Inzetten op digitale ondersteuning en zorgen dat je kennis van het bestaande volledig is (wat is de vraag en wat kan er), zorgt ervoor dat je snel beschikbare data voorhanden hebt, waarop je renovatiekeuzes kunt maken (weten wat je hebt). Aan de andere kant wil je ook niet iedere keer nieuwe oplossingen bedenken. Dat betekent dat je bij voorkeur gebruik wilt maken van een aanbod dat zich herhaalt, maar toch flexibel is richting de wens van de bewoner (weten wat je wil). Gaandeweg de lessen realiseerde ik me dan ook dat je voor een goede renovatie-expert voldoende moet hebben gezien (ervaring) en veel data moet hebben. Als student is dat nog niet het geval, enmoet je het doenmet alles wat je wordt aangereikt. Dat betekent dus veel laten zien, veel voorbeelden noemen en vooral dicht bij hun praktijk blijven. Hun opdracht gaat over het verduurzamen van hun eigen woning. Daarbij worden ze gedwongen om na te denken over de vraag wat de woonwensen zijn, welke ingreep daarvoor nodig is en hoe dat zo duurzaam mogelijk kan. Ik hoop dat met dit soort colleges, maar ook door presentaties op plekken buiten de Hogeschool, dat we de impact van duurzame renovatie zichtbaar kunnen maken. En dat daarmee ook de interesse groeit om er mee bezig te zijn, zodat die kleine groep mensen groter wordt. Daarmee wordt renovatie een competentie die een eigen dynamiek krijgt. En dat is hard nodig gezien de grote duurzaamheidsopgave in de bestaande bouw. Veenendaalse woningen mogelijk verwarmd met asfaltwarmte Enkele duizenden woningen in Veenendaal zullen in de toekomst mogelijk duurzaam verwarmd worden met warmte uit asfalt. Utrecht en gemeente Veenendaal hebben in een intentieverklaring afgesproken zich hier samen hard voor te maken. Het gaat om bestaande en toekomstige woningen (en andere gebouwen) naast de N233, Rondweg-Oost Veenendaal. Uit onderzoek door een onafhankelijk ingenieursbureau in opdracht van de provincie Utrecht blijkt het technisch realiseerbaar en financieel mogelijk haalbaar om bij de reconstructie van de N233 die al voorzien was, warmte uit het asfalt te halen en te gebruiken. In de bermen en geluidsschermen kunnen zonnepanelen verwerkt worden voor de opwek van duurzame elektriciteit en eventueel ook warmte. De provinciale Rondweg-Oost Veenendaal N233 zal tussen 2024 en 2027 op de schop gaan. De weg wordt over een lengte van 3,5 kilometer gereconstrueerd en krijgt beschikking over 2x2 rijstroken. Verder wordt een kruispunt verdiept aangelegd en worden twee kruispunten aangepast. Gedeputeerde Huib van Essen van energietransitie: 'Als provincie willen we onze infrastructuur zoveel mogelijk benutten om duurzame energie op te wekken. Deze reconstructie biedt een uitgelezen kans voor dit dubbelgebruik van ruimte'. Wethouder Engbert Stroobosscher van Fysieke Leefomgeving: 'Als gemeente werken wij hard aan de warmtetransitie. Wat een mooie kans om een deel van onze woningen te verwarmen met de warmte uit het asfalt van de naastgelegen weg! Bovendien geeft dit extra energie om samen de verbreding van de Rondweg-oost zo snel als mogelijk te realiseren.' Asfaltcollectoren bestaan al langer (zie foto onder), maar worden in Nederland nog wel beperkt toegepast. Omdat Nederland aardgasvrij wil gaan verwarmen, wil de overheid meer ervaring opdoen met deze duurzame manier van energie opwekken. Nog niet eerder werd over een lengte van 3,5 km warmte uit asfalt gehaald om huizen te verwarmen. In Heerhugowaard wordt al energie uit asfalt gewonnen, dankzij een systeem dat is aangelegd door het bedrijf Kodi uit dezelfde Noord-Hollandse plaats. Foto: Kodi.
