Hét platform voor de renovatiesector ONDERHOUD Gevelinspectie vanuit bureaustoel mogelijk met drones 10 ONTWERP Mens en natuur centraal bij verbouwing Haagse Paleis van Justitie 21 INSTALLATIES Historisch panden in Amsterdam grondig gerenoveerd 40 NUMMER 4 | JAARGANG 13 | JUNI 2023 Stille dakunit verbetert binnenklimaat Latasteschool Pag. 9 Thema: Dak- en gevelrenovatie
Van oud naar nieuw naar nieuw MKS Rapid en MK-PLUS Rapid • Fijnere Korrel • Verbeterde waterbestendigheid • Beter machinaal verwerkbaar Strikocem assortiment Standaard Lichtgewicht Lichtgewicht met versnelde afbinding Onder / boven maaiveld Alleen boven maaiveld Afwerking strikolith.com
3 nr. 4 Juni 2023 Redactioneel In dit nummer COLOFON RenovatieTotaal is een onafhankelijke informatiebron en verschijnt 7 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, op- en aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft. Jaargang 13, nummer 4, juni 2023 Uitgever Hugo Arends (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Hoofdredactie Harmen Weijer redactie@renovatietotaal.nl Redactie Frank de Groot Paul Engels Medewerkers Haico van Nunen Willard van Reenen Marketing & Communicatie Maxime Wendt (0570) 768642 E-mail: maxime@handelsuitgaven.nl Advertenties Tom Sotthewes (0570) 654660 E-mal: tom@handelsuitgaven.nl Abonnementen Mirjam Nijbroek (0570) 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Ontwerp en Opmaak Bureau OMA, Doetinchem www.bureauoma.nl Cover Stille dakunit verbetert binnenklimaat Latasteschool (pag. 9) Druk Rodi Rotatiedruk RenovatieTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273, 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer Tel. 0570 – 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd. Thema Dak- en Gevelrenovatie: Gevelinspecties met drones 10 Bouwhistorie: Jaloezieën en houten rolluiken 19 Installaties: Innovatieve warmtepomp voor hogere temperaturen 44 4 Actueel 7 Column 9 Project in Beeld: Stille dakunit op school 13 Dak- en gevelrenovatie: Project Wiltonflats 14 Dak- en gevelrenovatie: Innovatief groendak 17 D ak- en gevelrenovatie: Flinterdun beton dankzij textielwapening 21 D ak- en gevelrenovatie: Uitbundig daktuin op Haags Paleis van Justitie 23 Dak- en gevelrenovatie: Techniek 25 D ak- en gevelrenovatie: Productoverzicht 29 T ransformatie: Zuiderziekenhuis wordt Zuider Gymnasium 30 Reportage: Open Deuren Dagen 33 OudNieuw 35 Installaties-Ventilatie: Infectiebestrijding 37 Installaties-Ventilatie: Leerprestaties op scholen 39 Installaties-Ventilatie: Cursussen & Opleidingen 40 I nstallaties: Gerenoveerd Nationaal Holocaust Museum 43 Installatienieuws 47 Productoverzicht Provincieakkoorden Langzaam maar zeker druppelen de coalitieakkoorden van nieuwe proviniciebesturen binnen. Limburg en Gelderland zijn inmiddels zo ver, en andere provincies staan op het punt deze akkoorden te sluiten (of ze zijn tussen dit schrijven en ontangen al gesloten). Het zal geen verbazing wekken dat na de eclatante overwinning van BBB veel aandacht uitgaat naar de landbouw en de boeren. Maar even beter speuren in de verschillende akkoorden leert dat er wel degelijk het nodige te verwachten is op het gebied van bouwen, renoveren en wonen. Limburg zet in op het verder isoleren van bestaande woningen en het ondersteunen van energiebesparingscampagnes. En ze onderzoekt of er in navolging van Utrecht en Overijssel een zogeheten pre-soorten managementplan is in te voeren. Met zo’n pre-SMP kan er toch per direct gebouwd en gerenoveerd worden, onder voorwaarde gekoppeld dat de betreffende gemeente de opdracht geeft aan een ecologisch bureau voor de start van het SMP-onderzoek. Dat onderzoek moet wel in 2 jaar zijn afgerond. Dat zou voor veel projecten wel winst betekenen, want dit soort onderzoeken kan voor jaren uitstel zorgen. In Gelderland is Wonen een belangrijk hoofdstuk, en wil het provinciebestuur gemeenten meer de ruimte geven om te bouwen. En omdat de bouwopgave groot is, “durven we in te grijpen bij gemeenten die niet bijdragen aan de opgave”, aldus het akkoord. Zoomen we in op bestaande bouw, dan wil Gelderland alle denkbare invullingen bespreekbaar maken: van bakhuiswoningen en kangoeroewoningen tot meerlaags bouwen, woningsplitsing en woningen optoppen. “En indien nodig en mogelijk versoepelen we de kaders voor transformatie van kantoor- en bedrijfspanden”, stel het nieuwe Gelderse bestuur. Het is natuurlijk afwachten of en hoe dit concreet mogelijk is qua materialen en personeel, maar vergunningstechnisch lijkt de provincie dit niet te willen tegenhouden. Hopelijk volgen meerdere provincies deze provincies met creatieve mogelijkheden meer woningen te realiseren vanuit de huidige gebouwenvoorraad. Harmen Weijer Hoofdredacteur RenovatieTotaal Reageren? redactie@renovatietotaal.nl
4 nr. 4 Juni 2023 Actueel Tijdelijk studentenwoningen in voormalig Philips hoofdkantoor In het voormalige Philips hoofdkantoor (VB-gebouw) aan de Boschdijk komen tijdelijk 456 studentenwoningen. Studenten kunnen hier de komende 3 tot 5 jaar wonen tot de start van de definitieve aanpassing van het gebouw. De planning is er op gericht dat de studenten vanaf het nieuwe studiejaar 2023-2024 hier terecht kunnen. Om het gebouw geschikt te maken voor studentenwoningen, worden de kantoorverdiepingen omgebouwd naar studentenkamers. Er wordt gewerkt in de opzet van een studentenhuis, waarbij acht tot tien studenten in groepen wonen en daarbij sanitair en de keuken delen. In de onderste lagen wordt gekeken naar algemene voorzieningen. In de kelder komen voorzieningen voor afvalinzameling en een uitgebreide fietsenstalling. De TU/e heeft een actieve bijdrage geleverd aan de invulling van het plan. Zo heeft de universiteit advies gegeven over de inrichting en organisatie van het gebouw, daarbij leunend op de ervaring die de TU/e heeft opgedaan in studentenhuisvestingsprojecten op de campus en elders in de stad. Ook aan studenten is gevraagd wat voor hen wel en niet werkt op het gebied van huisvesting en deze input is meegegeven aan de ontwikkelaar. Daarnaast gaat de TU/e woningzoekende studenten doorverwijzen naar vrijkomende kamers, met als doel om zoveel mogelijk studenten aan een kamer te helpen. De eigenaren (Ten Brinke en BPRE), de TU/e en de gemeente zetten zich in om ervoor te zorgen dat de studenten zich thuis voelen en dat ze goede buren worden van de omwonenden. De buurt is uitgenodigd voor een inloopbijeenkomst waarin ze zorgen en tips kunnen delen en waar de betrokken partijen en studenten hun vragen kunnen beantwoorden. Onderwerpen van gesprek zijn bijvoorbeeld het beperken van geluid, het regelen van fietsparkeren en fietsroutes en het voorkomen van zwerfvuil. Bron: TU/e, Foto: Gemeente Eindhoven Zolders voor meervleermuizen na renovatie woningen in Steenwijk De 8 beneden-bovenwoningen aan de President Kennedystraat in Steenwijk worden alsnog volledig gerenoveerd. Dit project is bijzonder, omdat er een zeer