Hét platform voor de renovatiesector ACTUEEL Vastgoedprofessionals ontdekken innovatieve inspectietools 6 BOUWHISTORIE Moet bouwhistoricus zich bezig houden met architectuurhistorie? 27 OUDNIEUW Restauratie Groote Kantoor in Delft van start 31 NUMMER 6 | JAARGANG 13 | OKTOBER 2023 Studentenwoningen sneller van nieuwe badkamer voorzien dankzij wandpanelen Pag. 9 Thema: Badkamer- renovatie
VEILIG AAN HET WERK OF JE NOU MONTEERT, BETEGELT OF LEIDINGEN LEGT – MET ONZE SCHOENEN STA JE OVERAL STEVIG Comfort en veiligheid door: Uitstekende demping met Wellmaxx. Optimale pasvorm dankzij Ergo-Active System met 3 voettypes. Antislip loopzool. Waterbestendig bovenmateriaal. ELTEN.COM/NL
3 nr. 6 Oktober 2023 Redactioneel In dit nummer COLOFON RenovatieTotaal is een onafhankelijke informatiebron en verschijnt 7 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, op- en aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft. Jaargang 13, nummer 6, oktober 2023 Uitgever Hugo Arends (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Hoofdredactie Harmen Weijer redactie@renovatietotaal.nl Redactie Frank de Groot Joop van Vlerken Medewerkers Haico van Nunen Willard van Reenen Marketing & Communicatie Maxime Wendt (0570) 768642 E-mail: maxime@handelsuitgaven.nl Advertenties Tom Sotthewes (0570) 654660 E-mal: tom@handelsuitgaven.nl Abonnementen Mirjam Nijbroek (0570) 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Ontwerp en Opmaak Bureau OMA, Doetinchem www.bureauoma.nl Cover Studentenwoningen sneller van nieuwe badkamer voorzien dankzij wandpanelen (pag. 9) Druk Rodi Rotatiedruk RenovatieTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273, 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer Tel. 0570 – 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd. Thema Badkamerrenovatie: Exoskeletons voor tegelzetters ontwikkelen zich goed 11 Techniek: Funderingsherstel vaker nodig door klimaatverandering 23 Installaties: Smart grid voor Sportcomplex De Meent in Alkmaar 42 4 Actueel 5 In de Spotlight 7 Column Haico van Nunen 9 B adkamerrenovatie: Nieuwe badkamers in studentenwoningen 13 Badkamerrenovatie: Bouwkosten 15 Badkamerrenovatie: Prefab-innovaties 17 Badkamerrenovatie: Productoverzicht 21 Techniek: Retentiedaken 24 Actueel Extra 25 Project: Opvijzelen voor hoge jachtwerfhal 27 Bouwhistorie 29 Afbouw: Alles over de Afbouw Vakdagen 31 OudNieuw 33 Installaties-Gebouwautomatisering: GACS 35 Installaties-Gebouwautomatisering: KNX 37 Installaties-Nieuws Extra 39 Installaties-Productoverzicht 40 Installaties-Cursussen & Opleidingen ism TVVL 44 Installatienieuws 47 Productoverzicht Wonen als basisrecht We mogen weer naar de stembus voor een nieuwe Tweede Kamer en als gevolg daarvan komt er een nieuw kabinet. Op 22 november om precies te zijn. De verkiezingsprogramma’s bulken in ieder geval van de ambities, want er moet veel gebeuren, en in onze sector al helemaal. Verduurzaming, woningen realiseren, sociale samenhang behouden of creëren, zomaar enkele heikele punten. En dat allemaal in een tijd van schaarste van materialen, energie en personeel en daarmee samenhangende hogere kosten én hogere rente. Hoe denken de verschillende partijen dat op te lossen? Laat ik er twee partijen uit halen – BBB en GroenLinks/ PvdA - die kans maken om de verkiezingen te winnen, althans volgens de peilingen, én die op dit moment een verkiezingsprogramma hebben. Want Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt – die hoog in de peilingen staat - komt pas in november met zijn programma. Beide partijen vinden wonen een basisrecht, maar de invulling daarvan verschilt. Daar waar BBB bereid is nieuwe woningen te bouwen in dorpen en aan randen van steden, en zelfs in de Oostvaardersplassen, houdt GroenLinks/PvdA het op blijven verdichten van stedelijke gebieden. En beide partijen vinden elkaar als het gaat om circulair bouwen en renoveren, maar de wijze waarop dit moet gebeuren verschilt: BBB wil minder regelgeving en GroenLinks/PvdA juist meer. Daarnaast willen beide partijen bouwprocedures versnellen. BBB stelt zelfs voor dat woningbouwprocedures voorrang krijgen bij de Raad van State. Tja, of dat juridisch haalbaar is, is nog maar de vraag. Maar dat geldt voor veel meer wensen van BBB, zoals het versoepelen van kamerverhuurregels. Hoe dan ook: de terugkerende minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (want die moet volgens beide partijen in het kabinet plaatsnemen) moet daar maar voor zorgen. Hamvraag is natuurlijk: krijgen we dat voor elkaar? Nederland is immers een coalitieland. Belangrijkste is dat wonen hoog op de agenda staat. Een beetje laat, naar mijn smaak, maar beter laat dan nooit. Als de politiek doorpakt, en het makkelijker maakt te renoveren, transformeren en nieuwbouwen, dan is wellicht de helft van die 900.000 extra woningen - die Hugo de Jonge zo graag wilden - nog in zicht. Harmen Weijer Hoofdredacteur RenovatieTotaal Reageren? redactie@renovatietotaal.nl
4 nr. 6 Oktober 2023 Actueel Huurwoningen in Houten verregaand verduurzaamd In opdracht van a.s.r. real estate heeft BAM Wonen 64 huurwoningen aan de Vedelaarsborch, Minstreelborch en Riddersborch in Houten verduurzaamd. De woningen uit eind jaren tachtig maken deel uit van de woningportefeuille van het ASR Dutch Core Residential Fund. BAM Wonen heeft onder meer een hybride warmtepomp toegepast om de woningen te verduurzamen van energielabel B/C naar A+. De bewoners zijn tevreden, blijkt uit het gemiddelde rapportcijfer van een 8,7 dat de verduurzaming kreeg. Dankzij betere isolatie, ventilatie en nieuwe installaties reduceert het gasverbruik door de verduurzaming met 59.000 m³ per jaar en de CO2-uitstoot met 194.000kg per jaar. In Houten bestaan de energetische maatregelen uit het aanbrengen van HR++ glas, geïsoleerde buitendeuren, een CO2-gestuurd ventilatiesysteem, zonnepanelen en een hybride warmtepomp. Voor het positioneren van de nieuwe installaties heeft BAM Wonen digitale scans en ‘augmented reality’ ingezet. Duurzaam opleverfeest Om het project feestelijk en duurzaam met de bewoners af te sluiten, organiseerden a.s.r. real estate en BAM Wonen een plantjesdag. Op deze informele bijeenkomst kregen bewoners ondersteuning om hun tuin en wijk groener te maken. Het projectteam verving samen met bewoners tuin- en stoeptegels door vaste