Wij maken kunststofkozijnen uitsluitend voor de zakelijke markt! ■ kwaliteit: 28 jaar ervaring met VEKA kunststofkozijnen ■ Bezorgen: eigen transport ■ Scherpe prijs ■ CE Keurmerk ■ Naast de versteklas tevens HoutVerbinding-Look ■ Offerte: binnen 24 uur De Droogmakerij 11, 1851 LX Heiloo Tel. 072 534 1005 - Fax. 072 532 3648 Email: mail@luten-kozijnen.nl www.luten-kozijnen.nl KUNSTSTOF KOZIJNENFABRIEK Specialist in vloerrenovatie en herstel info@nieuwenhuis.nl 073-5482482 Hambakenwetering 22, 5231 DC s’Hertogenbosch Gageldijk 2 • 3602 AL Maarssen • T 030-261 20 57 F 030-261 57 04 • E contact@bluemink.nu 72 uur levering Het is mogelijk om kozijnen te leveren in 72 uur. Met snelle samenwerking kunnen wij maximaal 5 kozijnen per dag leveren met draairaam, draai-kiepraam, klepraam, stapeldorpel deur, dubbele deuren en hefschuifdeuren. Meer informatie en de voorwaarden kunt u opvragen via contact@bluemink.nu Timmerbedrijf Bluemink • Ringdijk 3 • 3648 EB Wilnis Bluemink Kozijnen Maarssen • Gageldijk 2 • 3602 AL Maarssen Bluemink Kozijnen Noordwijk • Keyserswey 15 • 2201 CWNoordwijk Vanuit al onze vestigingen kunnen we in 72 uur ‘standaard’ kozijnen leveren met: - Draai of draai-kiepraam - Klepraam - Stapeldorpel deur - Dubbel deuren - Hefschuifdeuren B A E D C A B C D E U L T I M A T E ETA-17/0286 Cr3+ Environmental friendly Gratis bit in iedere doos Scan de QR-Code en bekijk het gehele Woodies® Ultimate assortiment in onze nieuwe webshop! � +31 (0)320 28 55 44 send verkoop@asf-fischer.nl Woodies® Ultimate Tellerkopschroeven voor zware houtconstructies! www.bouwtotaal.nl B o u w T o t a a l p l a t f o r m v o o r b o u w e n d N e d e r l a n d
9 nr. 7 December 2021 Energieleverende hoogbouwflat in Utrecht dankzij prefab gevel Comfortabel wonen met weinig energieverbruik. Dat was het doel van de ingrijpende aanpak van een hoogbouwflat met 58 sociale huurwoningen van woningcorporatie Bo-Ex. En dat is goed gelukt: aan de Henriëttedreef in UtrechtOvervecht staat nu de eerste energieleverende hoogbouwflat van Europa. Auteur: Harmen Weijer Inside Out leverde eerder dit jaar – in februari - de laatste woningen op. Hiermee wekt de sociale huurflat meer energie op dan de bewoners verbruiken, waardoor de woonlasten dalen. Daarnaast ervaren bewoners meer comfort door een beter binnenklimaat en een verbeterde luchtkwaliteit in de woningen. Dat is te danken aan een innovatieve Inside Out-renovatiesysteem, dat installatiecomponenten zoals verwarming, ventilatie en energieopwekking integreert tot één multifunctioneel bouwelement dat aan de buitenzijde van de flat wordt geplaatst. Voorheen werden dergelijke installaties doorgaans per woning geïnstalleerd. Denk hierbij aan de cv-ketel en radiator die appartementen verwarmen. Door de innovatieve componenten grotendeels aan de buitenzijde van de flat te plaatsen en onderling te verbinden, ontstaat een collectieve en economisch aantrekkelijke oplossing. Na het monteren van de bouwdelen, waarin ook de warmteleidingen en verbindingen voor het IT-netwerk zijn opgenomen, kunnen deze componenten direct – plug & play - worden aangesloten. Ook de CO2- en RVgestuurde ventilatie van ClimaRad in de natte ruimtes werkt intelligent samen met de ClimaRad ventilatieunits in de gevel. De ontwikkeling van dit renovatiesysteem is niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. Al