Hét platform voor de renovatiesector INNOVATIE Exo-skeletten voor tegelzetters worden steeds beter 12 BOUWHISTORIE Historische bouwtechniek en zichtbare bouwsporen 29 MASTERS OF MAINTENANCE Nieuw event zet onderhoudsprofs centraal 33 N UMM E R 6 | J A A R G A N G 12 | O K T O B E R 2 0 2 2 Kant-en-klare wandpanelen voor badkamer winnen terrein Pag. 9 Thema: Badkamerrenovatie
Ramen - Deuren - Gevels IMAGINE WHAT’S NEXT MORE POSSIBILITIES, LESS IMPACT SOLEAL NEXT, het nieuwe SAPA-gamma ramen en deuren opent tal van architecturale mogelijkheden. Strakke lijnen, meer vormen en mogelijkheden, verborgen scharnieren en afwatering, hoogstaande isolatie en veiligheidsvoorzieningen zijn enkele troeven. SOLEAL NEXT wordt uitgevoerd in Hydro CIRCAL wat staat voor recyclage van gebruikt aluminimum , minder afval, een lager energieverbruik en een lagere uitstoot. U kunt zich dus niet alleen de wereld voorstellen die u wilt, u kunt hem ook bouwen. www.sapabuildingsystem.nl Architect: Elding Oscarsson Architects Fotografie: Erik Wik RAMEN DEUREN SOLEAL NEXT
3 nr. 6 Oktober 2022 Redactioneel In dit nummer COLOFON RenovatieTotaal is een onafhankelijke informatiebron en verschijnt 7 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, op- en aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft. Uitgever Hugo Arends (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Hoofdredactie Harmen Weijer E-mail: harmen@renovatietotaal.nl Redactie Frank de Groot Paul Engels Medewerkers Haico van Nunen Willard van Reenen Marketing & Communicatie Maxime Wendt (0570) 768642 E-mail: maxime@handelsuitgaven.nl Advertenties Tom Sotthewes (0570) 654660 E-mal: tom@handelsuitgaven.nl Abonnementen Mirjam Nijbroek (0570) 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Ontwerp en Opmaak Bureau OMA, Doetinchem www.bureauoma.nl Druk Rodi Rotatiedruk RenovatieTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273, 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer Tel. 0570 – 861009 E-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd. Thema Badkamerrenovatie: Prefab badkamers in studentenflat 10 Masters of Maintenance: Uitgebreid kennisprogramma met workshops en lezingen 35 4 Actueel 7 Column 9 B adkamerrenovatie: Kant-en-klare wandpanelen voor badkamer 12 Badkamerrenovatie: Exoskeletten steeds beter 15 Badkamerrenovatie: Zelf badkamers ontwerpen 17 B adkamerrenovatie: Training Center voor vakmanschap 18 Badkamerrenovatie: Lezerstest 19 B adkamerrenovatie: In 6 stappen betonlook wanden maken 21 Badkamerrenovatie: Waterdicht en schimmelvrij 23 Badkamerrenovatie: Productoverzicht 28 OudNieuw 29 Bouwhistorie 30 Project in Beeld: Art nouveau terug 33 Masters of Maintenance: Nieuw event voor onderhoudsprofs 36 M asters of Maintenance: Nieuwe inspectietechnieken 37 Masters of Maintenance: Productoverzicht 38 Installaties: Huis te Jaarveld 41 Installaties: Actueel 42 Installaties: Meer wegen leiden naar gasloos Haarlem 45 Installatienieuws 47 Productoverzicht Prefab Het mooie van vakbeurzen is dat je weer mooie presentaties en lezingen kunt bezoeken. Twee weken geleden vonden in de Brabanthallen met 3 vakbeurzen in 1 week plaats, waaronder Prefab. Daar zag ik onze eigen columnist Haico van Nunen een even duidelijk als urgent verhaal doen in het kader van Industrieel, Flexibel en Demontabel (IFD) bouwen. Een voor hem heel bekend onderwerp, omdat Haico in 2010 gepromoveerd is op de milieuimpact van flexibel bouwen. En IFD is nog steeds van belang, ook voor bestaande bouw. Het wordt wel tijd voor IFD 2.0, stelt hij. Industrieel is het herhalen van veel te renoveren woningcomponenten, zoals gevels en daken. Flexibel betekent: voor iedereen, dus 90% is hetzelfde voor alle te renoveren woningen, 10% is maatwerk. Demontabel betekent dat het aan het eind van de levensduur er weer uit kan, met een goede registratie. En daar kunnen gebouweigenaren mee sturen en keuzes in maken, stelt Van Nunen. Want het kan nodig zijn om nu het dak van een complex te vervangen, maar er is nog geen geld voor de gevel; dat zou later kunnen. Dat voorkomt dat