14 nr. 3 Juni 2022 Thema Dak- en gevelrenovatie Satelliettoren DNB krijgt tweede leven in Amsterdam-Noord De inmiddels geheel gedemonteerde Satelliettoren van het hoofdkantoor van De Nederlandse Bank (DNB) aan het Frederiksplein in Amsterdam krijgt een tweede leven. Zo veel mogelijk delen van de toren worden hergebruikt in nog te bouwen zorgwoningen in Amsterdam-Noord. Maar voordat dit zo ver is, worden de bijzondere bronzen gevelelementen hersteld en opgepoetst tot weer helemaal nieuw. Auteur: Harmen Weijer Dit bijzondere project kent zijn oorsprong 3 jaar geleden, vertelt Jouke Hennipman, technisch ontwikkelaar bij RE:BORN, gespecialiseerd in het ontwikkelen van verouderd en leegstaand vastgoed naar functievrije gebouwen en gebieden. “Het idee was om de Satelliettoren geheel te ontmantelen en elders opnieuw op te bouwen. Mijn eerste gedachte als technisch ontwikkelaar was: hoe kan ik dit idee uit ieders hoofd praten? Want het ging om een gebouw van 30 jaar oud. Daarop kreeg ik de tekeningen van de constructie van de toren te zien, en het bleek dat dit gebouw zijn tijd ver vooruit was. Het kende namelijk een hoge mate van standaardisatie en prefab-elementen.” Dat had toen ook een hele valide reden, al was dat een andere dan er nu voor losmaakbare gebouwen geldt. Hennipman: “De Satelliettoren is destijds tussen het al bestaande kantoor van de DNB neergezet. Dat gebeurde terwijl het bankwerk gewoon doorging, en omdat dat hier om zwaarbeveiligd kantoor ging, kon de bouw ook niet veel tijd vergen. Vandaar dat er veel prefab-elementen zijn toegepast, die met slimme bevestigingsmiddelen zijn gekoppeld. De gevelelementen bijvoorbeeld zijn met 3 ankers bevestigd aan de ondervloer en met doken zijn ze doorgekoppeld. Dus de elementen moeten verticaal op elkaar worden gestapeld. Dat betekende voor ons dat ervan bovenaf gedemonteerd moest worden.” Circulair Om die ontmanteling goed te kunnen uitvoeren door ‘oogst-partner’ New Horizon is in het midden van de 14 verdiepingen tellende toren 1 laag ‘opgeofferd’. “Daardoor konden we eerst de gevelelementen van de Gevels van hoofdkantoor Nederlandse Bank gaan naar zorgwoningen onderste verdiepingen van boven naar onder verwijderen. De bovenste elementen hebben we per verdieping verwijderd. Daarna is ook het interieur, inclusief de betonconstructie verwijderd.” Hennipman benadrukt ook dat juist het kunnen behouden van de betonnen vloerelementen en kolommen van groot circulair en duurzaam belang zijn. “Het produceren van nieuw beton veroorzaakt 9% van de wereldwijde CO2-uitstoot. Daarom wilden we koste wat kost de grote CO2-impact die de bouw van deze toren 30 jaar geleden heeft gevergd, niet weggooien. De levensduur van beton is immers veel meer dan die 30 jaar. Het is ook om die reden dat het transport van alle opnieuw te gebruiken delen van de toren, dus gevels, vloeren, tussenwanden, trappen, naar de opslag in Zaandam via elektrisch vervoer over water is gedaan. Dat heeft trouwens ook positieve gevolgen in de stikstofuitstoot.” Zorgwoningen Belangrijke voorwaarde is dat de betonelementen weer te hergebruiken zijn, en daar is inmiddels een project voor gevonden, vertelt Hennipman. “Het gaat om nog te bouwen zorgwoningen. In deze zogeheten remontage-fase hebben we gekeken hoe we de constructie zo makkelijk mogelijk weer in elkaar kunnen zetten. Daarbij kijken we ook naar de huidige regelgeving op het gebied van hoogbouw. Die is namelijk in 30 jaar wel flink veranderd, denk aan brandveiligheid voor hoogbouw. Dat is ook de reden dat we maximaal 5 hoog kunnen herbouwen en dus in dit geval ongeveer 3 van dergelijke blokken kunnen realiseren.” Voordat dit zo ver is, hebben partners Alkondor en NeroQom gekeken naar de herbruikbaarheid van de bronzen gevelelementen. Alkondor uit Hengelo heeft als gevelspecialist gekeken of de elementen nog te hergebruiken zijn. NeroQom gaat daarna deze elementen herstellen en via een speciale borstelmethode weer oppoetsen, zodat ze weer als nieuw zijn. Bij de eerste check van de gevelelementen kwam Alkondor er al achter dat ze goed herbruikbaar kunnen zijn, vertelt Martijn Veerman, specialist circulaire gevels bij Alkondor. “Zo zagen we dat het gevelprofiel al heel ruim was gedimensioneerd voor het glas. Dat is heel gunstig voor de isolatiewaarde, want de thermische geleiding is daardoor veel minder. Dat is voor die tijd – 30 jaar geleden – al heel uniek, want nu kunnen we daar goed gebruik van maken met het dikke isolatieglas dat we nu hebben. De thermische isolatoren van zeker 8 cm dik die ze destijds hebben gebruikt, willen we ook nu hergebruiken, uiteraard voorzien van het nu wel te verkrijgen isolatieglas.” Onderzoek Nadat de gevelelementen van 3,75 meter hoog en 2,80 meter breed naar Zaandam zijn vervoerd, doet De Satelliettoren kenmerkt zich door massief bronzen gevelelementen met glas. Naast het oorspronkelijke gebouw van De Nederlandse Bank aan het Frederiksplein in Amsterdam is 30 jaar geleden de zogeheten Satelliettoren neergezet.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=