enkele jaren geleden heeft Inside Out een prototype van de slimme gevel ontwikkeld en getest in een klimaatkamer van de Hogeschool Utrecht. Toen de juist configuratie was bereikt, is de gevel in 2018 het echt getest, bij een woning op de bovenste verdieping van de flat aan de Henriëttedreef. Deze woning is specifiek uitgekozen omdat het hier in de zomer heel warm en in de winter koud kan worden. De test pakte dusdanig goed uit, dat de rest van de flat is aangepakt vorig en dit jaar. Daarbij is een speciaal ontwikkelde ‘kroon’ van zonnepanelen op het dak gerealiseerd, vertelt projectleider Paul Das van Bos Installatiewerken. “Daarmee wordt het dakoppervlak optimaal benut. De randen van de zonnepergola zijn ook voorzien van zonnepanelen om zo effectief mogelijk om te gaan met de beschikbare ruimte op de flat. Daarnaast blijft er door de zonnepergola genoeg ruimte op het dak voor installaties. Ook de gevels zijn voorzien van zonnepanelen. Onder de kroon is een prefab warmtepomp klimaatcontainer gemaakt, die in één keer het dak op gehesen is en in bedrijf is gesteld. Das: “Het Inside Out systeem is geschikt voor iedere type bron systeem, zowel voor lage temperatuur verwarming zoals warmtepompen of WKO, maar ook voor stadsverwarming.” Verwacht wordt dat de flat 10 tot 15 procent meer energie genereert dan het totaalverbruik door de bewoners. Dankzij dit systeem lijkt grootschalige verduurzaming van bestaande hoogbouwflats in Nederland een flinke stap dichterbij. De modulaire aanpak van de flatrenovatie heeft veel nieuwe kennis opgeleverd over hoe vergelijkbare flats uit de jaren ’60 energetisch aangepast kunnen worden. De flats hebben veel woningen onder één dak en daardoor een beperkte ruimte om energie op te wekken. Al deze kennis komt goed van pas, omdat er circa 250.000 vergelijkbare hoogbouwflats in Nederland zijn die verduurzaamd moeten worden, waarvan veel in het bezit zijn van woningcorporaties. Wel hebben de bouw- en ontwikkelpartners gaandeweg het proces een aantal hobbels moeten nemen en belangrijke lessen opgedaan. De lessen die bij een tussentijdse evaluatie zijn verzameld, gaan vooral over de communicatie en het op tijd meennemen van bewoners bij veranderingen in het bouwbesluit of de planvorming. “Deze pilot heeft er vooral voor gezorgd dat we veel kennis en ervaring hebben opgedaan voor deze integrale oplossing. Deze prefab-oplossingen willen we dan ook breed aanbieden aan de markt van zowel bouwbedrijven als grote opdrachtgevers, zoals woningcorporaties. Want dit systeem kan een grotere impact maken en voor een versnelling zorgen van de verduurzaming van de Nederlandse hoogbouwvoorraad”, aldus Das. Zonnepanelen op het dak in de vorm van een ‘kroon’. Aan de Henriëttedreef in Utrecht-Overvecht staat nu de eerste energieleverende hoogbouwflat van Europa. Prefab-gevels met de Climarad ventilatie-oplossing zijn 1 voor 1 naar boven gehesen. Project in Beeld