zeldzame meervleermuizenkolonie woont op de zolders. Deze worden dan ook niet verbouwd, maar blijven zoals het is zodat de vleermuizen niet weg hoeven. Als alles volgens planning gaat, zijn de woningen in maart 2024 beschikbaar voor nieuwe huurders. Vanaf oktober worden de woningen aan de President Kennedystraat volledig gerenoveerd naar beneden-bovenwoningen. Er worden nieuwe gevels geplaatst en de zoldervloer wordt geïsoleerd. De zolder is straks niet meer toegankelijk voor bewoners en blijft beschikbaar voor de vleermuizen. De benedenwoningen worden zoveel mogelijk drempelloos gemaakt en zijn daardoor rollatorgeschikt. De woningen zijn na de renovatie geschikt voor een- en tweepersoonshuishoudens. Niet gesloopt De woningen worden niet gesloopt, zoals eerst het plan was. Er woont een zeldzame meervleermuiskolonie die ervoor zorgt dat de woningen niet zomaar gesloopt kunnen worden. De meervleermuis is een van de zeldzaamste vleermuissoorten van Europa. In samenwerking met de provincie Overijssel, een deskundige van de Universiteit in Leiden en ecologen van Ecogroen is lang gezocht naar een oplossing. Er is gedacht aan een speciale vleermuistoren en andere manieren om een nieuw thuis te vinden voor de meervleermuizen. Wonen met de meervleermuis Na vele onderzoeken blijkt renoveren van de bestaande woningen, de beste oplossing. Zo kan de meervleermuis er blijven wonen en ontstaan er 8 duurzame beneden-bovenwoningen. De woningen worden van binnen compleet vernieuwd. De zolder, het dak, de bestaande spouwen en de topgevels worden behouden en worden aangepast voor de vleermuizen. Daarnaast worden de benedenwoningen rollatorgeschikt gemaakt en zijn alle woningen gasloos en voorzien van zonnepanelen en een warmtepomp. Zo worden de woningen geschikt voor vleermuizen én de bewoners. NIBE neemt branchegenoot Climate for life over Installatiebedrijf Climate for life, met dochterondernemingen als Itho Daalderop en Klimaatgarant, wordt overgenomen door branchegenoot NIBE. Climate for Life is een ontwikkelaar, producent en verkoper van energiezuinige oplossingen op het gebied van verwarming & koeling, warm water, ventilatie en regeltechniek (HVAC). CFL is actief in de Nederlandse nieuwbouw- en renovatiemarkt. “CFL en NIBE zijn beide bekende namen op het gebied van klimaatoplossingen met een sterk erfgoed, vergelijkbare bedrijfswaarden en cultuur, evenals een langdurige betrokkenheid bij de branche”, zegt Gerteric Lindquist, CEO van het Zweedse moederbedrijf NIBE Industrier. “De twee bedrijven hebben een overkoepelende geografische voetafdruk en zullen samen een van de grootste en toonaangevende leveranciers van klimaatoplossingen in Europa zijn. Hierdoor kunnen de gecombineerde bedrijven een groter klantenbestand beter bedienen met innovatieve, duurzame en betaalbare kwaliteitsproducten.” Bas Korte, CEO van Climate for life: “Sinds 2000 richten wij ons op het verduurzamen van woningen met innovatieve klimaatoplossingen. We zijn uitgegroeid tot een sterke leverancier van warmtepompen, ventilatie en warm water. In NIBE hebben we de partner gevonden die qua duurzaam DNA, bedrijfscultuur en langetermijnstrategie perfect bij ons past om onze ambities zowel in de Benelux als daarbuiten te helpen realiseren.” Bas Korte en David Eddes blijven in hun functie voor een soepele overgangsperiode tegen het einde van 2023 en blijven CFL (als leden van de Raad van Commissarissen) ondersteunen. Het is de bedoeling dat per 1 januari 2024 Kerst Algera (nu Directeur Operations) het roer overneemt als CEO en Ingmar den Blanken als CFO (nu Group Controller). De overname moet nog wel worden goedgekeurd door de betrokken mededingingsautoriteiten en het advies van de Ondernemingsraad.
5 nr. 4 Juni 2023 Kabinet steekt structureel 49 miljoen in samenwonen jong en oud Het kabinet trekt de komende jaren structureel geld uit om samenwonen tussen jongeren en ouderen te stimuleren. Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport) heeft daarvoor eind mei de subsidieregeling intergenerationeel wonen in internetconsultatie gebracht. Met deze subsidie kunnen huurprijzen voor kamers in wooncomplexen voor ouderen met € 200 per maand verlaagd worden voor jonge huurders tussen 18 en 30 jaar. Doordat dergelijke woningen een betaalbaar alternatief worden, is het voor jongeren aantrekkelijk om voor deze manier van wonen te kiezen. Doel van de subsidie is om de samenhang en leefbaarheid in complexen met ouderenwoningen te vergroten. Doordat jongeren tussen de ouderen wonen kunnen ze daarnaast helpen met lichtere (zorg)taken zoals ogen druppelen of boodschappen. “Het mes snijdt hier aan twee kanten. We zien relatief steeds meer ouderen, minder zorgpersoneel om voor hen te zorgen en woningnood en eenzaamheid onder jongeren. Met deze regeling kunnen we jongeren betaalbare woonruimte aanbieden, en kunnen zij altijd even een praatje maken of iemand opzoeken in het complex. Voor ouderen zorgt het voor meer leven in de brouwerij en extra hulp en ondersteuning. Jong en oud kunnen zoveel voor elkaar betekenen en van elkaar leren. Doordat ze met en naast elkaar wonen ontstaat er ook meer begrip voor elkaar”, aldus minister Helder. Contact verhoogt welzijn van ouderen Deze regeling borduurt voort op bestaande initiatieven zoals Het Ouden Huis in Bodegraven, woonzorgcentrum De Posten in Enschede en woon- zorgcentrum Humanitas in Deventer. Uit onderzoek blijkt dat intergenerationeel contact, zoals gesprekken voeren, spelletjes spelen en samen eten de gezondheid en het welzijn van ouderen verhoogt. Het kabinet trekt dit jaar € 5,2 miljoen uit voor deze regeling, verdubbelt dat volgend jaar waarna het bedrag oploopt naar € 49 miljoen structureel. De regeling is bedoeld voor jongeren tussen de 18 en 30 jaar die een actieve bijdrage willen leveren aan de leefbaarheid en interactie in een wooncomplex voor ouderen. Hierbij kan gedacht worden aan samen koken, het helpen met kleine klusjes in huis of het maken van een wandeling met de bewoners. De jonge huurder en verhuurder maken hier in het huurcontract afspraken over. In ruil hiervoor krijgt een verhuurder zoals een woningcorporatie of zorgorganisatie € 200 per verhuurde kamer per maand om de huurprijs te kunnen verlagen voor jongeren. Forse renovatie en verduurzaming voor studentencomplexen in Leiden Studentenhuisvester DUWO gaat twee Leidse studentencomplexen renoveren en verduurzamen. Het betreft De Pelikaanhof en Rijn- en Schiekade, gebouwd in de jaren zeventig en zestig van de vorige eeuw. Beide complexen zijn toe aan groot onderhoud, renovatie en verduurzaming. Het gaat om ingrijpende werkzaamheden. Bij ‘De Peli’, zoals de studentenflat bekend staat, kan dat naar alle waarschijnlijkheid niet in bewoonde staat, bij Rijn- en Schiekade deels mogelijk wel. De Rijn- en Schiekade is het eerst aan de beurt, omdat die het meest dringend onderhoud nodig heeft. Deze studentenflat met tien verdiepingen en 162 kamers werd