planten om de biodiversiteit te versterken. Het initiatief werd enthousiast ontvangen door bewoners. a.s.r. real estate en BAM Wonen hebben in hun ketensamenwerking de afgelopen jaren 1.140 huurwoningen verduurzaamd in bewoonde staat. Na dit project volgen drie andere projecten in omgeving Utrecht. De bewonerscommunicatie voor de bijna 200 huishoudens is reeds opgestart. Bron: BAM Wonen Rivierenhuis Amsterdam circulair gerenoveerd Hemubo gaat voor woningcorporatie Eigen Haard het Rivierenhuis in Amsterdam renoveren. De voorbereiding start nu, en de eigenlijke renovatie begint in april 2024. Het Rivierenhuis is een markant gebouw uit 1964 aan de rand van Plan Zuid in Amsterdam. De renovatie wordt een grootse aangelegenheid. De bestaande appartementen in het complex worden vrijwel volledig nieuw gemaakt. Daarbij wordt onder meer vloer- en gevelisolatie aangebracht en wordt het glas vervangen door HR++-glas. Ook de gebouwinstallaties worden vernieuwd: het Rivierenhuis wordt all electric. Dit betekent dat het hele complex van het gas af gaat en alle bewoners straks elektrisch koken én verwarmen. Verder krijgt het hele gebouw een facelift. De garageboxen in de plint verdwijnen. Daarvoor in de plaats komen hier onder meer een wijkkantoor voor Eigen Haard, ruimtes voor maatschappelijke organisaties, drie extra bedrijfsruimten en extra woningen, waardoor het totale aantal naar 318 woningen gaat. De centrale entree wordt vernieuwd en de bestaande secundaire entrees uitgebouwd tot volwaardige entrees, waarbij langs de President Kennedylaan een extra lift wordt toegevoegd. Circulair renoveren Het doel van Eigen Haard en Hemubo is om de renovatie zo circulair mogelijk uit te voeren. Voor beide partijen is het Rivierenhuis een project waarin ruimte is voor onderzoek naar circulaire toepassingen en pilots met nieuwe, niet-traditionele oplossingen. In nauw overleg zijn ze tot een integraal plan gekomen, waarin een belangrijke rol is weggelegd voor een aantal circulaire producten, zoals de nieuwe biobased (woningscheidende) binnenwanden, de toepassing van circulair HR++-glas of het refurbishen van bestaande liften en sanitaire voorzieningen. De werkzaamheden duren ongeveer twee jaar. Het gerenoveerde Rivierenhuis wordt naar verwachting in najaar 2025 opgeleverd. Bron: Hemubo Hoger salaris lokt een op drie Nederlanders naar de bouw Een derde van de werkende Nederlanders zou hun huidige baan inruilen voor een baan in de bouw als hen dat meer loon zou opleveren. Onder mannen is dit zelfs bijna de helft. Dat blijkt uit onderzoek van vergelijkingssite Slimster.nl, uitgevoerd door marktonderzoeksbureau Panel Inzicht. In het kader van de Internationale Dag voor Fatsoenlijk Werk én met het oog op de nijpende personeelstekorten in de technische sector legde Slimster deze stelling aan 2000 Nederlanders voor. Vooral werk als elektricien of timmerman spreekt veel Nederlanders wel aan. Een op de vijf ondervraagden zou zijn of haar huidige baan daar best voor willen inruilen. Zo’n vijftien procent ziet zichzelf ook wel schilder worden of bijdragen aan de energietransitie door zonnepanelen, laadpalen of warmtepompen te installeren. Stukadoor, dakdekker en glaszetter spreken minder aan: een op de tien Nederlanders zou deze beroepen overwegen, mits het salaris hoger ligt dan dat van hun huidige baan. Minder kans op burnoutklachten Los van het feit dat bovengenoemde beroepen fysiek doorgaans belastender zijn dan bijvoorbeeld een kantoorbaan is er wel degelijk een aan gezondheid gerelateerde reden om een switch te overwegen. Zo blijken werknemers in de bouw aanzienlijk minder vaak te kampen met burnoutklachten. ‘Slechts’ 15 procent van de werkenden in deze sector heeft hier last van. Enkel in drie van de 21 door het CBS onderscheiden branches ligt dit percentage lager. In de ICT en het onderwijs komen burnoutklachten juist het meest voor. Bullshitbanen Volgens Marco Schuurman, eigenaar van Slimster.nl, wijst het onderzoek uit dat het goed zou zijn eens kritisch te kijken naar de beloning van technische beroepen. “Zzp’ers in de bouw verdienen weliswaar vaak uitstekend, maar in loondienst is het doorgaans geen vetpot. En dat terwijl we de komende decennia in de bouw simpelweg handen nodig hebben. Kijk alleen al naar de woningnood en de energietransitie. Zo moeten er de komende vijf jaar mogelijk 1,4 miljoen warmtepompen geïnstalleerd worden. En dan te bedenken dat 40 procent van de Nederlanders hun huidige job als ‘bullshitbaan’ beschouwt…” Bron: Slimster
5 nr. 6 Oktober 2023 Klimaatbewust douchen Als je een badkamer gaat (ver)bouwen, en deze graag duurzamer wil maken en energie wil besparen, hebben wij goed nieuws voor je. Een douchegoot met warmtewisselaar (wtw) is dan dé oplossing. Deze zorgt ervoor dat de restwarmte in het afvalwater van de douche voor een groot deel terug te winnen is om het koude toestromende water mee voor te verwarmen. Hierdoor hoeft de cv-ketel of warmtepomp minder heet water te leveren. Hoe werkt de wtw-douchegoot? Het principe van de ShowerDrain X, de wtw-douchegoot van ACO, is eenvoudig. Het gebruikte water dat door de doucheafvoer wegstroomt heeft een temperatuur van circa 36°C. Het schone kraanwater dat naar de (thermostatische) mengkraan stroomt heeft een gemiddelde temperatuur van 10°C. Er is dus een flink temperatuurverschil, waardoor er warmte uitgewisseld kan worden. De warmteuitwisseling vindt plaats met een warmtewisselaar die in deze wtwdouchegoot is ingebouwd. Om maximaal rendement te behalen wordt gebruik gemaakt van het tegenstroom principe. Door de voorverwarming van het kraanwater is er veel minder warm water nodig om de gewenste douchewatertemperatuur van circa 38°C te krijgen. Veiligheid In de warmtewisselaar wordt een dubbele scheiding tussen douchewater en drinkwater toegepast. Hiermee voldoet de ShowerDrain X aan de Nederlandse en Europese regelgeving (NEN-EN 1717). Ook voldoet deze wtw-douchegoot aan de richtlijn Legionella preventie dankzij de geringe inhoud van de warmtewisselaar (< 1 liter), in combinatie met hoge stroomsnelheid. Hoeveel kun je besparen met een wtw-douchegoot? De gemiddelde Nederlander verbruikt bijna 50 liter warm water per dag om te douchen (bron : VEWIN). Uitgaande van een standaard HR ketel is het gasverbruik hiervoor 95m3 gas per persoon per jaar. Dit gasverbruik kun