(infotorial) Stabiel en flexibel Het stabiele TECEprofil bestaat uit slechts drie delen: een verzinkte holle buis, één hoekverbinder en een bevestiging. De buis is vormvast en heeft een laag gewicht. Lassen is niet nodig, de hoekverbindingen worden met de hand gemaakt. Door de eenvoud en snelheid waarmee dit gebeurt, kost het produceren weinig tijd. Het grote voordeel van TECEprofil is de flexibiliteit. Met TECEprofil kunnen namelijk allerlei vormen gemaakt worden. En mocht zich een wijziging voordoen in het ontwerp, dan is een aanpassing snel geregeld. Tot slot: werken met TECEprofil vereist geen speciale scholing of kennis. Iedereen met twee rechterhanden kan er mee uit de voeten. Inbouwframes voor allerlei toepassingen Voor wc’s, douche-wc’s, wastafels, urinoirs, douches en bidets levert TECE inbouwframes in verschillende bouwhoogten. Deze kunnen eenvoudig in het TECEprofil voorwandsysteem worden gemonteerd. WC-bedieningsplaten Voor de inbouwframes voor wc’s, douche-wc’s en urinoirs levert TECE een veelzijdig assortiment bedieningsplaten in velerlei materialen en kleuren. De bedieningsplaten zijn leverbaar met handmatige of aanraakvrije bediening en zijn onderling compatibel. De aanraakvrije modellen voorkomen de overdracht van virussen en bacteriën. Push fit leidingsysteem Voor drinkwater- en cv-installaties levert TECE het push-fit leidingsysteem TECElogo. Het maken van een verbinding is eenvoudig en gebeurt volledig met de hand: de buis kalibreren, de buis in de fitting steken en de verbinding zit muurvast. Er komt dus nauwelijks gereedschap aan te pas en door de eenvoud kan iedereen ermee overweg. In vergelijking tot persleidingsystemen bespaart TECElogo 30% op arbeidstijd. Flexibel inzetbare materialen voor prefab en skids van TECE Prefab is slimmer, flexibeler en kostenbesparend. Voor prefab levert TECE het stabiele voorwandsysteem TECEprofil, waarmee complete installatiewanden, leidingschachten en skids voor technische ruimten samengebouwd worden. Daarnaast levert TECE verschillende installatiedelen die hierin verwerkt worden, zoals diverse inbouwframes voor onder andere een douche-wc, wc en wastafel, wc-bedieningsplaten en het tijdbesparende push-fit leidingsysteem. Informatie: www.tece.com/nl/installatiewanden •Ontbramen na het afzagen van de profielbuizen is niet nodig; •Onnauwkeurigheden bij het op lengte maken van de profielbuis zijn eenvoudig weg te werken; •Dankzij de hoekverbindingen zijn de hoeken altijd recht; •Montage zonder speciaal gereedschap; • Eenvoudig weer los te maken verbindingen; •Vervaardigd van verzinkt staal; •Bewijs van stabiliteit van het keuringsinstituut MPA te Braunschweig. De praktijk Voor nieuwbouw zijn er al verscheidene bedrijven die prefab skids vervaardigen. Zo heeft Löwik Installatietechniek twee prefab skids ontwikkeld. Één voor de begane grond en een leidingschachtmodule voor de 1e verdieping. De beide skids zijn gebouwd met TECEprofil en voorzien van het TECE wc-inbouwframe. Daarnaast heeft Löwik de prefab energiemodule Wattz-ln ontwikkeld. Deze is tot stand gekomen dankzij de samenwerking met ABB, Alklima en Zehnder. In de energiemodule zijn de warmtepomp, ventilatie-WTW en omvormer in optimale balans samengebouwd. Een ander voorbeeld is installatiebedrijf Winkels Techniek. Zij prefabriceren nu voor 85 woningen in Enschede voorwanden van 3 x 2,7 m met TECEprofil en het TECE-inbouwframe. Ook Conntech bouwt prefab-oplossingen waarin de wc-inbouwframes met wcbedieningsplaten van TECE zijn geïntegreerd, alsook het push-fit leidingsysteem TECElogo. Tot slot bouwbedrijf Van Wijnen, die de trend zette met prefab woningen onder de noemer Fijn Wonen. De skids die zij toepassen, zijn uitgevoerd met TECEprofil, het wcinbouwframe en het leidingsysteem TECElogo.