in 1967 gebouwd en ligt in de wijk Vreeburg, vlakbij de binnenstad en de universiteitsgebouwen. DUWO wil het gebouw renoveren, verduurzamen tot een label A (nu nog D) en intern verbeteringen in de indeling aanbrengen. Bij de renovatie gaat het om uiteenlopende noodzakelijke bouwkundige en installatietechnische werkzaamheden. Met een wijziging van de indeling kan mogelijk geluidsoverlast voor de buurt worden beperkt. Dat wordt in de komende fase nog verder uitgezocht. Voor verduurzaming wordt eraan gedacht om onder meer het dak, de kopgevel en leidingen te isoleren, zonnepanelen te plaatsen en het ventilatiesysteem te vervangen door een duurzame variant. In de verdere toekomst staat nog volledige CO2-neutraliteit op de nominatie, namelijk als het nu nog vrij nieuwe CV-systeem aan vervanging toe is. DUWO streeft ernaar dat tijdens de uitvoering van het werk een deel van de bewoners in het pand kan blijven wonen. Dat moet in de komende fase eveneens nog nader worden onderzocht. De verwachting is dat de uitvoering in 2024 of 2025 kan beginnen. Pelikaanhof wordt gasvrij De Pelikaanhof, met bijna 500 bewoners, dateert uit 1973. Ook dit complex is toe aan bouwkundig en installatietechnisch onderhoud. Daarbij staan onder meer op het programma: een betere indeling van de groepen, vernieuwing van sanitair, duurzame warmwatervoorzieningen, toevoeging van woonkeukens en fusies, een common room in de kelder en nieuwe hoofdentrees. Om De Pelikaanhof verder te verduurzamen, krijgt het pand een nieuwe, goed geïsoleerde gevel. En door het gebouw meteen gasvrij te maken, wordt het ook klaar gemaakt voor de energietransitie. Aangezien het werk te groot en te complex is om in (deels) bewoonde staat uit te voeren, zullen de bewoners waarschijnlijk allemaal moeten verhuizen. Daarom wordt binnenkort al begonnen met verhuur op basis van de Leegstandswet; daarmee zou in drie jaar tijd een zeer groot deel van het pand kunnen leegkomen. Verhuur op grond van de Leegstandswet houdt in dat leegkomende woningen alleen nog tijdelijk worden verhuurd, zonder huurbescherming bij beëindiging van het huurcontract, maar wel met een opzegtermijn van drie maanden. De aanpak is noodzakelijk, omdat er geen locaties zijn om tijdelijk zoveel studenten tegelijk op te vangen.
6 nr. 4 Juni 2023 Actueel Verduurzaming duplexwoningen in Winterswijk met circulaire badkamers afgerond De duplexwoningen in Winterswijk zijn weer klaar voor de toekomst. De 36 huurwoningen van De Woonplaats zijn energiezuiniger gemaakt. Samen met renovatie- en onderhoudsbedrijf elk® zijn alle woningen verduurzaamd én er zijn 25 circulaire badkamers geplaatst! In november 2022 startten de werkzaamheden. De bewoners konden in hun woning blijven wonen tijdens de werkzaamheden. Voor de huurders was het daardoor een intensieve periode, maar ze hebben er een mooi resultaat voor teruggekregen. Dat bleek ook wel uit de lovende woorden na afronding, zoals "de woning is lekker warm geworden", "de keukens zijn mooi geworden" en "de badkamer is erg mooi en makkelijk te onderhouden". Er is dakisolatie, HR++ isolatie glas, een nieuwe voordeur en een mechanische ventilatie aangebracht. Ook is aangetroffen asbest gesaneerd. Bijna alle woningen hebben na de werkzaamheden energielabel B. Een bijzonder én duurzaam onderdeel van de werkzaamheden was de plaatsing van de circulaire badkamers. De wanden en vloer zijn gemaakt van gerecycled materiaal. Geen tegels meer, maar waterproof wand- en vloerpanelen die gemaakt zijn van 99% Pet materiaal! Daarvan is 75% gerecycled. Voor één badkamer recyclen we ongeveer 6.900 petflessen. De vloer en de wanden zijn volledig losmaakbaar en herbruikbaar. Renovatie onderzoeksgebouw Gemini-Noord op TU/e-campus van start Bouwbedrijf Heijmans is in april gestart met de grootschalige renovatie van Gemini-Noord. Het gaat om het laagbouw-gedeelte met laboratoria en onderwijs- en studieruimtes. De kosten van de verbouwing bedragen € 33 miljoen en de oplevering staat gepland in oktober 2024. GeminiNoord is inmiddels volledig gestript. De TU/e behaalt met de renovatie van Gemini-Noord een zogeheten BREEAM Excellent ontwerpcertificaat. Dit is een wereldwijd duurzaamheidskeurmerk voor het realiseren van duurzame gebouwen. Het uitgangspunt is dan ook om voor de renovatie van Gemini de impact op het milieu tot een minimum te beperken, onder meer door de instandhouding van bestaande elementen (zoals de betonconstructie) en het gebruik van duurzame materialen. Zowel het noordelijke als zuidelijke deel van Gemini worden bovendien aangesloten op het warmte- en koudeopslagsysteem (WKO), dat zich onder de campus bevindt. Het systeem verwarmt en koelt verschillende TU/e-gebouwen op een duurzame manier. Daarmee wordt Gemini het volgende compleet gasloze gebouw van de TU/e. Het is niet het eerste BREEAM certificaat dat door de TU/e wordt behaald. Vier jaar geleden scoorde de universiteit uitmuntend op BREEAM bij de oplevering van Atlas (met het hoogste certificaat ‘Outstanding’). Atlas was destijds het duurzaamste onderwijsgebouw ter wereld. Gemini-Zuid Na de renovatie van Gemini-Noord is Gemini-Zuid (het hoogbouw-gedeelte) aan de beurt. De faculteit Biomedical Engineering verplaatst zich gedurende die periode tijdelijk naar het Fontys TF-gebouw, aan de overkant van de weg bij het TU/e-studentensportcentrum. Mechanical Engineering neemt tijdelijk intrek in het Fontys S1-gebouw op het TU/e-terrein. De oplevering van deze fase staat gepland in 2027. Gemini werd begin jaren zeventig gebouwd onder de naam W-Hoog en W-Laag. Sinds de laatste verbouwing in 2011 kreeg het de naam Gemini, Latijn voor tweeling. Wanneer alle werkzaamheden zijn volbracht, zal Gemini als geheel onderdak bieden aan de faculteiten Biomedical Engineering en Mechanical Engineering, diverse onderzoeksgroepen en tal van onderwijsvoorzieningen als collegezalen, studiegebieden, laboratoria, studieverenigingen, vergaderfaciliteiten en een restaurant. Foto’s: Team V architecten