je met de ACO ShowerDrain X halveren, zodat je met een gezin van 4 personen 190m3 gas per jaar bespaart, vermenigvuldigd met de huidige gasprijzen levert dit een aardig bedrag op! Door toepassing van de ACO ShowerDrain X realiseer je een aanzienlijke verbetering van het energielabel van de woning. Met andere woorden een zuiniger en dus aantrekkelijker huis! Daarnaast wordt natuurlijk het milieu gespaard en dat is niet in geld uit te drukken. ACO WWW.ACO.NL Producten In de spotlight Product uitgelicht Innovatie Paviljoen op Marineterrein test biobased bouwoplossingen van de toekomst In het Innovatie Paviljoen test de gemeente Amsterdam duurzame bouwinnovaties van hernieuwbare, modulaire en natuurinclusieve elementen. Boom coördineerde het ontwerp- en bouwproces, werkte het ontwerp technisch uit en realiseerde de houten constructie van het paviljoen. Het paviljoen van 6 bij 7 meter bestaat uit vier duurzame bouwoplossingen die integraal worden samengebracht in het ontwerp van Boom. Na plaatsing van de door Boom en Stadshout gerealiseerde draagstructuur, gemaakt van een kolom-en-balksysteem van hergebruikt hout van gekapte bomen uit Amsterdam, werd het paviljoen bekleed met twee verschillende geveloplossingen en een dakoplossing. De eerste gevelpartij is volledig demontabel en gemaakt van zeewier en wordt verzorgd door BlueBlocks, WoodInc en EXIE. Bij de andere biobased geveloplossing ligt de nadruk op natuurinclusiviteit en is gemaakt door NPSP, Sustainer, Studio Marco Vermeulen en de Uitvindersgilde. PAviljoen3 maakt het paviljoen af met een dakoplossing wat bestaande daken met een modulair en losmaakbaar systeem kan transformeren naar een groen dak met zonnepanelen. Met de opening start een pilotjaar waarin de verschillende oplossingen de vier verschillende seizoenen doormaken. Na een jaar testen gaat de gemeente verkennen met de bouwsector wat er nodig is om biobased bouwen op te schalen. Het Innovatie Paviljoen is vanaf vandaag te bezichtigen op het Marineterrein en bevindt zich aan de binnenhaven tegenover NEMO. Bron: Boom Builds
6 nr. 6 Oktober 2023 Actueel Vastgoedprofessionals ontdekken innovatieve inspectietools In opdracht van de HAN en het Rijksvastgoedbedrijf organiseerde Savantis op 26 september een bijzondere bijscholing voor vastgoedprofessionals die een Hbo-diploma Vastgoedinspecteur-Adviseur BOEI hebben behaald. Om inschrijving in het SERTUM-register te handhaven volgden deze selecte groep deelnemers een programma waarin ze kennis maakten met de nieuwste technologieën op het gebied van vastgoedinspecties, zoals de robothond Spot en dronesinspecties. Henk-Jan Schuurman van Antea Group demonstreerde de Spot-robot en toonde deelnemers hoe innovatieve technologieën kunnen worden ingezet voor inspectiedoeleinden. Na een demonstratie van kregen de deelnemers zelf de kans om de Spot-robot te bedienen. De viervoetige robothond mocht onder besturing van de deelnemers rondsnuffelen op de HAN. Hierdoor konden deelnemers uit de eerste hand ervaren hoe deze nieuwe inspectietool kan bijdragen aan veiligere en efficiëntere inspecties. “De Spot-robot kan worden uitgerust met diverse gereedschappen en camera’s om zelfstandig inspectiewerk uit te voeren”, legt Robert Sjoers uit, manager Trainingen & Opleidingen bij Savantis. “Denk aan gedetailleerde visuele 360° inspecties, thermische inspecties, tweeling- en 3D CAD-werk, voorspellend onderhoud en fysieke taken met de Spot-arm. Dit vergemakkelijkt vastgoedinspecties op moeilijk bereikbare locaties en draagt zo bij aan nauwkeurigere inspectieresultaten.” Drone-inspecties Naast de kennisoverdracht van de Spot-robot werd ook het gebruik van drones gedemonstreerd. Met passie nam Savantis-trainer en flight Operations Managers Drones bij NS Stations Sep Schetters de deelnemers mee in zijn kennis van het inspecteren van vastgoed met behulp van drones. Aan de hand van voorbeelden en demonstraties leerden de deelnemers hoe drones effectief kunnen worden ingezet voor inspectiedoeleinden. “De eerste voordelen zijn te behalen op het gebied van veiligheid. Bij inspecties zijn er diverse arbeidsrisico’s, zoals werken op grote hoogte. Drones kunnen hier een perfecte oplossing voor bieden,” aldus Schetters. De Permanente Educatie-ochtend werd positief ontvangen door de deelnemers. Zoals een medewerker vastgoedinspecties bij het Rijksvastgoedbedrijf het verwoordde: “Ik sta versteld van de mogelijkheden die er momenteel zijn. Dit geeft een meerwaarde aan adviezen die wij opstellen.” Bron: Savantis Provincie Noord-Holland stelt 3 miljoen euro subsidie beschikbaar voor circulair bouwen Om in de bouw het gebruik van biobased en secundaire materialen te stimuleren, zet de provincie NoordHolland een nieuwe subsidie in. De subsidieregeling is voor projecten die bestaan uit renoveren, optoppen, aanplakken en/of uitplinten van bestaande gebouwen. Daarbij moeten zoveel mogelijk biobased (bijv. bamboe, riet en hennep) en/ of secundaire materialen (afkomstig uit sloopprojecten bijv. stalen balken en plaatmateriaal) worden toegepast. De aanvragen moeten gaan om projecten in NoordHolland die inzetten op een zo groot mogelijke maatschappelijke impact. In de aanvraag moet ook een toelichting worden opgenomen op welke manier de kennis en de geleerde lessen wordt gedeeld met partners. Woensdag 1 november opent de inschrijving en kunnen woningcorporaties een subsidieaanvraag indienen. Per project wordt er minimaal € 200.000 en maximaal 40% van de kosten gesubsidieerd. De afhandeling van aanvragen vindt plaats op volgorde van binnenkomst. De subsidieregeling valt binnen het Europese subsidieprogramma Kansen voor West. Bron: Provincie Noord-Holland