11 nr. 7 December 2021 Thema Prefab Industrialisatie en prefab van installatiecomponenten versnelt renovatie Bij de verduurzaming van bestaande woningen worden meestal ook alle installaties, leidingen en kanalen vervangen. Om al die duizenden, zelfs miljoenen woningen te kunnen aanpassen is industrialisatie van dit installatiewerk hard nodig. Dat betekent niet alleen dat er veel meer installaties zoals warmtepompen en wtw-units moeten worden geproduceerd, maar ook de componenten ervan en de manier hoe deze onderdelen kunnen worden ingepast moet geïndustrialiseerd worden. Eén van de bedrijven die zijn focus vol op deze activiteiten heeft gericht, is de dit jaar opgerichte Installatiefabriek van Breman IJsselmuiden. Cezar de Jong, business developer bij de Installatiefabriek, vertelt wat dat concreet inhoudt. Auteur: Harmen Weijer Breman Installatiegroep is voor de meesten bekend als installatiepartner, maar deze installatiebedrijven worden mede ondersteund door De Installatiefabriek. “Dit is een nieuwe divisie binnen de Breman Installatiegroep,” vertelt De Jong, “die zich richt op het maken en prefabriceren van verschillende componenten voor de eigen Breman-concepten en de markt. Wij kunnen zowel maatwerk leveren van n=1 als grote getallen vanuit ons geïndustrialiseerd proces in IJsselmuiden.” De Installatiefabriek is een moderne doorstart van Bremans voormalige divisie Schoorsteenfabriek. “Wij zijn bekend van de rookgasafvoeren, maar die verdwijnen nu snel. In nieuwbouw zit al geen rookgasafvoer meer, omdat die aardgasvrij worden verwarmd. En in veel renovaties wordt ook meer en meer gekozen voor warmtepompen en wtw-units, waarvoor wij de componenten maken.” Die productie moet zo effectief mogelijk gebeuren, weet De Jong, omdat er enerzijds snelheid gemaakt moet worden, en anderzijds omdat er handjes tekortkomen op de bouw. “Dat betekent dus dat we die componenten zo makkelijk mogelijk moeten aanleveren op de bouw, dus geprefabt. Daarnaast hebben we opdrachtgevers die van ons graag schachten of dakkanalen willen ontvangen. Het liefst zou ik een schacht maken die overal in zou passen, maar dat is nog niet mogelijk. Bovendien heb je bij renovaties te maken met allerlei toegevoegde elementen die door de jaren heen in de originele schacht is terechtgekomen.” Stapelschacht De Jong noemt in dat kader een recent voorbeeld. “Bij de renovatie van twee jaren-60 flats van elf verdiepingen hoog in Zwolle, die in deze maanden plaatsvindt, verzorgt Breman het installatiewerk. Wij hebben daarvoor vanuit De Installatiefabriek een stapelschacht toegepast, die in onze fabriek in IJsselmuiden geheel wordt geprefabriceerd. Die wordt in onderdelen aangeleverd in een lengtemaat die precies in de lift van de flat past. Dat is belangrijk want het moet in een treintje kunnen lopen zonder dat de bewoners er veel last van hebben, dus ook niet buitenlangs. Eenmaal in de schacht ontdekten we op de vijfde verdieping dat er een stuk beton in de schacht is gekomen, waarschijnlijk als omkasting van een wasmachinepijp. Deze is niet makkelijk te verwijderen en dus kunnen we niet verder met onze stapelschacht. We hebben hier door middel van een beugel een aanpassing gemaakt, zodat we om dat stuk beton kunnen en toch door kunnen met de stapelschacht.” Het is één van de uitzonderingen die de regel bevestigen in het werk van De Installatiefabriek. “Wij krijgen vanuit de markt – via onze eigen Breman-bedrijven en ook andere installateurs – de vraag of we hen bij bepaalde issues kunnen helpen. Daar denken we met ons team stevig over na; de een meer conceptueel, de ander weer heel praktisch, maar allemaal met de gedachte dat het prefab en geïndustrialiseerd moet worden geproduceerd.” Ballast De Jong noemt een ander voorbeeld op dit vlak bij één van de andere producten die De Installatiefabriek levert: dakkanalen. “Die produceren we ook prefab en gaan in pallets naar de bouwlocatie. Meestal gebeurt dat in opdracht, maar we hebben ook een eigen montageploeg. Met die mannen hebben we laatst hun werkwijze geëvalueerd, en daaruit kwam voort dat hun werk sneller en efficiënter kan als de ballast van het kanaal niet onder de beugel – en dus als eerste – wordt vastgezet, maar juist later. Daarop zijn we een andere beugel gaan engineeren, waarbij het mogelijk is om de ballast in de beugel te zetten. Dus niet eens vast en met de mogelijkheid tot meer flexibiliteit bij de aanleg van deze kanalen.” Treintjes In de Installatiefabriek in IJsselmuiden is goed te zien hoe de treintjes lopen. Het begint bij de rollen aluminium, waarvan alle componenten worden gemaakt. In een onlangs aangeschafte lasersnijder worden de platen op de gewenste maat uitgesneden. “Deze lasersnijder is een stuk preciezer en sneller dan de plasmasnijder die we eerder gebruikten.” Vervolgens worden ze bewerkt tot het gevraagde product, zoals pijpen of onderdelen van omkastingen. Aan het eind van de fabriek staan de gehele schachten of zelfs het eigen warmtepompconcept met buitendeel in het dak, de EQ-air, klaar om naar de bouwlocatie vervoerd te worden. Het is deze manier van efficiënt en prefab produceren die nodig is om de komende jaren te kunnen voldoen aan de duurzaamheidsopgave in de bestaande bouw. Zo wordt de renovatiegolf een wave en geen rimpelgolfje. De Installatiefabriek heeft de stapelschacht ontwikkeld en past die nu ook toe in renovaties. Voor de dakkanalen zijn de beugels slim geengineerd met ballast in de beugels in plaats van eronder.