(Advertentie) 7 nr. 4 Juni 2023 Column In elk nummer van RenovatieTotaal geeft dr.ir. Haico van Nunen zijn mening over een aspect van ‘de renovatiewereld’. Haico van Nunen is adviseur bij BouwhulpGroep en lector Duurzame Renovatie bij het kenniscentrum Duurzame HavenStad van Hogeschool Rotterdam. Schoonheid versnelt verduurzaming Verduurzamen begint met het reduceren van de energievraag. Alle energie die je niet hoeft op te wekken is winst. Daarna kun je nadenken over efficiënte technieken of duurzame energie. Over de volgorde van die laatste twee is de afgelopen jaren veel gezegd, maar alles begint met het reduceren van de vraag. Kijken we naar een gebouw dan boek je uiteraard het meeste resultaat bij de grootste oppervlakken, gevel en dak. Dit betekent eigenlijk dat deze componenten zonder spijt massaal gerenoveerd gaan worden de komende decennia. En daarmee weten we eigenlijk ook dat de gebouwde omgeving zoals we deze kennen er totaal anders uit komt te zien. Want veel van deze maatregelen vinden aan de buitenzijde van de woning plaats. In eerdere columns heb ik al aangegeven dat 90% van de huidige woningen er in 2050 nog steeds staat. Het ontbreekt de bouwsector aan capaciteit om te bouwen en we hebben deze woningen wel hard nodig. Dat houdt dus in dat de komende jaren, naast deze geplande nieuwbouw, er veel gevels en daken gerenoveerd gaan worden. Gecombineerd met zwaar isolerende maatregelen om de energievraag te verminderen, wat weer gaat leiden tot veranderingen wat betreft de schoonheid van onze woningvoorraad. We zien het nu al overal om ons heen. Verschillende dakenstromen waarin hoogwaardig geïsoleerde daken worden toegepast, al dan niet met een groene afwerking, stalen beplating, zonnepanelen, of andere opwekking. Ingrepen van dat niveau gaan vaker voor komen. Maar het zijn ook ingrepen die beeldbepalend zijn. De meeste experimenten zijn nu nog van woningcorporaties die proberen het per woonblok te realiseren. Maar wat gebeurt er als dit in de particuliere markt plaats gaat vinden? Mag iedereen het uiterlijk van zijn woning aanpassen. En wat als de buurman een jaar later ook iets wil veranderen, moet die dan hetzelfde nemen als wat er al gerealiseerd is, ook al vindt hij dat niet mooi! We moeten na gaan denken over het renovatieaanbod, zowel voor het collectieve (corporatie) bezit als voor individueel bezit. Dit pleit ervoor om in ieder geval in een gebied kaders met elkaar te gaan afspreken wat betreft de spelregels voor de aanpassing in het beeld. In een dergelijk beeldkwaliteitsplan wordt vastgelegd wat wel en niet mag qua vorm, kleur en materiaal, zodat iedereen weet waar hij /zij aan toe is. De mensen die nu hun woning willen verduurzamen, maar ook de mensen die dat nu nog niet willen, maar ook niet vastgelegd willen worden voor de toekomst. Het is vervolgens aan de markt om passende, duurzame circulaire en betaalbare oplossingen te maken die horen binnen dat beeldkwaliteitsplan. En zolang deze oplossingen voldoende schoonheid bevatten, dan komt de verduurzaming vanzelf in een versnelling. Staedion koppelt vrienden tegen woningnood Om de krapte op de woningmarkt tegen te gaan, biedt Staedion als één van de vele nieuwe initiatieven, nu friends-contracten aan. Hiermee kunnen twee vrienden samenwonen in een sociale huurwoning en de huur delen. De Haagse woningcorporatie heeft woningzoekenden, die geen vriend hebben om mee samen te wonen, aan elkaar gekoppeld tijdens een speeddate evenement. Medio mei leerden zo’n 24 potentiële vrienden elkaar kennen. Met als doel: samen een sociale huurwoning delen in het nieuwbouwproject Elara aan het Maanplein in Den Haag. Tanja Riet, projectmanager Verhuur bij Staedion: “Vijfentwintig van de woningen in dit project worden verhuurd met een friends-contract. Dit is één van de vele nieuwe initiatieven die Staedion aanbiedt om de (sociale) woningvoorraad beter te benutten.” Voorheen was het alleen mogelijk om samen te wonen als je een duurzaam gemeenschappelijk huishouden voert, in veel gevallen een liefdesrelatie. Of je kon als vrienden samenwonen, maar dan in een vrijesectorwoning. Tanja Riet: “Met de friends-contracten van Staedion hoeft dit niet en kunnen nu ook twee vrienden met elkaar samenwonen in een sociale huurwoning. De huurders zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het betalen van de huur. En met het gezamenlijk inkomen is het mogelijk dat zij dan in zo’n situatie wel in aanmerking komen voor woningen waar zij als alleenstaande geen kans op maken. Via een advertentie op Woonnet Haaglanden konden geïnteresseerden zich inschrijven. Daar hebben veel mensen op gereageerd.” Beter benutten sociale huurwoningen Volgens Gijsbert van Herk, bestuursvoorzitter Staedion, moeten we het bezit van onze (sociale) huurwoningen beter benutten. “We hebben de afgelopen 70 jaar met name gebouwd voor gezinnen. Terwijl nu bijna de helft van de mensen alleenstaand is. Het huidige aanbod sluit niet meer aan op de vraag. Dan kun je inzetten op nieuwbouw, wat ook nodig is. Maar we moeten ook kijken hoe we de sociale huurwoningen, waar anders vaak veel alleenstaanden in wonen, beter kunnen benutten. Zeker gezien de enorme vraag naar woonruimte. Tevens dienen we hiernaast kritisch naar het woonruimte verdeelsysteem te kijken, ook hierbij is innovatie vereist.” Gageldijk 2 • 3602 AL Maarssen • T 030-261 20 57 F 030-261 57 04 • E contact@bluemink.nu 72 uur levering Het is mogelijk om kozijnen te leveren in 72 uur. Met snelle samenwerking kunnen wij maximaal 5 kozijnen per dag leveren met draairaam, draai-kiepraam, klepraam, stapeldorpel deur, dubbele deuren en hefschuifdeuren. Meer informatie en de voorwaarden kunt u opvragen via contact@bluemink.nu Timmerbedrijf Bluemink • Ringdijk 3 • 3648 EB Wilnis Bluemink Kozijnen Maarssen • Gageldijk 2 • 3602 AL Maarssen Bluemink Kozijnen Noordwijk • Keyserswey 15 • 2201 CW Noordwijk Vanuit al onze vestigingen kunnen we in 72 uur ‘standaard’ kozijnen leveren met: - Draai of draai-kiepraam - Klepraam - Stapeldorpel deur - Dubbele deuren - Hefschuifdeuren
Jij geeft aan het milieu én bespaart kosten Geef jouwEPDM snijresten eentweede leven Wanneer je werkt met EPDM heb je vaak te maken met snijresten waar je niets mee kunt en waarvoor je moet betalen om het te laten verwerken. EPDM snijresten gerecycleerd tot unieke daktegels BossCover verzamelt graag jouw snijresten en geeft het een tweede leven als rubberen daktegel. Haal zuivere EPDM uit jouw afvalverwerking en bespaar jaarlijks een mooi bedrag. Het enige wat je moet doen? Hou zuivere snijresten bij en breng ze binnen bij één van onze BossCover dealers. Of we halen het op. Wil jij meer infomatie? Scan de QR-code en ontdek er alles over. Jij geeft aan het milieu én bespaart kosten Geef jouwEPDM snijresten eentweede leven Wanneer je werkt met EPDM heb je vaak te maken met snijresten waar je niets mee kunt en waarvoor je moet betalen om het te laten verwerken. EPDM snijresten gerecycleerd tot unieke daktegels BossCover verzamelt graag jouw snijresten en geeft het een tweede leven als rubberen daktegel. Haal zuivere EPDM uit jouw afvalverwerking en bespaar jaarlijks een mooi bedrag. Het enige wat je moet doen? Hou zuivere snijresten bij en breng ze binnen bij één van onze BossCover dealers. Of we halen het op. Wil jij meer infomatie? Scan de QR-code en ontdek er alles over. Geef jouwEPDM snijresten eentweede leven Wanneer je werkt met EPDM heb je vaak te maken met snijresten waar je niets mee kunt en waarvoor je moet betalen om het te laten verwerken. EPDM snijresten gerecycleerd tot unieke daktegels BossCover verzamelt graag jouw snijresten en geeft het een tweede leven als rubberen daktegel. Haal afvalverwerking en bespaar jaarlijks een mooi bedrag. Het enige wat je moet doen? Hou zuivere snijresten bij en breng ze binnen bij één van onze BossCover dealers. Of we halen het op. Wil jij meer infomatie? Scan