gebouweigenaren op enig moment een zwaar besluit over een hoge investering moeten nemen, terwijl het effectiever is met het ritme van het gebouw mee te gaan. Een andere spreker bij dezelfde sessie op Prefab, Jasper Hörmann, voert op zijn vlak uit wat Haico van Nunen onder Industrieel noemde, namelijk componenten samenbundelen en herhaaldelijk uitvoeren. Het consortium waar Hörmanns bedrijf Factory Zero penvoerder van is, biedt een installatieconcept aan om bestaande woningen te verduurzamen. Nog dit jaar willen ze voor de bewoners van 50.000 woningen een lagere energierekening realiseren door een centrale energiemodule te installeren. Deze bestaat uit een warmtepomp, buffervat, warmteterugwinning (wtw), meterkast, monitoring en een omvormer voor zonnepanelen. En alles bij elkaar in 1 compact prefabbouwelement dat direct in een dak kan worden geïntegreerd. Marktpartijen doen mee, alleen nu nog de grote gebouweigenaren (lees: woningcorporaties) die dit ook willen. Gerede kans dat de 20.000 euro hogere kosten per woning hen tegenhoudt. Maar ook Hörmann zegt: doe dit op natuurlijke onderhoudsmomenten. De verhalen van deze twee sprekers laten duidelijk zien dat als wij in Nederland de bestaande woningvoorraad willen verduurzamen, we dat niet kunnen doen zoals we dat decennialang hebben gedaan. Dat moet via IFD 2.0 en via prefab. We hebben eenvoudigweg niet voldoende handjes. Harmen Weijer Hoofdredacteur RenovatieTotaal Reageren? redactie@renovatietotaal.nl
4 nr. 6 Oktober 2022 Actueel Utrechtse sociale huurwoningen duurzaam gerenoveerd In opdracht van woningcorporatie Portaal verduurzaamt BAMWonen 120 sociale huurwoningen aan de Ibisdreef in de Utrechtse wijk Overvecht. Het project omvat een portiekflat aan de Ibisdreef uit eind jaren zestig van de vorige eeuw. Van de bewoners ging 76 procent akkoord met het renovatievoorstel van Portaal om de 120 woningen energiezuinig en gasloos te maken. De start bouw staat gepland voor december van dit jaar. Het is het derde project dat deel uit maakt van de ketensamenwerking tussen Portaal en BAM Wonen om hoogbouwflats te verduurzamen. De verduurzaming van het eerste project aan de Nigerdreef is net klaar. Het tweede project, eveneens een portiekflat aan de Ibisdreef, is volop in uitvoering. Energielabel A De woningen gaan van gemiddeld energielabel C naar een label A. De energetische werkzaamheden bestaan uit het vervangen van bestaande houten kozijnen door kunststof kozijnen met zelfregelende susroosters en HR++-glas. Alle woningen krijgen een individueel CO2-gestuurd ventilatiesysteem. De woningvloeren van de eerste verdieping en de buitenzijde van de voor- en achtergevels worden geïsoleerd evenals het nieuwe metselwerk aan de kopgevels. Daarmee is het wooncomfort straks hoger. Verder krijgen alle woningen een nieuwe keuken met inductiekookplaat of inductiefornuis inclusief nieuwe pannenset. Ook worden ook alle badkamers vernieuwd en wanneer een toilet verouderd is, vervangt BAM Wonen deze eveneens. Door betere isolatie en ventilatie verbruiken de woningen na verduurzaming minder energie. Omdat de flats in Overvecht zijn aangesloten op stadswarmte zijn de woningen zelf gasloos. De verduurzaming zorgt voor een jaarlijkse gasbesparing van 48.753 m3 en reduceert de CO2-uitstoot met 87.313 kg per jaar. Esthetische upgrade Behalve energetische maatregelen worden ook esthetische aanpassingen aan de flat verricht. Naar een ontwerp van architect Frank Stedenhouder van Mex Architects worden onder meer op de kopgevels de betonnen grindplaten vervangen door metselwerk in wildverband (voorzien van enkele bijenhotels) en worden alle balkonhekken vernieuwd. In combinatie met de andere kleurstelling van de nieuwe kozijnen en de geïsoleerde borstwering ontstaat een eigentijdse uitstraling voor de flat. Het ontwerp is gelijk aan het ontwerp van de andere flat aan de Ibisdreef. Aangepaste lift De bestaande entree wordt vergroot en krijgt een flauwere trap inclusief fietsgleuf in het midden naar de bergingen. Er komt een nieuw bel- en postkasttableau. De vloeren en wanden worden voorzien