www.havebo-montage.nl RENOVEREN BEGINT BIJ HAVEBO MONTAGE De Havebo SL-Combinatievloer beschikt over: • CE markering • DoP prestatieverklaring • ISSO kwaliteitsverklaring De renovatievloeren van Havebo zijn een ontwikkeling van: Toonaangevend in renovatievloeren Eenwinterse barbecue of een nieuwjaarswens bij de vuurkorf… dat kan vonken geven. Zolang ze maar niet overslaan naar het plat dak. Maar geen nood, want dan komt onze Firestone EPDM-folie dakbedekking in beeld. Een zeer lange levensduur en toch weinig onderhoud. RubberCover EPDM voldoet aan alle eisen rondom brandveiligheid, dus zeker ook aan de norm over vliegvuurbestendigheid. Daar mag je op rekenen. Maar let op! De EPDM dient wel de code FR of LSFR te hebben (kijk maar eens op de EPDM zelf). Deze code geeft aan dat de folie voldoet aan de geldende normen en eisen die het Bouwbesluit hieraan stelt. Laat je goed adviseren over de regelgeving m.b.t. brandveilige daken, over alle bijkomende materialen en hoe je vermijdt dat de vonk overslaat. Naar je dak dan toch… Laat de vonk overslaan... ... maar niet naar je plat dak! Mawipex B.V. De Poort 21 I 4411 PB Rilland I T 0113 55 77 77 I info@mawipex.nl I www.mawipex.nl Adv Vuur-RubberCover EPDM.indd 1 5/11/21 09:12 Voor meer info kijk op: www.drostcoatings.nl Als opvolging op de succesvolle Noblesse aflak is er nu een spray versie gebaseerd op deze aflak. Laat u ook overtuigen van de eigenschappen die de nieuwe Devetop Noblesse Spray met zich meebrengt. DEVETOP Noblesse Spray • Hoog standvermogen tot wel 300 - 400 µm nat • Superieure huidvetbestendigheid • Goed reinigbaar • HACCP certificering (R1 CH1623706) • French A+ certificering • Safety-for-toys certificering (EN 71-3) • Reductie CO2 emissie • Weinig overspray • Zeer slijt- en krasvast EN 71-3 SAFETY FOR TOYS
13 nr. 7 December 2021 Thema: Prefab Renovatievloeren nu zelf te ervaren in nieuw Experience Center Om zowel woningcorporaties als aannemers en tussenhandelaren nog meer informatie te geven over renovatievloeren, heeft Havebo een Experience Center in Den Dolder geopend. De leverancier van renovatievloeren heeft er onder andere drie soorten vloersystemen neergelegd als voorbeelden. Over enkele systemen is zelfs heen te lopen, zodat geïnteresseerden kunnen ervaren hoe zo’n systeem mee veert. “De markt reageert ronduit enthousiast”, vertelt Robert Rijswijk van Havebo. Auteur: Harmen Weijer Havebo staat bij de meesten bekend als de leverancier van betonnen balken en vloeren. “Dertien jaar geleden zijn we begonnen met het ontwikkelen van systeemvloeren voor renovaties”, vertelt Robert Rijswijk. “Dat hebben we samengedaan met Meilof Riks, Hilti en ABT Ingenieurs. Alle vier zijn we actief op ons eigen gebied, en tezamen hebben we twee soorten renovatievloeren ontwikkeld: SLCombinatievloer en de Cassettevloer.” Omdat Rijswijk en zijn collega’s nog wel eens de vraag kregen over het wooncomfort, bracht dit hem op het idee om de renovatievloeren te laten zien en te laten ervaren in een speciale expo-ruimte op het hoofdkantoor van Havebo in Den Dolder. Woningcorporaties Zeker nu veel woningcorporaties hun woningvoorraad aan het verduurzamen zijn, komen renovatievloeren steeds vaker bij hen in beeld, merkt Rijswijk. “De goede isolatiewaarden en het grote gemak van onze systeemvloeren zijn daar zeker credit aan, want de minimale RC-waarde is In het nieuwe Experience Center van Havebo in Den Dolder worden onder andere 3 soorten vloersystemen als voorbeelden getoond. 