de QR-code en ontdek er alles over. Jij geeft aan het milieu én bespaart kosten eentweede leven Wanneer je werkt met EPDM heb je vaak te maken met snijresten waar je niets mee kunt en waarvoor je moet betalen om het te laten verwerken. EPDM snijresten gerecycleerd tot unieke daktegels BossCover verzamelt graag jouw snijresten en geeft het een tweede leven als rubberen daktegel. Haal zuivere EPDM uit jouw afvalverwerking en bespaar jaarlijks een mooi bedrag. Het enige wat je moet doen? Hou zuivere snijresten bij en breng ze binnen bij één van onze BossCover dealers. Of we halen het op. Wil jij meer infomatie? Scan de QR-code en ontdek er alles over. EPDM snijresten gerecycleerd tot unieke daktegels Wanneer je werkt met EPDM heb je vaak te maken met snijresten waar je niets mee kunt en waarvoor je moet betalen om het te laten verwerken. BossCover verzamelt graag jouw snijresten en geeft het een tweede leven als rubberen daktegel. Jij geeft aan het milieu én bespaart kosten Wanneer je werkt met EPDM heb je vaak te maken met snijresten waar je niets mee kunt en waarvoor je moet betalen om het te laten verwerken. EPDM snijresten gerecycleerd tot unieke daktegels BossCover verzamelt graag jouw snijresten en geeft het een tweede leven als rubberen daktegel. Haal zuivere EPDM uit jouw afvalverwerking en bespaar jaarlijks een mooi bedrag. Het enige wat je moet doen? Hou zuivere snijresten bij en breng ze binnen bij één van onze BossCover dealers. Of we halen het op. Wil jij meer infomatie? Scan de QR-code en ontdek er alles over. Veiligheid voor iedereen is voor Yelloo een belangrijk speerpunt. Daarom verzorgen wij een veilige toegang tot elke woning middels een slim te combineren afdak. Steigersystemen Overkappingen Bouwliften Hangbrug installaties Dakrand beveiliging WAAR U OP STAAT Yelloo | Duurzaamheidstraat 88, Hattemerbroek | Website: yelloo.nl | Email: info@yelloo.nl | Telefoon: 038 - 460 3040
9 nr. 4 Juni 2023 Project in beeld Stille dakunit verbetert binnenklimaat Latasteschool De Latasteschool in Horn is een school voor kinderen met een beperking. Het ventilatiesysteem was niet meer voldoende genoeg. In samenwerking met ing. J.M. Thijs, adviseur en eigenaar bij Thijs Engineering & Consultancy b.v., kwamen leverancier Groupe Atlantic Nederland en installateur Snoeks Installatie Techniek tot de conclusie dat het centrale ventilatiesysteem van Orcon, het meest geschikt is. Het systeem, dat ook verwarmt en koelt, werd toegepast op de 11 klaslokalen en de aula. De installatie – verzorgd door Snoeks Installatie Techniek – stelde bijzondere eisen, want het ging om een school voor kinderen met een beperking (sociaal-emotioneel, motorisch en fysiek). Dat betekende niet alleen extra zorg en aandacht voor een optimaal binnenklimaat met minimaal geluid. Ook tijdens het gehele project en de installatie moest hier extra rekening mee gehouden worden. Het was belangrijk dat de monteurs het leerproces niet zouden verstoren en de kinderen niet onnodig onrustig zouden maken. Gelukkig was Snoeks Installatie ook buiten reguliere werkuren welwillende om hierin te voorzien. Zo werd er vooral op momenten buiten de schooluren, in de weekenden en zelfs op Hemelvaartsdag doorgewerkt. Technisch hoogstandje Gezien het een bestaande situatie betrof moest er goed nagedacht worden over de beschikbaar ruimte en bestaande kanalen. Om de geluidsoverlast in de lokalen tot een absoluut minimum te beperken, is er gekozen voor een centrale unit op het dak. Vanuit daar worden de units in de lokalen aangestuurd. De Orcon WTU-03-DA-EC, een balansventilatiesysteem met warmteterugwinning die als dakopstelling geplaatst kon worden was hiervoor het meest passende antwoord. Dit centrale alles-in-1 systeem wordt in de markt gezien als een technisch hoogstandje: een efficiënte oplossing met hoog rendement. Dat komt doordat de restwarmte wordt hergebruikt en het verlies wordt opgevangen door een warmtepomp. De luchtbehandelingskast zorgt voor overdracht van warmte tussen de aanvoerlucht en de afzuiglucht. Systeem is opvallend stil Om te zorgen voor een optimaal binnenklimaat en een zo stil mogelijke oplossing is er dit keer gekozen voor luchtbehandelingskasten met overcapaciteit. Dit betekent dat de systemen in lage modi kunnen draaien. Dat scheelt veel decibels, want de motor kan in zo’n geval een stuk rustiger en dus stiller draaien. Voor de leerlingen die extra gevoelig zijn voor prikkels, is dat een belangrijk pluspunt. 24/7 monitoring Naast ventilatie kan het Orcon WTUsysteem ook verwarmen en verkoelen met behulp van een extra toevoeging: een Fujitsu Freeverter. De Freeverter regelt de communicatie tussen de luchtbehandelingskast en de warmtepomp van Altantic. Deze zijn alle te leveren via Groupe Atlantic Nederland en hier ook speciaal op afgestemd zijn. Hierdoor kan het systeem als totaaloplossing voorzien in niet alleen een gezonde, maar vooral ook comfortabele leeromgeving. Daar komt nog bij dat de ventilatiesystemen via UTP in contact staan met de webportal van Orcon. Daardoor kan het installatiebedrijf het hele systeem 24/7 monitoren en bij calamiteiten op afstand ingrijpen, waar nodig in samenspraak met Groupe Atlantic Nederland. Minder vaak ziek De gebruikers van de school zijn erg tevreden met het nieuwe systeem, vooral omdat het binnenklimaat niet alleen comfortabel is – prettig koel in de zomer, lekker warm in de winter – maar ook een stuk gezonder. Ter illustratie: GGD Rotterdam- Rijnmond heeft in onderzoek aangetoond dat kinderen en docenten op scholen met een gezond binnenmilieu niet alleen beter presteren, maar ook minder vaak ziek zijn en minder vaak allergieën hebben. Minder energiekosten, lagere CO2-uitstoot De school is ook blij met het feit dat het energielabel van het pand verbeterde (mede door het plaatsen van zonnepanelen), dat het energieverbruik en dus de stroomkosten nu fors lager zijn en dat de CO2-uitstoot flink daalde. Ook was de schoolleiding content over het proces: alles verliep soepel, van adviestraject tot het kiezen van de componenten. En in nog geen twee maanden tijd – van inkoop tot oplevering – draaide er een slim en effectief systeem, met een standaardoplossing van Orcon. Gezien het een bestaande situatie betrof moest er goed nagedacht worden over de beschikbaar ruimte en bestaande kanalen. Om de geluidsoverlast in de lokalen tot een absoluut minimum te beperken, is er gekozen voor een centrale unit op het dak. Installateurs van Snoeks Installatie Techniek hebben samen met ing. J.M. Thijs van Thijs Engineering & Consultancy b.v., en leverancier Groupe Atlantic Nederland gekozen voor het centrale ventilatiesysteem van Orcon. Het centrale alles-in-1 systeem is een efficiënte oplossing met hoog rendement. Dat komt doordat de restwarmte wordt hergebruikt en het verlies wordt opgevangen door een warmtepomp. De luchtbehandelingskast zorgt voor overdracht van warmte tussen de aanvoerlucht en de afzuiglucht.