7 nr. 6 Oktober 2023 Column In elk nummer van RenovatieTotaal geeft dr.ir. Haico van Nunen zijn mening over een aspect van ‘de renovatiewereld’. Haico van Nunen is adviseur bij BouwhulpGroep en lector Duurzame Renovatie bij het kenniscentrum Duurzame HavenStad van Hogeschool Rotterdam. Goed is niet meer goed genoeg We moeten meer doen, met minder mensen. Meer nieuwe woningen, meer renovaties en tegelijkertijd meer duurzame kwaliteit. Energiezuinig, CO2-neutraal, circulair, klimaat adaptief, zonder in te leveren op comfort, en bovendien gemakkelijk in gebruik en geschikt voor iedere bewoner. De wensen en ambities zijn bepaald, de realisatie is alleen nog geen voldongen feit. De praktijk leert ons dat het nogal iets vraagt van de mensen die dit allemaal moeten regelen. In een wereld waar men gewend is om mensen met een werkbon en een gedateerde tekening op pad te sturen. Als beiden überhaupt al op tijd voorhanden zijn. Willen we in de toekomst vaart gaan maken dan zal er echt iets moeten veranderen in de bouw. Want enkel meer mensen gaat niet voor het benodigd tempo zorgen. Het zal zeker een impuls geven, met een korte opleving van mensen die bijvoorbeeld al maanden wachten op een nieuwe elektra aansluiting. Maar meer mensen is niet voldoende om op de traditionele werkwijze de benodigde renovatiecapaciteit te leveren. Wat hebben we dan wel nodig? Bijvoorbeeld een nieuwe manier van denken. Als we weten welk woningtype het betreft en we weten welke component we willen verbeteren, dan hoeft niet alles opnieuw bedacht te worden. Dat scheelt tijd, energie en daarmee capaciteit. De oplossingen die worden toegepast zijn echt niet zo uniek als we vaak willen denken. Door ze digitaal te ontsluiten kan er direct aan de slag gegaan worden. Dat kan in iedere fase van het bouwproces. Bij de bewoner thuis om conceptoplossingen te laten zien, voorzien van prijs en prestatie; bij de adviseur om de kwaliteit en samenhang te garanderen; bij de tussenhandel om de juiste materialen snel te leveren; en bij de aannemer om te kijken wat er ter plekke gedaan moet worden en wat er in de werkplaats al kan worden voorbereid. Als we gebruik maken van deze zogenaamde concepten, dan kan de doorlooptijd van een aanpak de helft korter, wat voor iedereen weer voordelen heeft. Aan de voorzijde bij bewoners ontstaat er meer vertrouwen door standaardisatie en flexibiliteit. Voor het aanbod meer duidelijkheid in de productieopgave, en meer continuïteit in de uitvoering van de werkzaamheden. Tot dusver het dromen, of toch niet? Het klinkt ver weg, maar alle afzonderlijke stappen bestaan al. Digitalisering in het bouwproces zit in een versnelling, alleen benutten we het nog niet ten volle. We doen het toch weer ieder voor zich, op de manier zoals het altijd ging, dat ging toch goed? Maar we hebben een opschalingopgave, en dat betekent dat goed, niet meer goed genoeg is. Duurzame woningen én een duurzame bouwplaats Woningbedrijf Velsen en Heembouw slaan de handen ineen om 269 woningen in de Duinwijk in IJmuiden duurzaam te transformeren. In dit bijzondere project worden niet alleen de woningen verduurzaamd; de bouwplaats is ook extra duurzaam. Door onder andere de inzet van nieuw elektrisch materieel en mobiele accupacks, wordt de bouwplaats emissiearm. Na de aanpak zijn de woningen energiezuiniger en dragen een gemiddeld energielabel B. Het ontwerp is verzorgd door Heembouw Architecten. Bouwen nabij natura2000 gebied? Dat is bijna onmogelijk. Bijna, want Heembouw en Woningbedrijf Velsen laten zien dat dit wel kan. Met extra inspanningen, door beide partijen als co-makers van dit project, is het gelukt om de uitstoot van stikstof te verlagen. Gerard Bac, directeur Heembouw Wonen: “Dit is juist een kans om te laten zien dat we door extra investeren bij kunnen dragen aan het terugdringen van de uitstoot. En daarmee positieve impact kunnen maken op klimaatverandering. Dit alles in combinatie met een grote verduurzamingsingreep die de leefbaarheid voor de bewoners verbetert.” IJmuiden is een havenstad aan de zee met vele verhalen. Het ontwerp van Heembouw Architecten is een ode aan de zeevaart, het roest van de schepen, het stuivende zand en het blinkende zonlicht. Door het toevoegen van een roestbruine accentkleur en het benadrukken van de entree(zone), plint en dakrand krijgen de gebouwen een geheel nieuwe eigentijdse uitstraling. Naast het bijzondere kleurgebruik worden de kopgevels voorzien van (lokale) schippersverhalen, waardoor door heel IJmuiden het verhaal van de zeelieden te lezen is. Verder is ernaar gestreefd de footprint van de materialen zo laag mogelijk te houden, door te kiezen voor onder andere gerecyclede kozijnen. De gevelwerkzaamheden zijn begin juni 2023 van start gegaan. Na de bouwvakantie starten de werkzaamheden aan de kozijnen en in de woningen. Naar verwachting zal de technische oplevering eind eerste kwartaal van 2025 plaatsvinden. Op 13 september wordt de feestelijke start gevierd met de bewoners en alle betrokkenen bij dit project. Bron: Heembouw
+31 (0)320 28 56 10 verkoop@asf-fischer.nl webshop.asf-fischer.nl Krachtpatser voor beton: De QX4 hamerboor De REX QX4 Hamerboor is voorzien van een vol hardmetalen boorkop met 4 snijkanten. Dankzij de scherpe centreerpunt heeft u tijdens het boren nooit meer last van een weglopende boor. Verkrijgbaar SDS plus en SDS max. Toepassing: - Beton - Metselwerk - Graniet - Marmer - Klinkers - Tegels PREMIUM TOOLS Voor het uitvlakken van binnenwanden wil je een wandegalisatie die lekker smeert en tegelijk staat als een huis. De 955 Wandostuc van Forbo Eurocol is zo’n superieure stucmortel. Ideaal voor het vlak afwerken van grotere oppervlakken, want de 955 is na het opbrengen gemakkelijk af te reien en af te messen en bindt bovendien snel af. Na droging direct klaar voor verdere afwerking. Met 955 Wandostuc nivelleer je eenvoudig oneffenheden, want de egaliseermortel kan in diktes van 2 tot 50 mm worden verwerkt en is bovendien machinaal verspuitbaar. De chromaatarme 955 is hiermee een aantrekkelijk product voor stukadoors, aannemers en tegelzetters. Download de volledige productspecificaties op: www.eurocol.nl/955Wandostuc Forbo Eurocol Nederland B.V., Industrieweg 1-2, 1520 AC Wormerveer T +31 (0)75 627 16 00, info.eurocol@forbo.com, www.eurocol.nl 955 wandostuc de soepelste weg naar een vlakke wand MAX 4 Wapeningsplaten voor nieuwbouw en renovatie Vloeroplossingen OP-DECK® ICF Vloersysteem LEWIS® Zwaluwstaartplaten® HODY® Staalplaatbetonvloeren Pieter Zeemanweg 107 3316 GZ Dordrecht (NL) +31 (0)78 617 44 00 reppel@reppel.nl www.reppel.nl