3,7 en we leveren tot RC-waarde 6,5. Daarnaast hebben we liefst 90 verschillende soorten balklengtes, zodat het zaagverlies bij projecten minimaal kan zijn. Dat is natuurlijk beter voor het milieu en geeft meer gemak in de verwerking. Verder zijn de lichtgewicht stalen liggers en hoeklijnen behandeld met een Magnelisbeschermingslaag in plaats van dat ze gemaakt zijn van verzinkt staal. Magnelis is minder milieubelastend dan verzinkt staal en heeft een garantie van 50 jaar tegen roestvorming.” Het slaat dan ook steeds meer aan bij woningcorporaties, weet Rijswijk. “Het Experience Center is sinds begin oktober open en in die eerste twee maanden zijn al verschillende corporaties op bezoek geweest. Het gaat hen om de kwaliteit van de renovatievloeren en de veiligheid en wooncomfort voor de toekomstige bewoners. Onze renovatievloer is voorzien van een ISSO-kwaliteitsverklaring en volledig berekend door Hilti en ABT Ingenieurs. De stalen onderdelen zijn voorzien van een CE-markering en het EPS-vulelement is een model door de drie soorten EPS verwerkt in één systeem. Deze is uiteraard voorzien van een DoP prestatie-verklaring. Tezamen geeft dit een totaalbeeld waardoor geinteresseerde vaak overstag gaan.” Wooncomfort Ook particulieren weten Havebo te vinden. Rijswijk: “Ze bellen ons gewoon op, omdat ze ons vinden via Google. Dankzij het nieuwe Experience Center in Den Dolder, kan ik ze nu uitnodigen zodat men in een corona-veilig omgeving de vloeren zelf kunnen komen ervaren. Coronaveilig betekent dus niet meer dan drie personen tegelijk.” In de exporuimte van zo’n 50 m2 staan drie voorbeelden van renovatievloeren: droog, semi-droog en een renovatievloer met een druklaag. “Daarnaast hebben we twee vloervelden staan, waar bezoekers overheen kunnen lopen om zelf te ervaren hoe dit loopt. In totaal hebben er in twee maanden tijd sinds de opening al zo’n 40 bezoeken plaatsgevonden, dus zo’n 100 bezoekers hebben het Experience Center inmiddels bezocht. Dat zijn niet alleen woningcorporaties of particulieren, maar ook aannemers die van hun klanten te horen krijgen dat ze graag een renovatievloersysteem als die van ons willen in hun huis.” ‘De balk met de Gouden dop’ Deze particulieren hebben het ook vaak over de vloeren met de balken met de blauwe dop, refererend aan de kenmerkende zijkanten van de stalen balken. Rijswijk: “En daar gaan we de komende maanden nog op door, want we zijn bezig met een prijsvraag waarin klanten die een balk met een gouden dop tussen de gewone balken vinden, een extraatje krijgen. Wat dat extraatje precies is, is nog een verrassing, maar spectaculair wordt dit wel!” Bij een renovatie van een vloer zorgen de stalen leggers en EPS-vulelementen voor een nieuwe vloer die meer comfort en warmte biedt. Uitleg van de SL-combinatievloer.