van nieuw tegelwerk. Aan de achterzijde van het gebouw komt een nieuwe entree die toegang geeft tot de aangepaste liftinstallatie. Voortaan geeft de lift toegang tot de begane grond. Nu moeten de bewoners eerst een paar treden met de trap op om de lift te bereiken. Met deze tweede entree is het terrein aan de achterzijde direct vanuit de flat toegankelijk. Oude Bloemenbuurt in Barneveld worden verduurzaamd Woningstichting Barneveld gaat in de Oude Bloemenbuurt in Barneveld bijna 80 huishoudens uit de jaren vijftig energiezuiniger maken. Het uitvoeren van energiebesparende maatregelen in combinatie met planmatig onderhoud door bouwbedrijf Van Wijnen moet daarvoor zorgen. Het project is onderdeel van de verduurzamingsopgave van de woningstichting naar 80 procent label A in 2030. Met dit project worden de slechte energielabels aangepakt. De woningen hebben nu een label dat varieert tussen C en G en deze gaan naar minstens label A. Ze staan op de planning voor vervanging van keukens en cv-ketels. “Door de uitvoering van energiebesparende maatregelen direct te combineren met planmatige onderhoudswerkzaamheden, slaan we twee vliegen in een klap. De energiebesparende maatregelen aan de woningen voeren we uit zonder huurverhoging”, aldus de woningstichting. Afgelopen tijd heeft Van Wijnen de woninginspecties bij bewoners thuis uitgevoerd. Samen met een klankbordgroep van bewoners en Huurdersvereniging Barneveld worden de plannen verfijnd op basis van de bewonerswensen en deze inspectie. Afhankelijk van het verloop daarvan start de uitvoering van de werkzaamheden naar verwachting halverwege 2023. In 2050 moeten alle woningen CO2 neutraal zijn. Het aandeel woningen met een label A wil Woningstichting Barneveld in 2030 op 80 procent hebben. “We liggen op koers met op dit moment ruim 90 procent groene labels (A, B en C) en nog slechts 3,5 procent slechte labels (E, F en G). Die laatste labels pakken we de komende vijf jaar binnen projecten aan en zijn er vanaf 2028 niet meer. Deze maand ronden we ons verduurzamingsproject van 127 woningen in De Wheem in Voorthuizen op. Ook levert de nieuwbouw een belangrijke bijdrage aan onze verduurzamingsopgave.”
5 nr. 6 Oktober 2022 Verantwoord klimaatbewust douchen Wat veel mensen niet weten, is dat in een moderne, goed geïsoleerde woning niet de muren, ramen of het dak het grootste energieverlies opleveren, maar de riolering. Want aan de riolering verlies je de meeste warmte in huis. Gelukkig komt de vraag om warmteterugwinning uit douchewater komt steeds vaker voor. Een douchegoot met warmtewisselaar (dwtw) zorgt ervoor dat de warmte van de douchewater niet zomaar wegstroomt naar de riolering, maar dat het hergebruikt wordt voor de opwarming van het toestromende koude kraanwater. Hierbij wordt het nuttige met het aangename gecombineerd: een mooie douchegoot in de badkamer en tegelijkertijd energie besparen en comfort verhogen. Koud leidingwater stroomt normaal gesproken direct naar de douchekraan. Met de ACO ShowerDrain X gaat het koude water, eerst via de ingebouwde warmtewisselaar in de douchegoot, naar de douchekraan. Tijdens het douchen wordt het warme douchewater opgevangen in de douchegoot. Hier stroomt het langs de koperen buizen van de warmtewisselaar die deze warmte afgeven aan het toestromende koude water. Hierdoor wordt het leidingwater tot 20 graden opgewarmd. Dit voorverwarmde water stroomt verder naar de douchekraan, waardoor de cv-ketel of warmtepomp minder heet water hoeft te leveren voor de gewenste douchetemperatuur. Door te investeren in een wtw-douchegoot wordt bij iedere douchebeurt energie en geld bespaard! Het oog wil ook wat Richt de badkamer in met een mooi RVS Quatro rooster of kies voor een minimalistisch design met een betegelbaar rooster Tile (ook geschikt voor een gietvloer), zodat er slechts een smal sleufje zichtbaar blijft in de douchevloer. Wat kost een douchegoot met warmtewisselaar? Een douchegoot met warmtewisselaar kost ongeveer € 1.250,- (excl. BTW). Dat lijkt op het eerste oog een flink bedrag, maar als je het gaat terugrekenen heeft een