9 nr. 6 Oktober 2023 Lagere CO2-emissie dan reguliere tegels De wandpanelen van Fibo hebben gemiddeld een 40% lagere CO2-emissie hebben in vergelijking met gemiddelde keramische tegels. Deze 40% lagere uitstoot kan opgesplitst worden in drie delen. Allereerst stoten de grondstoffen die voor de FIbo wandpanelen worden gebruikt ruim 26 keer minder CO2 uit ten opzichte van reguliere keramische tegels. Dit enorme verschil komt omdat deze wandpanelen voor 80% bestaan uit hout, afkomstig van duurzame bosbouw. Daarnaast is de uitstoot gedurende de transportfase van de Fibo wandpanelen bijna vijf keer zo laag in vergelijking met keramische tegels. Als derde, het vervangen van tegels zorgt voor veel meer CO2-emissie dan het vervangen van de Fibo wandsystemen. Maar doordat hout de voornaamste grondstof is van de wandpanelen, is er een vrij hoge uitstoot in de ‘end-of-life’ fase. Thema Badkamerrenovatie Project in Beeld Studentenwoningen sneller van nieuwe badkamers voorzien dankzij wandpanelen Het studentencomplex Welgelegen van studentenhuisvester SSH& uit Nijmegen was nodig toe aan nieuwe badkamers en toiletten. Dit complex in Nijmegen Heseveld bestaat uit 94 zelfstandige en onzelfstandige wooneenheden. Om de renovatie ervan zo snel mogelijk en met zo min mogelijk overlast uit te kunnen voeren, heeft bouwonderneming Boerboom Nijmegen die het project uitvoerde, gekozen voor Fibo wandpanelen. En dat leverde tijdswinst tijdens de bouw op en een strak en fris eindresultaat voor de bewoners. Auteur: Harmen Weijer Het drie hoge woongebouw complex, dat dateert uit de jaren zeventig, het heeft een opvallende architectuur met verspringende verdiepingen. In de 94 woningen wonen meerdere studenten per woning, die gezamenlijk gebruikmaken van badkamer en toilet. “Het ging dus om het renoveren van 94 badkamers”, vertelt werkvoorbereider Jack Heuveling van Boerboom Nijmegen. “Het lukte ons om in 5 werkdagen 2 badkamers te renoveren, dus uiteindelijk 2 badkamers per week. Dat alles gebeurde in bewoonde toestand, waarbij we hebben gezorgd voor een noodbadkamer in de algemene gang voor de bewoners van de woningen waar we bezig waren.” Dat het zo snel kon, had meerdere redenen, vertelt Heuveling. “Allereerst hoefden we de terrazzo-vloertegels niet te vervangen. Die waren nog in goede staat. Dat scheelt behoorlijk veel breekwerk. En voor het renoveren van het tegelwerk hebben we gekozen voor de sanitaire wandpanelen van het merk Fibo, die we over de bestaande tegel hebben kunnen plaatsen.” Waterdichte klikverbinding Deze wandpanelen zijn vervaardigd uit duurzame materialen en bevatten drie lagen: hoogwaardige kunststof toplaag (HPL), meerlaags WBP-multiplex en tot slot een versterkte achterzijde met dampscherm. De wandpanelen worden gemaakt van PEFC gecertificeerd hout. Het hout is dus afkomstig uit een duurzaam beheerd bos en dit bos blijft in stand. Heuveling: “Deze panelen verlijmen we op regelwerk dat we op de oude tegels hebben aangebracht. Ze zijn kant-en-klaar en voorzien van een waterdichte klikverbinding. Wat deze wandpanelen geschikt voor sanitair maakt, is dat ze antibacterieel en ongevoelig voor schimmels zijn. En dat is zeker in studentenwoningen geen overbodige luxe.” Tijdswinst Doordat deze wandpanelen over de tegels zijn aangebracht had nog een voordeel. “We hoefden dus niet de oude tegels te verwijderen. Dat levert per badkamer zeker een dag tijdswinst op. En minstens net zo belangrijk: het zorgt ook voor minder overlast voor de bewoners, waardoor we deze renovatie ook in bewoonde toestand konden uitvoeren. Het enige wat we in de woningen moesten doen, was de panelen op maat zagen, inclusief het maken van uitsparingen van leidingen. De waterleidingen naar de wastafel en douche zijn overigens met het aanbrengen van deze panelen eenvoudig achter de panelen weggewerkt, zodat het eindresultaat heel strak en fris is.” Zowel die afwerking als dat de overlast voor de studenten beperkt is gebleven, werden door opdrachtgever SSH& als zeer positief ervaren, vertelt Heuveling. “Doordat de platen makkelijk schoon te maken zijn en schimmels geen kans krijgen, vragen de badkamers niet veel onderhoud. Dat geldt allereerst voor de bewoners zelf, want het is op een kitnaad na een vlakke plaat zonder voegen. Maar ook de studentenhuisvester heeft er veel minder omkijken naar.” Meer projecten Voor Boerboom Nijmegen zal dit niet het laatste project zijn met deze Fibo-panelen, want het bedrijf is enthousiast over de panelen. “We zijn al bezig in de voorbereiding van andere renovatieprojecten, en we overwegen sterk om weer voor Fibo-panelen te kiezen”, sluit Heuveling af. Het studentencomplex Welgelegen van studentenhuisvester SSH& uit Nijmegen was nodig toe aan nieuwe badkamers en toiletten. Foto: Google Streetview Om de renovatie zo snel mogelijk en met zo min mogelijk overlast uit te kunnen voeren, heeft bouwonderneming Boerboom Nijmegen gekozen voor Fibo wandpanelen. Die worden over de oude tegels heen geplaatst. Foto: Boerboom Nijmegen
VIHAMIJ.NL Een hoog serviceniveau tegen eerlijke prijzen 37 filialen verspreid over heel Nederland Vóór 16:00 besteld de volgende dag geleverd * Vóór 18:00 besteld de volgende dag al af te halen * * bij voorraadsartikelen Professionele producten voor installatie, bouw en onderhoud BUILDING THE FUTURE TOGETHER www.rubi.com 1 2 3 4 5 Verkrijgbaar in verschillende modellen: 1, 1.5, 2, 3 en 5 mm vlakke strips Iedere voegbreedte zijn eigen kleur. Herbruikbare kapjes. Gekroonde vorm voor betere grip. Excentrisch detail voor een betere concentratie van de krachten. Ergonomischer. SNELLER PERFECT LEVELEN CYCLONE LEVELSYSTEEM
11 nr. 6 Oktober 2023 Thema Badkamerrenovatie Exoskeletons voor tegelzetters blijven zich goed ontwikkelen De afgelopen jaren zijn de nodige demonstraties en tests geweest van exoskeletons voor tegelzetters. Na de feedback van vakmensen die de exoskeletten hebben getest, hebben de producenten ervan de nodige verbeteringen aangebracht. Grote vraag is: hoe pakken deze aanpassingen in de praktijk uit? Want die praktijk is in de bouw niet bepaald zachtaardig: stof, mortel, lijm, transport, warmte en kou, verrassingen bij langdurig gebruik. Tijd voor een praktijktest met het aangepaste ‘Auxivo Liftsuit’. Plaats van de test: twee kantoortorens in Almere, waar door Tegelzettersbedrijf Oostbörg 100x100 centimeter vloertegels in de centrale hal geplaatst worden, terwijl er tegelijkertijd ook andere werkzaamheden plaatsvinden. Meerdere dagen werk, dus ideale omstandigheden om onvolkomendheden op te sporen, want je ziet ze pas als je ze doorhebt. En dat duurt altijd best even. De testers zijn: Joep Börger, 23 jaar en opgeleid bij Bouwmensen Utrecht, en Mitchel Bes (21), nog in opleiding