10 nr. 4 Juni 2023 Thema Dak- en gevelrenovatie: Onderhoud FaSA maakt gevelinspectie vanuit bureaustoel mogelijk Voor de gevelinspectie van het kantoorgebouw Mirai House in Leiden is gebruikgemaakt van een innovatieve vorm. Met dronefotografie en een laserscanner is de hele gevel in kaart gebracht. De resultaten zijn verwerkt in een 3D-model, zodat de daadwerkelijke inspectie vanachter een bureau kan plaatsvinden. Deze pilot vloeit voort uit het project Facade Service Applicatie (FaSA). Gedurende drie jaar is er op initiatief van Aeroscan, Spotr.ai (Octo) en branchevereniging VMRG gewerkt aan het objectief meten van de technische en esthetische prestaties van de gebouwschil. Hiervoor worden onder andere drones en kunstmatige intelligentie ingezet. Pascal Schrijver van Geveladvies Ingenieursbureau, dat in samenwerking met Gevelbeheer Nederland opdracht gekregen heeft voor het inspecteren van de buiten ‑gevel, vertelt dat het hier gaat om een visuele inspectie. “Dit doen we, zoals gebruikelijk, met een gondel die het hele gebouw rond gaat, waar twee monteurs in zitten. Zij kijken alles na, de rubbers, aansluitingen, panelen en glaslatten, om te bekijken of er mankementen of beschadigingen zijn en of er onderdelen vervangen moeten worden. Daarnaast hebben wij Aeroscan de opdracht gegeven om als pilot het gebouw ook met behulp van een drone en een laserscanner in kaart te brengen.” Stefan Quak van Aeroscan licht toe hoe dit proces ter plekke in zijn werk gaat. “Op locatie legt een team van specialisten de gevel zo compleet mogelijk vast. Dit houdt in dat we van iedere hoek en onderdeel (beeld)data willen hebben om het zo goed mogelijk digitaal te reconstrueren. Dit doen we door fotografie, om gebreken te kunnen identificeren, maar ook als onderdeel om er een 3D-model van te maken. En we doen dit door laserscannen, waarmee we op een effectieve manier de geometrie van het object vastleggen. Ook dit draagt bij aan het 3D-model. Het laserscannen en de fotografie gebeuren zowel vanaf de grond als vanuit de lucht. De laserscanner staat bovenop een auto die om het gebouw heen rijdt. En een professionele drone wordt door een team aangestuurd voor fotografie.” Juiste maatvoering De verkregen data wordt vervolgens geanonimiseerd, onder andere door personen onherkenbaar te maken. Na enkele weken wordt een accuraat 3D-model geleverd. “Het 3D-model kan omgezet worden naar bouwdelen”, licht Quak toe, “zodat de aantallen en maatvoering per bouwdeel bekend zijn. En het kan gebruikt worden voor het uitvoeren van een inspectie in de foto's, waardoor gebreken digitaal worden vastgelegd (in 2D en 3D) en de effecten automatisch Drones voeren inspectie sneller uit en zijn minder weersafhankelijk dan gangbare gevelgondel worden vertaald in conditiescores (NEN2767).” Schrijver: “Als we in dit model niet alleen de mankementen en beschadigingen kunnen zien, maar ook direct de juiste maatvoering, dan is het dus ook mogelijk om meteen het juiste nieuwe materiaal te bestellen. Wij kunnen nu een goede vergelijking maken tussen de resultaten van de verschillende inspecties en daar zijn we uiteraard heel benieuwd naar.” Beeldende technologie Quak ziet dit proces niet direct als vervanging van het huidige proces. “Ik zie het vooral als het toepassen van deze beeldende technologie aan het bestaande proces en gebruikers. Onze software faciliteert het opstellen van een Meerjaren Onderhoudsplan. Het is leuk om te zien dat meerdere partijen (gevelpartners, inspectiebureaus) dit nu ook omarmen en toepassen richting hun opdrachtgevers.” Schrijver ziet hier wel een toekomst in voor de gevelbouw. “Door middel van een drone-inspectie kun je veel sneller een opname uitvoeren en je bent minder weersafhankelijk. Een inspectie met een gondel duurt bij zo’n project één à twee weken. Met een drone duurt dit één tot twee dagen, waarbij het voordeel is dat het kantoorwerk altijd door kan gaan, terwijl je met een gondel afhankelijk bent van weersomstandigheden. In de gondel zitten twee van onze eigen mensen die kennis van zaken hebben. Zij kunnen de inspectie dan vanuit hun bureaustoel doen. In de ideale wereld zou je jaarlijks de drone moeten laten vliegen en dan alle gegevens over elkaar heen leggen om te kijken wat de verschillen daar in zijn. Dus bijvoorbeeld, slijtage, veroudering of bepaalde mankementen. Op het moment dat er tussentijds een probleem ontstaat, kun je heel specifiek meteen gaan kijken wat daar de oorzaak van zou kunnen zijn.” Voor de gevelinspectie van het kantoorgebouw Mirai House in Leiden is gebruik gemaakt van dronefotografie en een laserscanner, die de hele gevel in kaart hebben gebracht. Foto: Aeroscan. Door middel van een drone-inspectie is een opname veel sneller uit te voeren en de inspectie is minder weersafhankelijk. Foto: Aeroscan.
