37 nr. 5 September 2023 Installaties-Warmtepompen Hoge temperatuur lucht/water warmtepomp geschikt voor in bestaande bouw In de transitie naar aardgasloos wordt voor het verwarmen van woningen vaak gekozen voor een individuele lucht/water warmtepomp. Maar voor veel bestaande woningen is dat geen optie. Belangrijkste reden is dat deze voorlopig nog een hoge temperatuur nodig hebben, voor de radiatoren en voor warm tapwater. Dit omdat isolatie maatregelen op korte termijn nog niet voorzien zijn. Bij een standaard individuele lucht/water warmtepomp vliegt het rendement omlaag op koude dagen en bij hoge watertemperaturen. ETP heeft daarom samen met Eneco, die de exploitatie verzorgt, een centrale hoge temperatuur lucht/water warmtepomp ontwikkeld, die wel met een goed rendement kan verwarmen boven 65 graden Celsius. Auteur: Harmen Weijer. Foto’s: ETP “Wij hebben voor deze hoge temperaturen een heel nieuw type luchtwater warmtepomp bedacht”, legt Marcel Klootwijk van ETP uit. “Geschikte bodem en oppervlaktewater als warmtebron heb je niet overal beschikbaar, lucht wel. Maar de huidige lucht/water warmtepompen zijn weer niet geschikt voor hoge temperaturen. En al kunnen ze dat wel, dan is het rendement vaak heel slecht. Deze installatie kan een hoge temperatuur warmte van 60/70 graden Celsius leveren, ook als het buiten heel koud is. Het systeem is hierdoor eenvoudig op te schalen naar appartementengebouwen en in kleinschalige warmtenetten voor bestaande woningen.” Over de ontwikkeling van deze HTwarmtepomp heeft Klootwijk 5 tot 6 jaar gedaan, waarbij hij ondersteund is met subsidie uit de Demonstratie Energie en Klimaatinnovatie-regeling (DEI) van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). “Bij mij thuis heb ik de eerste versie getest, omdat ik er op deze manier bovenop kon zitten om de warmtepomp goed te monitoren. Zo hebben we zeer belangrijke lessen geleerd. De belangrijkste les was om het achterliggende distributienet zo eenvoudig mogelijk te houden. Door altijd 65 graden Celsius te produceren is er maar 1 warmtenet nodig dat zowel warmte levert voor ruimteverwarming als voor warm tapwater. Door tegelijk een lage retourtemperatuur van 35 graden Celsius te hanteren, is het toch mogelijk om een hoog rendement met de warmtepomp te bereiken en de pompenergie en warmteverliezen tot het minimum te beperken.” Koudetechniek De technologie voor deze HT-warmtepomp komt uit de koudetechniek. Klootwijk: “We gebruiken hoogwaardige componenten, zoals compressoren, die in de professionele koudetechniek gangbaar zijn. Eigenlijk is dit een semi-industriële lucht/water warmtepomp die speciaal geschikt is voor het produceren van hoge temperatuur warmte met een goed rendement. Daarom is deze warmtepomp niet interessant voor individuele huishoudens of bijvoorbeeld kantoren met laag temperatuur verwarming. De techniek is met name geschikt voor appartementencomplexen waar een warmte/koudeopslag (WKO) te duur is. Voor grote complexen kan een lucht/water warmtepomp niet voldoende warmte leveren en is de combinatie met een WKO interessant.” Scheveningen De HT-warmtepomp is interessant voor zowel bestaande als nieuwbouwcomplexen. Dit systeem is vooralsnog in nieuwbouwprojecten toegepast, zoals het appartementencomplex Het Boegbeeld in Scheveningen. In dit complex is gekozen voor een HT lucht/water warmtepomp vanwege de beschikbare ruimte, iets wat in bestaande bouw vaker het geval is. Rychard de Jong van exploitant Eneco Warmte en Koude: “Een wko was niet mogelijk, omdat we geen ruimte in de ondergrond hebben. Helaas is hier ook geen stadswarmte in de buurt, en aardgas is natuurlijk helemaal ‘not done’. Daarom was deze oplossing precies goed voor deze locatie. We hebben overigens voor mogelijke calamiteiten wel een elektrische piekboiler geplaatst als een warmtepomp afvalt.” Wat betreft de plaatsing van de warmtepompen: in Scheveningen staan 3 verdampers op het dak van ieder 7 bij 1,5 meter. Stadswarmte Een combinatie van deze HT-warmtepomp met stadswarmte is goed mogelijk, zegt Rychard de Jong van Eneco Warmte en Koude, dat veel van dit soort projecten exploiteert. “Het warmtenet is natuurlijk een betere buffer dan een elektrische piekboiler, zeker in tijden van netcongestie. Daarnaast zijn WKO- systemen lastiger in balans te houden. Voorheen gebruikten we daarvoor dry coolers of cv-ketels, maar dat doet afbreuk aan je duurzaamheid. Daar heeft de HT-warmtepomp van ETP geen last van. En deze warmtepompen kunnen tegelijkertijd warmte én koeling produceren met een goed rendement, want de COP is 4. Daardoor zijn ze te gebruiken als ondersteuning van een warmtenet en als balancering van de ondergrond bij een WKO. Dit is vooral geschikt voor kleinere warmtenetten, zoals kleine wijkclusters. Denk in dit geval aan een warmtenet voor 7.000 woningen, dat we op lokaal niveau ook regelen en niet onderdeel is van een groter warmtenetwerk. Met dit soort projecten zijn we op dit moment druk doende wat betreft ontwikkeling en realisatie.” Gebiedscentrales Marcel Klootwijk van ETP voegt daaraan toe dat voor kleinschalige warmtenetten een cluster van dergelijke HT-warmtepompen in combinatie met WKO voor een duurzame voeding kan zorgen. “In dat geval moet je denken aan verwarmen en koelen van meer dan 10.000 woningen door middel van meerdere gebiedscentrales. Daarin staan enkele van onze HTlucht/water warmtepompen. Tegelijkertijd wordt er gebruik gemaakt van voeding uit een WKO. We zijn bezig met een aantal projecten waar een dergelijke combinatie in een kleinschalig warmtenet zal worden toegepast”, aldus Klootwijk. In het appartementencomplex Het Boegbeeld in Scheveningen is gekozen voor een HT lucht/water warmtepomp omdat in de ondergrond geen ruimte is voor een wko, iets wat in bestaande bouw vaker het geval is. Wat betreft de plaatsing van de warmtepompen: in Scheveningen staan 3 verdampers op het dak van ieder 7 bij 1,5 meter.
RkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=