eveneens bij Bouwmensen Utrecht. Börger over zijn opleiding: “Als je het werk alleen in de praktijk leert, loop je het risico om alleen te leren wat je doet. Als je alleen kunt leren van de fouten die je in de praktijk gaat maken, dan kan dat best eens een flinke schade opleveren. Beter is het om een flinke bagage aan kennis te krijgen.” Bes vult hem aan: “Ja, maar het vak leer je wel pas als je uren maakt op de bouw. Alleen de werkplaats op school is onvoldoende. Maar inderdaad, het is fijn om die basiskennis in je hoofd te hebben, en om geoefend te hebben met reken- en tekenwerk.” Vijf dagen getest De mannen hebben inmiddels een dag of vijf met de exo’s gewerkt. “In theorie hadden we eigenlijk eerst een paar dagen zonder en dan met pak moeten werken,” realiseert Börger zich. “Dan test je in een 100% vergelijkbare situatie. Anderzijds: we weten al best hoe dit werk voelt. En we voelen ons na een paar dagen werken met de liftsuits ‘s avonds en in het weekend prima. Het is duidelijk dat de pakken goed helpen bij inkammen en tillen, dus alle situaties waarin je je rug belast. En misschien wel het belangrijkst: we hebben simpelweg geen last van de pakken. Ze zijn makkelijk aan te trekken, er worden geen onderdelen onbruikbaar, zodra er een klodder mortel op ingedroogd is. En vooral: ze schuren niet. Dat was met de eerste versie anders!” Bes: “Ik heb geen verbeterpunten. We hebben hem getest, toen het wel wat kouder was. Ik denk dat het in de zomer misschien anders is, wanneer je alleen een polo of T-shirt aan hebt. Schuren blijft dan misschien een punt. En – nee, we trekken de pakken niet al aan als we van huis gaan. Het blijft extra, dus je houdt het niet aan als je bijvoorbeeld ‘s middags wandtegels plakt.” Kortom: beide testende tegelzetters laten zien dat dit liftsuit van Auxivo ‘het’ wel eens zou kunnen worden. Bijvangst Een bijzondere bijvangst deed Börger tijdens de exoskelet-test ook, want hij droeg ook een nieuwe versie van de FENTO kniebescherming. Wat leverde dit experiment op? “De sluiting!”, legt hij uit. “We merkten dat we de traditionele elastieken-met-klittenband geen feest vonden. Ze worden vuil, en dan plakken ze niet meer. Natuurlijk, Je moet je materiaal gewoon af en toe schoonmaken, maar mortel en lijm krijg je echt niet van klittenband af. Op mijn ‘lange’ kniekappen zit nu een klik-sluitsysteem, en dat werkt gewoon wel langdurig. En er komt eerst een beschermflap over je kuit.” Zijn college Mitchel Bes kijkt met enige jaloezie naar de kniebeschermers. “ Ja, die wil ik ook! Als je lange dagen op je knieën maakt, zoals wij nu, dan zijn deze lange kappen, zeker met die nieuwe sluiting, een stuk prettiger!” Intussen zijn deze FENTO Clip Elastics beschikbaar als ORIGINAL, de MAX en de HOME. Meer info: www.auxivo.com / www. fentokneeprotection.com Met dank aan: Bovatin Joep Börger en Mitchel Bes van Tegelzettersbedrijf Oostbörg leggen met een exoskeleton 100x100 centimeter vloertegels in de centrale hal van een kantoortoren in Almere. Het is volgens de twee tegelzetters duidelijk dat de pakken goed helpen bij inkammen en tillen, dus alle situaties waarin je je rug belast. Een bijzondere bijvangst voor Joep Börger tijdens de exoskelet-test: de nieuwe kniebeschermers van FENTO bleven veel beter zitten dankzij een klik-sluitsysteem.
FIBOSYSTEM.NL POWERED BY Je hebt een badkamerrenovatie op de planning staan, maar je hebt geen zin in het gedoe van traditionele wandtegels? Kies dan voor FIBO wandpanelen! Deze panelen bieden een snelle en strakke oplossing voor het bekleden van sanitaire ruimtes. En het beste nieuws? De badkamerrenovatie kan in slechts 2 dagen voltooid zijn! Dankzij de panelen met tegellook bespaar je veel tijd en kosten. Je hoeft geen tijd te besteden aan het voorstrijken, stuken, lijmen en voegen, omdat de panelen direct over het bestaande tegelwerk geplaatst worden. Dit betekent dat je geen breek- en hakwerkzaamheden hoeft uit te voeren en dat je de doorlooptijd van je project aanzienlijk verkort. En dat is niet alleen handig voor kleine renovaties, maar ook voor grootschalige projecten. Maar dat is nog niet alles! FIBO wandpanelen bieden ongekende ontwerpvrijheid. Ze zijn verkrijgbaar in ontelbare kleuren en decors, en kunnen zelfs gepersonaliseerd worden met verschillende tegelmotieven en voegkleuren. Dit geeft je de kans om je badkamer volledig naar eigen smaak in te richten, zonder de hulp van een tegelzetter. Bovendien zijn de panelen 100% waterbestendig, antibacterieel en hebben ze een luxe uitstraling. RET Bouwproducten is importeur van Fibo en uw vertrouwde adres voor al uw bouwmaterialen. Heeft u vragen over het Fibo-systeem? Neem dan gerust contact met ons op via www.retbouwproducten.nl of bel ons op 030-2455555. FIBO wandpanelen zijn bovendien demontabel en passen dus in een circulaire bouwmethode. Wil je meer weten over deze panelen? Bezoek ons dan op de Renovatie & Transformatie beurs, stand 1.B047 van 23 t/m 25 mei in de Brabanthallen. Fibo is verkrijgbaar via de hout- en bouwmaterialenhandel. Zie voor meer informatie, ook voor uw dichtstbijzijnde verkooppunt www.fibosystem.nl WAAROM TEGELEN ALS HET KAN? Maar wat vinden vakmensen eigenlijk van deze wandpanelen? We spraken met Thomas, een ervaren vakman die recentelijk FIBO wandpanelen gebruikte voor een renovatieproject. Hij was erg enthousiast over de panelen en noemde ze een “gamechanger” in de wereld van badkamerrenovaties. “Ik was eerst sceptisch over het idee van kant-en-klare wandpanelen, maar toen ik ze ging gebruiken, was ik meteen verkocht. Ze zijn gemakkelijk te installeren, zien er fantastisch uit en het is een stuk sneller dan traditionele tegelwerk. Ik zal zeker vaker FIBO wandpanelen gebruiken.” V Snelle en eenvoudige montage V Makkelijk om mee te werken V Voordelig V Eenvoudig op maat te maken V Voegen niet nodig V Lichtgewicht V Weinig onderhoud V Afwasbaar V Kleurvast V Waterdicht V Hygiënisch V Voelt warm aan Transformeer een badkamer in recordtijd met Fibo wandpanelen! Thomas de Vries