11 nr. 4 Juni 2023 Quak beaamt dat vervolginspecties dan puur bestaan uit het inwinnen van data die degradatie monitort. “Dat kan met normale dronefotografie die prima door de inspecteur of beheerder zelf gedaan kan worden. Daarom levert Aeroscan nu een Drone-as-a-Service product, waarbij we de gebruiker een laagdrempelige drone leveren, inclusief trainingen, service en onderhoud en vergunningen, zodat die zelf nieuwe foto's in kan winnen bij een vervolginspectie. Deze foto's worden geüpload naar onze software Twinspect en direct gekoppeld aan de juiste locatie in het 3D-model, waardoor je de actuele data hebt. Die vertaal je direct weer door naar het vastleggen van gebreken, conditiescores en een actueel Meerjaren Onderhoudsplan.” Efficiënt Schrijver ziet drone-inspecties als een manier om veiliger, duurzamer en efficiënter veel data te genereren. “Het is nu nog de vraag hoe gedetailleerd je informatie krijgt uit het 3D-model. Het zou ook kunnen dat we wel zien dat er wat aan de hand is, maar niet gedetailleerd genoeg. Ook dan zou dit al interessant zijn, want dan kun je die plekken nader inspecteren met een gondel en hoef je niet de hele gevel af. Maar we hopen natuurlijk dat de drone het hele werk van de inspectie over kan nemen. Het is voor ons zeker interessant om de optie te gaan onderzoeken of wij in de toekomst met ‘Drone-as-a-service’ met de juiste training tusseninspecties zelf kunnen doen.” FaSA Quak geeft aan dat in het FaSA project al veel ervaring met deze nieuwe technologie van gevelinspectie en -beheer opgedaan is bij woningen en monumenten. “Dat maakt de sprong naar kantoren kleiner. Kantoren passen binnen de vastgoedsector misschien wel het beste bij deze technologie. Het gaat om detail en ze zijn aan de buitenzijde vaak lastig te bereiken voor inspectie. Wij willen deze nieuwe technologie graag onderdeel laten zijn van het bestaande inspectieproces en de bestaande organisaties. Dat is precies het doel waarom FaSA een paar jaar geleden is gestart." FaSA komt mede tot stand door steun vanuit Kansen voor West II, EFRO subsidie. Zie voor een filmpje over FaSA: www.youtube. com/watch?v=onYqSkb2lKA. Een professionele drone wordt door een team aangestuurd voor fotografie. Foto: Aeroscan. De resultaten zijn verwerkt in een 3D-model, zodat de daadwerkelijke inspectie vanachter een bureau kan plaatsvinden. Foto: Aeroscan. Met de drone kun je inzoomen op details voor de inspectie. Foto: Aeroscan.
SlimFix RenoPro Uw voordelen • Snel te monteren • Direct waterdicht • Goed / veilig beloopbaar • Aaneengesloten isolatieschil • 100% herbruik- of recyclebaar SNEL MONTEERBAAR, WATERKEREND RENOVATIE-ELEMENT Met SlimFix RenoPro introduceert IsoBouw een nieuwe renovatieplaat voor het na-isoleren van hellende daken op een dragend dakbeschot. SlimFix RenoPro is geen rechte plaat met een cachering, maar een matrijsgevormde isolatie met een uitgekiende 3D-vormgeving. Deze 3D-vormgeving geeft SlimFix RenoPro haar unieke, onderscheidende eigenschappen, zoals een goede beloopbaarheid en een goede onderlinge aansluiting zonder koudebruggen. De isolatieplaten zijn ook voorzien van innovatieve geïntegreerde afwateringskanalen. Hierdoor wordt de isolatieschil direct waterdicht. Ook het milieu profiteert bij de toepassing van SlimFix RenoPro. De platen zijn herbruikbaar en eventueel ook 100% recyclebaar. Het feit dat de tengels handmatig te verwijderen zijn verhoogt de recyclebaarheid van alle productonderdelen. Goed / veilig beloopbaar www.isobouw.nl/SlimFixRenoPro NIEUW GEPATENTEERD
13 nr. 4 Juni 2023 Thema Dak- en gevelrenovatie: Project in beeld Opgehoogde galerijen Wiltonflats worden echte ontmoetingsplaatsen In Schiedam is eind vorig jaar gestart met de renovatie van de eerste van drie Wiltonflats van woningcorporatie Woonplus opgeleverd. Deze flatgebouwen uit 1959 worden grondig gerenoveerd. De reguliere appartementen worden comfortabele seniorenwoningen. Bij de renovatie is vooral ingezet op verduurzaming, meer comfort en verbetering van de leefbaarheid. Zo zijn de inpandige balkons uitpandig geworden en zijn de galerijen twee keer zo breed geworden. De bewoners krijgen hiermee niet alleen meer ruimte en comfort; de galerij wordt echt een ontmoetingsplaats. De komende jaren neemt het aantal senioren snel toe. De prognose van het CBS is dat in 2040 Nederland zo’n 4,8 miljoen ouderen zal tellen. Omdat de zorg onder druk staat, zullen we steeds langer zelfstandig thuis moeten blijven wonen. Gelukkig willen de meeste mensen dat ook en zijn hiervoor veel mogelijkheden ontwikkeld. In Schiedam gaan ze de uitdaging aan om drie verouderde flats te transformeren naar comfortabele seniorenappartementen. Architectenbureau Zijdekwartier maakte in opdracht van Willems Vastgoedonderhoud een renovatieplan voor deze vernieuwbouw van de drie flats van woningcorporatie Woonplus. Het uitkleden van een gebouw tot casco en het vervolgens opnieuw opbouwen staat in ons land volgens Jacco Fioole van Willems Vastgoedonderhoud nog behoorlijk in de kinderschoenen: “Er is wel steeds meer aandacht voor en dat is een goede ontwikkeling. Het is zo mooi om een gebouw niet af te hoeven breken, maar het uit te kleden tot het casco en te werken met de mogelijkheden die het heeft. Hier zouden veel meer opdrachtgevers over na moeten denken.” Galerijverbreding: meer leefruimte en gezelligheid In het renovatieplan stond vooral het sociale aspect van gezond ouder worden centraal. Als senioren langer zelfstandig wonen, wordt hun welzijn enorm vergroot met onder andere het creëren van fijne buitenruimte. De Wiltonflats in Schiedam zijn in 1959 gebouwd voor het personeel van de Schiedamse scheepswerf WiltonFeijenoord. Ze hadden een inpandig balkon en een standaard galerij. Hier is met de renovatie rigoureus verandering in aangebracht. De inpandige balkons zijn komen te vervallen en toegevoegd aan de binnenruimte, zodat hier een grotere slaapkamer ontstaat. Er zijn uitpandige balkons aan de gebouwconstructie toegevoegd. Zo is er meer leefruimte ontstaan. De buitenruimte aan de andere zijde is vergroot door de galerij te verbreden d.m.v. een staalconstructie voorzien van prefab betonnen galerijplaten. De galerijverbreding zorgt voor een grotere drempelzone bij de voordeur. Jacco Fioole vertelt over de galerijverbreding: “Dat sociale aspect zie je vooral terug op de galerij. De appartementen hadden een galerij van 1.20m en dat is 2.40m geworden. De bewoners hebben nu ruimte voor bijvoorbeeld een zitje bij hun voordeur, of een opstelplaats met laadpunt voor hun scootmobiel. Er is een ontmoetingsplek ontstaan, waar je even een praatje met elkaar kunt maken. De galerij is dus gezelliger. En daarbij is hij beter bereikbaar voor rollators en scootmobielen.” Galerijophoging: technisch hoogstandje Bij de galerijverbreding is meteen rekening gehouden met de toegankelijkheid van de woning. Drempels zijn obstakels, zeker voor senioren met een rollator. Het