28 nr. 7 December 2021 Installaties Terug naar beeld van 1959, maar nu als huurwoningen met energielabel B Gerrit Rietveld ontwierp een bijzonder sociaal huurwoningenproject in Reeuwijk: 52 zogenoemde om-en-om woningen aan de Van Goghstraat, Erasmusweg en Jan van Hoofstraat. De entrees en achtertuinen van de woningen in het blok liggen om en om aan één straatzijde, waardoor het ook een minder eentonig stedelijke beeld geeft. De woningen zijn gebaseerd op het Kernhuis-principe, Rietvelds zoektocht naar goedkope en efficiënte arbeiderswoningen. Zo wordt de compacte huurwoningoppervlakte optimaal benut voor wonen en slapen, zonder onnodige verkeerszones. De woningen en tuinen, die in de loop der jaren architectonisch waren ‘verrommeld’, worden naar het ontwerp van Rietveld deels gerenoveerd en deels gerestaureerd. Tegelijkertijd worden ze energetisch van label E/F naar B gebracht en wordt het comfort voor de huurders verhoogd. Auteur: Paul Engels De strategische keuze voor het herstel van het architectonisch erfgoed gekoppeld aan groot onderhoud en verduurzaming voor een volgende exploitatieperiode van 25 jaar, ging gepaard met de nodige discussies. Esther van Beelen, bestuurder van Woningbouwvereniging Reeuwijk: “Nu is iedereen blij met de uitkomst, ook de bewoners. Zij waren het die net als cultuurhistorische organisaties te hoop liepen tegen de aanvankelijk sloop/ nieuwbouwoptie voor deze woningen die bouwfysisch ver onder de maat waren. Na onderzoek van onze kant lag er een aantal scenario’s op tafel waarbij sloop/nieuwbouw uit oogpunt van toekomstbestendigheid en kosten in eerste instantie de beste optie leek, mede omdat we ook extra huurwoningen zouden kunnen realiseren.” Toen van diverse kanten de unieke waarde van het erfgoed nog eens extra werd onderstreept, het gros van de bewoners voor behoud bleek te zijn en de woningbouwvereniging Reeuwijk samen met WDJArchitecten en Smits Vastgoedzorg het scenario van herstel en verbetering verder had uitgewerkt, is de knoop doorgehakt door de voormalige directeurbestuurder. “We gaan de woningen energiezuinig en comfortabel maken, waarbij één blok woningen wordt gerestaureerd naar de stijl van Rietveld; de overige 44 woningen sluiten daar qua beeld zoveel mogelijk op aan.” Twee aanpakken Er zijn 2 verschillende aanpakken voor de 52 woningen. Renovatie van 44 woningen, waarbij alleen de daken en de kleuren van de kozijnen worden hersteld. De kozijnen uit de jaren ’80 blijven gehandhaafd, maar worden wel in de oorspronkelijke kleur geschilderd. De borstweringen worden geschilderd in een kleur die verwijst naar de oorspronkelijke kleur. Bij 8 woningen - het ‘Rietveldblok’ - is sprake van restauratie. Hierbij worden ook de kozijnen hersteld inclusief de oorspronkelijke indeling, borstweringpanelen, kleuren en glassoorten. Modelwoningen Dat is inmiddels te zien aan de twee modelwoningen die op 3 november feestelijk zijn gepresenteerd als voorloper van het groot onderhoud aan de overige woningen. Ze zijn enerzijds bedoeld om te laten zien hoe het resultaat eruit komt te zien, anderzijds geven de modelwoningen de aannemer, architect en opdrachtgever extra inzicht en leermomenten. Kan alles zo worden uitgevoerd als ontwerptechnisch en qua engineering is bedacht? Want dat vergde het nodige puzzelwerk, met name omdat je niet zomaar bouwkundige maatregelen en installatietechnische voorzieningen kunt aanbrengen als je de architectuurstijl van weleer wilt benaderen. Bijvoorbeeld de plek voor de inlaatroosters en uitblaasopeningen voor de nieuwe ventilatieboxen waar doordachte plekken voor zijn gevonden Uniek om-en-om woningconcept van Gerrit Rietveld behouden om het architectuurbeeld niet te verstoren. Vele soorten glas Ir. Jeroen Semeijn, senior architect van WDJArchitecten, legt de plannen voor de verbetering uit: “Oorspronkelijk was de gevelindeling van de woningen heel geordend en ritmisch van opzet, een combinatie van metselwerk, kozijnen met verschillende soorten glas en borstweringen van glas met een gekleurde achterwand. Steevast grijsgroen voor de voorzijde en blauwgrijs voor de achterzijde. Er waren veel verschillende glassoorten toegepast, zoals getrokken vensterglas, geribd draadglas, bruutglas, bruutglas gematteerd, draadglas en cannalé glas. De soorten die nog verkrijgbaar zijn, komen terug in het ‘restauratieblokje’ van 8 woningen, maar dan verwerkt in isolatieglas.” ”In 1979-1980 is de buitenkant van alle woningen behoorlijk veranderd, waarbij de kozijnen onder andere zijn vervangen door hardhout met een andere kozijnindeling en borstweringen met rabatdelen en de beeldkleuren naar overwegend bruin zijn gegaan. In de 44 woningen blijven die kozijnen gehandhaafd, met nieuwe draaiende delen en HR++ glas. Wel krijgen die woningen de grijsgroene en grijsblauwe kleurstelling. Dit worden niet de oorspronkelijke kleuren, maar een afgeleide daarvan om het onderscheid tussen de beide aanpakken duidelijk te maken. Bij de 8 woningen komen nieuwe kozijnen die de indeling van 1959 volgen. De smalle witte dakrand, die bestond uit Situatie in circa 1959, met de kozijnindeling, kleurstelling en het lijnenspel. (foto Pieter Brattinga via Rietveld Schröderarchief / Centraal Museum Utrecht) Smits Vastgoedzorg gaat blok voor blok renoveren. Op de verdieping kan één van de slaapkamers worden benut voor een ruimere badkamer (beeld WDJ Architecten) De situatie met voortuinen en achtertuinen zorgde voor een rommelig beeld, daarom is de inrichting van tuinen en openbare ruimte nadrukkelijke onderdeel van de aanpak. De kracht van het ontwerp van Gerrit Rietveld is in kleurstelling en lijnenspel zichtbaar.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=