13 nr. 6 Oktober 2023 Thema Badkamerrenovatie Bouwkosten Tegelwerk badkamer met verdiepte douchehoek Voor het verlijmen van vloer- en wandtegels in een badkamer moet de betonnen of steenachtige ondergrond intact en vlak zijn. Op wanden van vlak beton of van grote, vlak aangebrachte blokken kan men rechtstreeks de tegels lijmen. Gemetselde wanden moeten eerst gestuct worden. Voordat men op de steenachtige vloer van de douchehoek keramische vloertegels aanbrengt, moet de ondergrond voorzien zijn van kimband en een elastische afdichtingscoating. Als de ondergrond een grote zuigkracht heeft of als de vochtwering van de ondergrond (bijvoorbeeld gips) onvoldoende is, brengt men eerst vooraf daarop gelijkmatig een voorstrijklaag aan. Als deze voorstrijklaag na enige tijd voldoende is uitgehard, kan men de tegellijm met een kam op de ondergrond opbrengen en de wandtegels aanbrengen. Tenslotte de voegen met een voegmortel zorgvuldig inwassen, zodat een vlak en dicht geheel met de tegels ontstaat. Kosteninformatie Alle kosten zijn exclusief BTW, vloerdilataties, bouwplaatskosten en transportkosten. De kosten zijn inclusief hoektegelstrip, kimband en het egaliseren van de ondervloer. Het prijspeil is juli 2023. Er is gerekend met een gemiddeld uurloon van € 49,50, excl. opslag en € 57,92, incl. 17% toeslag voor bedrijfskosten, winst en risico. Deze 17% toeslag op de directe kosten bestaat uit 8% voor algemene bedrijfskosten, 5% voor winst en 3% voor risico. De berekeningsformule luidt: 1,08 x 1,05 x 1,03 = 1,168 afgerond op 17%. Meer info: www.casadata.nl 37 NUMMER 7/8 / AUGUSTUS 2023 AFBOUW BOUWKOSTEN Tegelwerk badkamer met verdiepte douchehoek EURO 500 EURO 200 € € EURO 100 Bouwkosten Wat kost dat allemaal? Casadata zet de kosten van het lijmen van keramische wand- en vloertegels in een badkamer met een verdiepte douchehoek op een rij. Ook geven we een voorbeeldcalculatie in werkvolgorde. TEKST EN BEELD: CASADATA.NL Voor het verlijmen van vloer- en wandtegels in een badkamer moet de betonnen of steenachtige ondergrond intact en vlak zijn. Op wanden van vlak beton of van grote, vlak aangebrachte blokken kan men rechtstreeks de tegels lijmen. Gemetselde wanden moeten eerst gestuct worden. Voordat men op de steenachtige vloer van de douchehoek keramische vloertegels aanbrengt, moet de ondergrond voorzien zijn van kimband en een elastische afdichtingscoating. Als de ondergrond een grote zuigkracht heeft of als de vochtwering van de ondergrond (bijvoorbeeld gips) onvoldoende is, brengt men eerst vooraf daarop gelijkmatig een voorstrijklaag aan. Als deze voorstrijklaag na enige tijd voldoende is uitgehard, kan men de tegellijm met een kam op de ondergrond opbrengen en de wandtegels aanbrengen. Tenslotte de voegen met een voegmortel zorgvuldig inwassen, zodat een vlak en dicht geheel met de tegels ontstaat. KOSTENINFORMATIE Alle kosten zijn exclusief BTW, vloerdilataties, bouwplaatskosten en transportkosten. De kosten zijn inclusief hoektegelstrip, kimband en het egaliseren van de ondervloer. Het prijspeil is juli 2023. Er is gerekend met een gemiddeld uurloon van € 49,50, excl. opslag en € 57,92, incl. 17% toeslag voor bedrijfskosten, winst en risico. Deze 17% toeslag op de directe kosten bestaat uit 8% voor algemene bedrijfskosten, 5% voor winst en 3% voor risico. De berekeningsformule luidt: 1,08 x 1,05 x 1,03 = 1,168 afgerond op 17%. Meer informatie: www.casadata.nl QR-code naar originele Casadata tabel Kostenoverzicht keramische wandtegels en vloertegels lijmen in badkamer, kosten per m2 excl. BTW (bron casadata.nl) Omschrijving Uren Directe kosten Totaal kosten Keramische wand- en vloertegels in badkamer met verdiepte douchehoek gelijmd aanbrengen, circa 4,5 m2 vloeroppervlakte Budget prijsklasse 6,6 551,00 551,00 Midden prijsklasse 6,7 595,57 696,82 Hogere prijsklasse 7,0 590,06 690,37 Keramische wand- en vloertegels in badkamer met verdiepte douchehoek gelijmd aanbrengen, circa 6,25 m2 vloeroppervlakte Budget prijsklasse 5,8 495,26 579,46 Midden prijsklasse 5,9 536,51 627,72 Hogere prijsklasse 6,2 532,71 623,27 Keramische wand- en vloertegels in badkamer met douchemuur en verdiepte douchehoek gelijmd aanbrengen, circa 4,5 m2 vloeroppervlakte Budget prijsklasse 7,6 637,56 745,94 Midden prijsklasse 7,8 689,35 806,54 Hogere prijsklasse 8,1 681,82 797,73 Keramische wand- en vloertegels in badkamer met douchemuur en verdiepte douchehoek gelijmd aanbrengen, circa 6,25 m2 vloeroppervlakte Budget prijsklasse 6,6 560,63 655,94 Midden prijsklasse 6,7 607,12 710,31 Hogere prijsklasse 7,0 601,32 703,55 Calculatie directe kosten keramische wand- en vloertegels in badkamer met douchemuur en verdiepte douchehoek, budget prijsklasse, 6,25 m2 vloeroppervlakte, excl. BTW (bron casadata nl) Omschrijving Hoeveelheid Eenheid Norm Totaal uren Kosten Totaal Kosten Loonkosten Wandtegels aanbrengen 30 m2 0,73 21,90 49,50 1.084,05 Strip aanbrengen voor hoektegels 12 m 0,20 2,40 49,50 118,80 Afvoegen tegelwerk op wand 30 m2 0,12 3,60 49,50 178,20 Kimband en coating aanbrengen 12,5 m 0,20 2,50 49,50 123,75 Vloer egaliseren 6,25 m2 0,25 1,56 49,50 77,34 Vloertegels aanbrengen 6,25 m2 0,82 5,13 49,50 253,69 Vloertegels aanbrengen verdiepte douchehoek 1 post 0,75 0,75 49,50 37,13 Afvoegen tegelwerk op vloer 6,25 m2 0,13 0,81 49,50 40,22 Geheel afkitten hoeken tegelwerk 23 m 0,10 2,30 49,50 113,85 Subtotaal loonkosten 40,95 2.027,03 Materiaalkosten Keramische wandtegel, Mosa Holland, roomwit 150 x 150 mm 30,6 m2 25,00 765,00 Kimband en elastische coating, Schönox afdichtingsset 12,5 m 4,25 53,13 Egalisatiemortel 6,25 m2 8,20 51,23 Keramische vloertegel, budget prijsklasse 7 m2 22,13 154,91 Hoektegel strip, kunststof 12 m 3,30 39,61 Tegellijm, Eurocol 686, supercol 125 kg 1,97 246,25 Voegmortel tegelwerk 60 kg 2,78 166,80 Subtotaal materiaalkosten 1.476,93 Directe kosten en totaalkosten Totaal directe kosten totaal 6,25 m2 3.503,96 Totaal directe kosten per m2 1 m2 6,55 560,63 Eindtotaal incl. 17% toeslag indirecte kosten, winst en risico per m2 1 m2 655,94 Uitgangspunt: De kosten zijn exclusief vloerdilataties, bouwplaatskosten, transportkosten, stortkosten. De kosten zijn inclusief hoektegelstrip, kimband en het egaliseren van de ondervloer. Gemiddeld uurloon van €49,50 excl. opslag en €57,92 incl. 17% toeslag bedrijfskosten, winst en risico Prijspeil juli 2023 Producten In de spotlight Product uitgelicht Casadata zet de kosten van het lijmen van keramische wand- en vloertegels in een badkamer met een verdiepte douchehoek op een rij. Ook geven we een voorbeeldcalculatie in werkvolgorde. Auteur & foto’s: Casadata.nl Bouwkosten Wat kost dat allemaal?