hoogteverschil kan oplopen tot wel 10 centimeter. De nieuwe prefab galerijplaten van de Wiltonflats worden iets verhoogd geplaatst. Om de toegang tot de woning gelijkvloers te laten lopen met de nieuwe galerij, wordt er gewerkt met een ophoogsysteem én hellingcorrector. De bestaande galerij ligt namelijk op afschot. Er is dus meer ruimte onder de tegels bij de drempel dan bij de nieuwe galerijplaten. Door middel van een verstelbaar ophogingssysteem worden de diverse hoogteverschillen overbrugd. Zo ligt de hele galerij op drempelhoogte en kan men de woning drempelloos betreden. Een must voor de oudere bewoners. Het ophogingssysteem in de Wiltonflats is een beproefd concept van Zoontjens uit Tilburg. Gaston van der Heijden, key accountmanager, vertelt over de ontwikkeling het systeem: “Het opplussen van galerijen doet Zoontjens al sinds de jaren negentig. De laatste vijftien jaar zijn we steeds lichtere systemen gaan ontwikkelen. Sinds 2016 renoveren we galerijen ook met keramiek. Dat is keihard, slijt- en kleurvast, antislip en bovendien makkelijk in onderhoud. Het ophogingssysteem, Dreen®Ceramicaplus, heeft in hoogte verstelbare dragers. Zo ligt de galerijvloer strak en stabiel en is er ruimte voor goede afwatering.” Keramiek in vele kleuren Willems Vastgoedonderhoud en Zoontjens werken vaker samen. Jacco Fioole is zeer positief over het ophogingssysteem en de tegels van Zoontjens: “Ze hebben verstand van zaken; Zoontjens doet dit al heel lang. Hun ophogingssysteem is licht en slim. Als er een tegel stuk gaat, kun je hem eenvoudig vervangen. De tegels heb ik in veel verschillende kleuren voorbij zien komen. In de Wiltonflats ligt de Trust Titanium, een grijze keramische tegel met een beetje reliëf. We hebben daar bewust een andere tint gekozen dan de prefab galerijplaten. Zo blijft het duidelijk wat het algemene looppad op de galerij is, en waar men een zitje, scootmobiel of plantenpotten kan neerzetten.” De appartementen in de Wiltonflats zijn niet alleen levensloopbestendig gemaakt. Door zonnepanelen, een compleet geïsoleerd gevelsysteem, triple glas en een collectieve verwarmingsketel zijn ze ook zeer energiezuinig. Bewoners van de eerste opgeleverde flat zijn inmiddels weer terug uit hun tijdelijke woningen en zijn zeer verheugd over het resultaat. De tweede flat is momenteel in uitvoering en de derde zal naar verwachting in 2024 worden opgeleverd. De Wiltonflats in Schiedam zijn in 1959 gebouwd voor het personeel van de Schiedamse scheepswerf Wilton-Feijenoord. In de Wiltonflats ligt de Trust Titanium, een grijze keramische tegel met een beetje reliëf. Er is bewust een andere tint gekozen dan de prefab galerijplaten. Zo blijft het duidelijk wat het algemene looppad op de galerij is, en waar men een zitje, scootmobiel of plantenpotten kan neerzetten. Om de toegang tot de woning gelijkvloers te laten lopen met de nieuwe galerij, wordt er gewerkt met een ophoogsysteem én hellingcorrector. De bestaande galerij ligt namelijk op afschot.
14 nr. 4 Juni 2023 Innovatief groendak helpt woningcorporaties én gemeenten Veel steden hebben op veel vlakken duurzame uitdagingen aan te gaan. Denk aan: minder CO2 uitstoten, en zelfs CO2 opslaan; woningen en wijken duurzamer, comfortabeler en klimaatbestendiger maken. En gemeenten willen de natuur en biodiversiteit in vooral hun steden herstellen. Om dat te realiseren in een steeds dichtbebouwde stad met meer stenen dan natuur is een flinke opgave. Groendaken kunnen daarbij helpen, en zeker als het op daken van woningen van woningcorporaties zou kunnen worden aangelegd. Renovatiebouwbedrijf Knaapen heeft daar met het concept ROEF iets bijzonders op gevonden. Auteur: Harmen Weijer. Foto’s: KnaapenGroep Knaapen is naar eigen zeggen het oudste familiebedrijf van Brabant, want het is opgericht in 1652 en de 11e generatie is inmiddels aan het roer, vertelt Janneke de Cort, creatief bruggenbouwer bij KnaapenGroep. “We zijn een renovatiebouwbedrijf, en voor 100 procent werken we voor woningcorporaties aan renovaties, dagelijks en planmatig onderhoud. Dat doen we ook allemaal voor 100 procent in bewoonde staat. En we werken al jaren vanuit de gedachte hoe we wijken beter kunnen achterlaten. Dat doen we natuurlijk al door de woningen te renoveren, maar we wilden de wijken ook duurzamer en groener achterlaten.” Voor wat betreft dat laatste kwamen groene daken enkele jaren geleden in de gedachten van Rob Pittens, technisch manager binnen de KnaapenGroep. En daarbij had Pittens nog een duidelijke wens, passend in het renovatiewerk van Knaapen, namelijk uitvoeren in bestaande staat, dus: het dak in 1 dag vervangen. Pittens: “Wat vooral heel moeilijk was, is iets bedenken dat je in één dag kan monteren én op bijna alle hellende daken past én minimale voorbereiding vergt. Maar plotseling had ik in mijn hoofd hoe we het zouden kunnen maken, namelijk met een combinatie van prefab en maatwerk. Door dat goed uit te werken, met slimme maatvoeringen, zou het mogelijk moeten zijn dit dak met minimale voorbereiding voor bijna alle zadeldaken geschikt te maken, waarbij het ook in één dag gemonteerd kan worden.” Pittens stapte naar een aantal van de vaste partners van Knaapen om zijn ideeën te delen. Zij waren enthousiast, al waren veel mensen met wie Pittens in die eerste maanden sprak ook sceptisch. ‘Dat zijn wel heel erg veel ambities voor één dak, is dat wel haalbaar?’, zo kreeg hij te horen. Biodiversiteit Een van de eerste mensen die Pittens benaderde om mee te denken, was Stefan Duerinck van IsoBouw. “Toen Rob ons benaderde met zijn idee waren we meteen enthousiast, ook omdat dit dak een groendak is in combinatie met zonnepanelen. Hiervoor zijn onze dakelementen uitermate goed geschikt. Bovendien: dakpannen zijn steeds moeilijker leverbaar en door de hoge gasprijzen duur. Sedum is heel makkelijk en snel te maken en heeft veel voordelen voor de woning en de wijk. Het is goed voor de biodiversiteit, isoleert, houdt water vast en verkoelt.” Voor het sedumdak heeft KnaapenGroep Sempergreen benaderd, want het vroeg om een bijzonder en nog niet eerder gerealiseerd systeem. Kai van der Gool van Sempergreen vertelt erover: “De grootste uitdaging bij een dampopen hellend groendaksysteem zijn de waterkering en antiafschuifvoorziening. Extra ambitie bij dit dak: het volledig circulair en losmaakbaar maken en toepasbaar binnen 1 dag, inclusief groen. Wij hebben bij Sempergreen verschillende hellende groendakoplossingen, maar toen wij door ons portfolio heen liepen, zat er niks tussen dat daarvoor geschikt Op het parkeerterrein van KnaapenGroep is een prototype gebouwd om te laten zien dat het inderdaad mogelijk is dit prefab te realiseren. Een groendak voor een hellend dak, dat in 1 dag geplaatst kan worden op bestaande woningen, inclusief zonnepanelen en nestkasten. KnaapenGroep heeft daarvoor het concept ROEF bedacht.
www.renovatietotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=