41 nr. 2 April 2022 ten verkrijgbaar, waardoor men rekening kon houden met de bestaande of nieuwe betimmeringen van de ruimte. Communicatie Onder communicatie in gebouwen vallen alle installaties waarmee tussen mensen wordt gecommuniceerd. Dat kan een eenvoudige trekbelinstallatie bij een voordeur zijn, een eenvoudige spreekbuis, een ingenieuze huistelegraafinstallatie of een moderner intercomsysteem. Met een trekbelinstallatie trekt een bezoeker bij de voordeur aan de buitenzijde aan een trekknop die vervolgens met een trekkabel een verende bel in beweging brengt, die gaat luiden. Hiermee wordt met de bewoner van het huis gecommuniceerd dat er iemand voor de deur staat. Ooit kwam ik -in het buitenland- een systeem tegen met metalen spreekbuizen waarmee tussen verschillende ruimtes gecommuniceerd kon worden. Dat zal dan zijn met de vertrekken waar het dienstpersoneel zich ophield. Een elektrische huistelegraafinstallatie bestaat uit een bellenbord, een huisschel, drukknoppen in tal van vertrekken en bedrading om de diverse onderdelen te verbinden. Als ergens in huis op een knop werd gedrukt, kon men op het bellenbord zien vanwaar er werd gebeld en waar dus assistentie van dienstpersoneel werd gevraagd. Bellenborden tref je aan op plaatsen waar het dienstpersoneel zich ophield, zoals in keukens, bodekamers en portiersloges. Door de voortschrijdende kennis van de (elektro)techniek verandert ook de wijze van communiceren ingrijpend. De opvolger van de huistelegraafinstallatie is de intercom (een afkorting van interne communicatie). Intercominstallaties die relatief oud zijn, tref je niet veel meer aan in gebouwen. De intercom is typisch een installatie die sterk onderhevig is aan moderniseringen. Handhaven of niet? Het verdient aanbeveling om oude (en ook jonge) installaties waar dat mogelijk is te handhaven. Handhaven betekent niet per definitie dat de installatie geschikt moet blijven of weer geschikt moet worden gemaakt voor hedendaags gebruik. Als dit laatste vanuit technisch en/of functioneel oogpunt niet wenselijk of mogelijk is, kan volstaan worden met het buiten gebruik stellen van de installatie. De onderdelen blijven dan op hun plaats, als tijdsbeeld uit een bepaalde periode. Het belangrijkste is wat mij betreft het inventariseren wat er aanwezig is, het documenteren daarvan en goed nadenken of en hoe oude installaties in het pand behouden en mogelijk functioneel kunnen blijven. En mijns inziens behoort historische installaties een vast onderdeel te zijn in bouwhistorische rapportages. Belangrijke vragen die gesteld kunnen worden over de waarde van oude installaties zijn: - Is het een solistisch opgestelde willekeurige installatie, of heeft de installatie een relatie met een modernisering waarbij het hele pand voorzien is van een voor die tijd moderne installatie? - Wat is de relatie van de installatie met het functioneren van het pand? - Geeft de installatie een belangrijk moment weer in de technische ontwikkeling daarvan? - In hoeverre is de installatie nog compleet aanwezig? www.historische-installaties.nl Een deel van een eenvoudige trekbelinstallatie. Een voorbeeld van een systeem met metalen spreekbuizen voor interne communicatie in een woonhuis. Een schematische voorstelling van een huistelegraaf-installatie met een bellenbord, huisschel en mogelijkheden om vanaf de voordeur en vanuit zeven ruimten contact te leggen. Tekening: I. Jacobson: De elektriciteit en hare techniek, 1905. Een drukknop waarmee een huistelegraafinstallatie in werking gezet werd. Dezelfde drukknop als de linker afbeelding, maar waarbij de houten behuizing is losgedraaid en de verende plaatjes zichtbaar zijn die een gesloten stroomkring maken wanneer op de knop gedrukt wordt. Twee voorbeelden van een intercom voor interne communicatie in een kantoor uit 1955.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=