Direct prijs Makkelijk bestellen 24/7 toegankelijk Kwalitatieve keukens in uw renovatieprojecten? Als professional in de renovatiesector schakelt u hiervoor Kitchen at Work in. Vanuit een ruim assortiment levert de ervaren specialist moderne, praktische keukens op maat. Uw voordeel? Altijd een lage prijs. Profiteer ook van projectkeukens vervaardigd uit hoogwaardige materialen en luxe afwerkingen met onder meer BLUM softclose metalen lades en deurscharnieren. Geef ook uw renovatieprojecten een sterke upgrade met de keukens van Kitchen at Work! Kijk op kitchenatwork.nl of bezoek vrijblijvend onze showroom en profiteer net als vele andere bouwen renovatie-experts van de standaard maatwerk keukens van Kitchen at Work. Showroom Smitspol 12 R 3861 RS Nijkerk 085 080 54 20 info@kitchenatwork.nl kitchenatwork.nl Eén aanspreekpunt voor advies en inmeten tot levering Altijd binnen een werkdag reactie Ruim assortiment maatwerk keukens met keuze uit standaardelementen. Geopend van ma t/m vrij. 8.30 t/m 17.00 uur Upgrade woning of bedrijfspand met moderne kwaliteitskeuken Bekijk onze projectkeuken In Nederland is 75% van de bestaande woningen nog niet goed geïsoleerd. Bij de isolatie van de gevel spelen goed isolerende deuren en deur-kozijncombinaties een belangrijke en toekomstbestendige rol. Door een deur met een dikte van 38mm te vervangen door een deur van 54mm stijgt de isolatie enorm. Een klein verschil met groot resultaat: het zorgt voor een prettig en comfortabel huis, een lagere energierekening én CO2-reductie. 38-mm deur 54-mm deur De nieuwe standaard DE FEITEN: Goed isolerende deuren spelen een belangrijke rol bij het voorkomen van kou en tocht bij voordeuren, achterdeuren en balkondeuren. Bij nieuwbouwwoningen is een 54mm-deur vanaf 2000 al de standaard. Advies voor bestaande woningen: een 38mm-deur met klasse 0 of 1 vervangen door een 54mm-deur met klasse 2 of 3. Toepassing van een 54mm-deur kan vrijwel altijd zonder aanpassing aan het kozijn. Een 54mm-deur is de technische vereiste voor de duurzaamheidsdoelstellingen van 2050. Bijkomende voordelen van een 54mm deur zijn: vermindering van geluidsoverlast en verbetering van de inbraakveiligheid. De meerkosten van een 54mm deur zijn beperkt: nog geen 10%. Meer weten? Ga naar: www.gnd.nl/isolatie
15 nr. 6 Oktober 2023 Thema Badkamerrenovatie Ketenpartners ontwikkelen prefab-innovatie voor natte cel Samen met ketenpartners DEKO, Tegelgroep Nederland en Mosa lanceerde wedi eerder deze maand op de beurs PREFAB in Den Bosch een nieuwe wand- en vloerconstructie voor de natte cel. “Het DEKO Quick Fix Panelsysteem bestaat uit geprefabriceerde en volledig betegelde wand- en vloerelementen, die op de bouw snel en eenvoudig waterdicht geplaatst kunnen worden. Een innovatie op het gebied van industrieel en modulair bouwen”, zegt Dennis Platteel, Country Manager wedi Benelux. Het nieuwe panelsysteem bestaat uit een hoogwaardig gewapende XPS bouwplaat van wedi met daarop tegels van Mosa of Tegelgroep Nederland. Platteel: “Die betegelde plaat vormt een lichtgewicht wand- en vloerconstructie, waarin naar wens vooraf ook het leidingwerk, elektra en de afvoertechniek inclusief een goot of put al geïntegreerd kunnen worden. Zo kan een nieuwe badkamer als kant-enklaar lego bouwpakket op de bouw geleverd worden.” Voor de vloerelementen worden wedi-platen van 30mm dik gebruikt. “Die worden betegeld met 60x60 tegels. Voor de wandelementen vormt een plaat van 10mm de basis. Daarop kunnen tegels van 260x60 of 60x30 toegepast worden.” Volautomatisch lijmen Bij keramisch veredelaar DEKO in Elst worden de vloer- en wandtegels in de fabriek volautomatisch op de bouwplaten van wedi gelijmd. “Daarbij meten lasers continu de voegbreedte tussen de tegels en de vlakheid van het paneel. Een precieze werkwijze die zorgt voor panelen van consistente goede kwaliteit. De productieafdeling voorziet de tegelpanelen eventueel van gewenste doorvoeren of schuine zijden voordat de logistieke afdeling ze professioneel verpakt en op de bouwplaats of bij onze handelspartners aflevert.” De betegelde plaat vormt een lichtgewicht wand- en vloerconstructie, waarin naar wens vooraf ook het leidingwerk, elektra en de afvoertechniek inclusief een goot of put al geïntegreerd kunnen worden. Betegelde kant-en-klare vloer- en wandelementen Om te garanderen dat de betegelde elementen schadevrij op de bouwplaats arriveren, wordt gebruikt gemaakt van glasbokken. “Die bieden de benodigde bescherming. Daarnaast gebruiken we, net als bij glasplaten, zo min mogelijk verpakkingsmateriaal. Voor onze handelspartners hebben we speciale containers waarin we de elementen kunnen aanleveren”, zo verduidelijkt Platteel het proces. Complete badkamer op pallet Platteel verwacht in de toekomst ook veel op europallets aan te leveren. “De afmetingen van de elementen van het DEKO Quick Fix Panelsysteem zijn daar geschikt voor en bovendien kunnen we, samen met de andere benodigde sanitaire voorziening, een complete badkamer op de bouw afleveren als bouwpakket. Ideaal voor renovatie, maar zeker ook voor nieuwbouw”, zegt Platteel. In dat laatste geval kan de afbouwfase van een badkamer al naar de ruwbouwfase getrokken worden. “Daardoor hoef je in de afbouwfase niet het huis meer door met de tegels, het sanitair en alle andere benodigdheden zoals lijmen en voegmiddelen. Met alle voordelen van dien.” Stil, schoon en opgeleid werken Belangrijke eigenschappen van het prefab systeem zijn volgens de ontwikkelaars dat de verwerkers snel en schoon kunnen werken, maar ook de gegarandeerde kwaliteit die ze met het systeem bieden aan hun klanten. “De natte cel is één van de meest complexe bouwdelen en in de praktijk blijkt het vaak moeilijk de kwaliteit te borgen. Om te zorgen dat het systeem in de natte cel ook goed wordt verwerkt, leiden we de verwerkers ervan eerst zelf op. Daar hebben we met ons Expert Pro- programma ruime ervaring mee aangezien waterdichtheid bij veel van onze producten een grote rol speelt”, zegt Platteel. Met behulp van een speciaal ontwikkelde adapterset kan de vakman die het systeem toepast, de panelen eenvoudig waterpas plaatsen. “Met de panelen van het DEKO Quick Fix Panelsysteem leveren ze hun klanten tegelvloeren en -wanden met strak uitgelijnde voeglijnen, waterdichting volgens de hoogste norm en ook nog eens voorzien van thermische isolatie. Ze verwerken de panelen volgens de KOMO (URL35-101) en DIN18534-richtlijnen en daardoor kan gratis 15 jaar verzekerde garantie op waterdichtheid op het uitgevoerde project worden gegeven Meer info: www.wedi.nl
www.renovatietotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=