31 nr. 2 Maart 2024 constructie van het gebouw aan de zoutwaterzijde. Want in 142 jaar is de constructie van het rijksmonument ernstig aangetast door het zoute water, waardoor de complete zoutwaterzijde van het gebouw vervangen moet worden. Van Aalten: “Samen met opdrachtgever ARTIS en bouwpartner Salverda Bouw hebben we gekeken naar duurzame alternatieven. Aanvankelijk keken we nog naar kunststof-bassins, waarbij je moet denken aan het soort kunststof waarvan boten worden gemaakt. Die kunnen immers goed tegen zoutwater. Maar dat bleek te kostbaar en niet flexibel genoeg. Daarop kwam beton in beeld, wat uit oogpunt van duurzaamheid niet direct het meest voor de hand liggend is. Tenminste, als je uitgaat van beton met cement daarin, want cement zorgt juist voor de enorme CO2-footprint van beton.” Daarop startte bbn de zoektocht naar duurzame alternatieven voor zowel het beton als de constructie. “En qua duurzaamheid keken we niet alleen naar een lage CO2-footprint, maar het gebouw moet er ook weer voor 100 jaar tegen kunnen. We kwamen uit op geopolymeren als bindmiddel voor in het beton. Dat wordt nog niet veel toegepast in beton, zeker niet in gebouwen. Voor de wapening is gekozen voor basaltvezel in plaats van staal.” De CO2-uitstoot bij productie van basaltvezel is namelijk 40 procent lager dan bij staal en het materiaal roest en rot niet. Zelfhelend beton Ook is er een ander innovatief materiaal toegepast in de waterbassins, namelijk zelfhelend beton. “Dat is ontwikkeld aan de TU Delft en als spin-off voortgezet in het bedrijf Basilisk. Wanneer de bacteriën in het water in contact komen met zuurstof en vocht, dan zetten ze bepaalde voedingsstoffen om naar kalksteen. Hierdoor is onderhoud om het beton te repareren of herstellen niet nodig. Het beton blijf zichzelf herstellen. Steeds wanneer er een scheurtje ontstaat, repareren de micro-organismen dit autonoom. Dat past ook goed bij het microbenmuseum van ARTIS, Micropia.” Samen met de Theo Pouw Groep is het beton gebruikt om de nieuwe bassins te maken. “Omdat er nog niet veel ervaring is met dit soort beton voor aquaria, hebben we eerst nog onder andereeen proefbak gemaakt. In die proefbak van een kubieke meter is gekeken hoe dit beton uitloogt, nadat er een aantal weken zoutwater in heeft gestaan. Dat bleek goed te gaan, en was ook nodig om de biologen van ARTIS te overtuigen dat hiermee de onderwaterdieren en -fauna niet aangetast zouden worden.” Daarnaast zijn diverse proefbalken op onder meer sterkte beproefd in het lab van Concrefy. Rijkswaterstaat heeft dit onderzoek gefinancierd, vooral ook omdat de Rijksdienst vaker met het veel duurzame geopolymeer in beton wil werken. En ook voor aquaria is dit hagelnieuw, dus de kans is groot dat ook andere aquaria in de wereld komen kijken in Amsterdam.” De restauratie is al sinds 2021 bezig, en is naar verwachting eind 2025 voltooid. “De bassins zijn overigens al geplaatst en het glas – gebruikt en nieuw – is ook geplaatst. In het nieuwe Aquarium zijn ruimtes die vroeger achter de schermen waren, zoals de catacomben, nu veel meer zichtbaar voor publiek om zo veel mogelijk te laten zien wat er onder andere aan waterbehandeling gebeurt. Dat past in het educatieve karakter dat ARTIS wil uitstralen”, besluit Van Aalten. - Meer informatie over de verduurzaming van ARTIS: www.artis.nl/nl/footer/ over-natura-artis-magistra/duurzaamheid. - Zie hier voor meer informatie over de circulaire bouweconomie: https://circulairebouweconomie.nl. - Zie hier voor meer info over verduurzamen als maatschappelijk vastgoed- of monumenteneigenaar: https://www.rvo.nl/onderwerpen/verduurzaming-utiliteitsbouw/ maatschappelijk-vastgoed. Aan de parkzijde is de gevel van het Aquarium volledig schoongemaakt. Foto: Cor Bouwstra Op het nieuwe dak van het Aquarium zijn 118 zonnepanelen geplaatst, bijzonder omdat het hier om een Rijksmonument gaat. De pv-panelen zijn dan ook vanaf de grond niet te zien. Foto: ARTIS, Christiaan de Bruijne Foto van de officiële opening van het ARTIS-Aquarium in 1882. Foto: ARTIS Het meest innovatieve is de restauratie van de zoutwaterbassins en de constructie van het gebouw aan de zoutwaterzijde. Hier wordt de constructie gestut voor de vervanging. Foto: ARTIS, Christiaan de Bruijne De aquariumbakken zijn inmiddels helemaal vernieuwd en waar nodig van nieuw glas voorzien. Foto: ARTIS, Christiaan de Bruijne
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=