(infotorial) Kingspan Unidek wil voorop blijven lopen door stappen te zetten. Dit doen ze vanuit hun wereldwijde duurzaamheidsstrategie Planet Passionate. Vanuit deze strategie zijn doelstellingen bepaald op het gebied van energie-, water,- en koolstofreductie, bevordering van circulariteit en ocean clean up- projecten. Niet kijken naar Bouwbesluit De eerste grote stap die Kingspan Unidek zet is de introductie van een completer en duurzamer assortiment. Hierbij is niet gekeken naar minimale eisen uit het Bouwbesluit, maar men wil daarin een nieuwe standaard zetten. Een standaard die gericht is op de behoeftes uit de markt. De nieuwe producten zijn daarom ontwikkeld vanuit actuele thema’s zoals: toekomstbestendig renoveren, comfort, en circulariteit & duurzaamheid. Unidek Reno Dek Plus Op het gebied van toekomstbestendig renoveren is Unidek Reno Dek Plus een nieuwe toevoeging. Dit dakelement is dé renovatieoplossing op doorgebogen en niet-volledig dragend dakbeschot. Omdat het zelfdragend te monteren is, wordt het dakoppervlak weer mooi strak. De voordelen van Unidek Reno Dek Plus: • Eenvoudig uitvlakken van doorbuigingen Als je voorop wil lopen, moet je stappen zetten Kingspan Unidek introduceert nieuw assortiment dakelementen Voor onze toekomstige generaties moet de wereld verduurzamen. De bouw moet eveneens verduurzamen. Maar hoe kunnen we dit uitvoerbaar maken en op een makkelijke manier doen? Informatie: www.unidekdakelementen.nl • Toepassing op bestaand dakbeschot met of zonder tengels en over reeds aanwezige dakelementen • Snelle verwerking dankzij zelfborende schroeven •Uniek gootdetail • Indak PV-systemen mogelijk •Geschikt om elementen te koppelen • Te combineren met Unidek Overstekbeugel voor het realiseren van overstekken Unidek Aero Light Vanuit het thema comfort presenteert Kingspan Unidek: Unidek Aero Light. Dit dakelement kan worden ingezet bij vrijstaande of geschakelde woningen en wordt met name toegepast bij renovatieprojecten. Bij dit product is optimaal gebruik gemaakt van grondstoffen zonder daarbij concessies te doen op het gebied van verwerkings-, thermisch, en geluidscomfort. De voordelen van Unidek Aero Light: • Toepassing op vrijstaande en geschakelde woningen •Geluidwerend (Rw-waarde 36 dB) • Luchtdicht bouwen (qv10 < 0,15) • Combineren met Unidek Aero Light Dakraamkozijn • Indak PV-systemen mogelijk •Unidek PasDak mogelijk Als laatste introduceert Kingspan Unidek twee producten vanuit circulariteit & duurzaamheid: Unidek Aero Light RE en Unidek Aero Bio. Unidek Aero Light RE Unidek Aero Light RE is hét circulaire dakelement voor grootschalige renovatieprojecten. Het heeft als hoofdbestanddeel gerecycled EPS, waardoor minder fossiele grondstoffen hoeven te worden gebruikt. De voordelen van Unidek Aero Light RE •Geschikt voor renovatie • Toepassing op vrijstaande en geschakelde woningen • Circulair hergebruik van gerecycled EPS •Geluidwerend (Rw-waarde 36 dB) • Luchtdicht bouwen (qv10 < 0,15) • Combineren met Unidek Aero Light Dakraamkozijn • Indak PV-systemen mogelijk Unidek Aero Bio Unidek Aero Bio is hét duurzame dakelement voor vrijstaande of geschakelde nieuwbouwwoningen. U maakt een bewuste keuze voor duurzaam isolatiemateriaal met een zeer gunstige LCA-score. Hiermee levert Kingspan Unidek concreet een bijdrage aan CO2-reductie. De voordelen van Unidek Aero Bio: •Gebruik van hernieuwbare grondstoffen • Zeer gunstige LCA-score •Grote overspanningen zonder tussengording(en) mogelijk •Kant-en-klare witte zichtzijde •Geluidwerend (Rw-waarde 36 dB) • ·Luchtdicht bouwen (qv10 < 0,15) • Combineren met Unidek SolarPower, Unidek Aero Dakraamkozijn en Unidek Aero Verjonging •Unidek PasDak mogelijk Unidek Reno Dek Plus Unidek Aero Light RE Unidek Aero Light Unidek Aero Bio
www.renovatietotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=