gezin met 2 kinderen binnen 5 jaar de investering eruit. Met de huidige gasprijzen zeker en nog eerder! In die zin heeft een ShowerDrain WTW zeker een zo goed rendement als zonnepanelen, misschien zelfs beter. Met een ACO ShowerDrain X doucht iedereen met een goed gevoel. Producteigenschappen • efficiënte warmteterugwinning uit douchewater volgens NEN 7120 en NTA8800; • geheel volgens de norm uitgevoerd; • geen risico’s voor de volksgezondheid door contaminatie of legionellagevaar, volgens DIN1717; • besparing door minder warmwatergebruik; • besparing op energiekosten; • douchegoot volgens NEN-EN1253-1; • keuze uit roosterafdekkingen Quadrato, Tile en Pixel. ACO BV WWW.ACO.NL Producten In de spotlight Product uitgelicht Heembouw renoveert kantoor Allseas Delft Bouwbedsrijf Heembouw heeft de renovatie van het kantoor van Allseas in Delft na 2 jaar afgerond. Allseas is een wereldwijd actieve aannemer in de offshore energiemarkt. Het kantoor aan de A13 in Delft dateert uit de jaren negentig en bestaat uit drie losse gebouwen van totaal 15.000 m2. Alle verdiepingen zijn tot aan casco teruggebracht en vervolgens heeft Heembouw het volledig nieuwe inbouwpakket verzorgd. De drie gebouwen zijn met elkaar verbonden door nieuw gerealiseerde trappenhuizen. Heembouw heeft het middelste gebouw van een glazen dakopbouw met gebogen glas voorzien; ook de nieuwe entree die is gecreëerd kenmerkt zich door gebogen glazen panelen. Met de duurzame en kwalitatieve upgrade die het pand heeft ondergaan, heeft Heembouw een comfortabel en toekomstbestendig kantoor weten te realiseren, waarmee Allseas weer jaren vooruit kan. Heembouw heeft de renovatie per gebouw aangepakt, waarbij het bouwdeel dat in uitvoering was tijdelijk leegstond. De overige gebouwen bleven in gebruik, wat heel belangrijk was voor de klant. Allseas: “We hebben amper hinder ondervonden van de werkzaamheden en het resultaat is gewoon prachtig. We wisten wel dat het pand zou opknappen, maar het resultaat overtreft onze verwachtingen.”
6 nr. 6 Oktober 2022 Actueel Woningen Blaauwweg opgeknapt en verduurzaamd Renovatie Leger des Heils locatie De Breehof in Nieuw-Amsterdam In Nieuw-Amsterdamwordt De Breehof, locatie van het Leger des Heils, gerenoveerd door bouwbedrijf Van Wijnen. In totaal worden in het pand 32 nieuwe appartementen gerealiseerd, die dit najaar nog worden opgeleverd. Al tientallen jaren biedt De Breehof, aan de Zijtak Westzijde, onderdak aan mensen die dak- of thuisloos zijn geweest. Het pand en de kamers voldeden niet meer aan de eisen van deze tijd en daarom wordt het pand volledig gerenoveerd. Claudia van Bruggen, regiodirecteur Leger des Heils Noordoost: “We willen van De Breehof een locatie maken waar bewoners een eigen plek voor langdurig verblijf hebben met 24-uurs begeleiding. Vanuit deze plek kunnen bewoners met hun begeleiders gezamenlijk werken aan herstel van het gewone leven”. De huidige inrichting maakt plaats voor 32 nieuwe, grotere appartementen met eigen sanitair en een keukentje. De appartementen op de begane grond krijgen ook een eigen voordeur. Verder komt er een grote ontmoetingsruimte, keuken en een buitenruimte. Net als voorheen is in De Breehof straks 24 uur per dag begeleiding van het Leger des Heils aanwezig. Naast renoveren en herinrichting wordt er ook een verduurzamingsslag gemaakt. Zo brengen we isolatie aan op het dak. Ook worden er HR++ glazen geplaatst en nieuwe kozijnen. Verder worden zowel de werktuigbouwkundige installaties als de elektroinstallaties compleet vernieuwd. Anderhalf jaar is er gewerkt aan de Zonneflat, Maanflat en Siriusflat aan de Blaauwweg in Dordrecht. De 198 woningen verdeeld over 3 blokken hebben een transformatie ondergaan onder andere op het gebied van verduurzaming. Zo zijn de woningen en appartementen aangesloten op het warmtenet van HVC. Verder is gekozen voor hoogwaardige isolatie en HR++-glas. Voor de bewoners betekent dit een hoog wooncomfort en een betaalbare woning. Ontwikkelaar en bouwer Van Wijnen startte in het voorjaar van 2021 met de grootschalige renovatie van de woningen aan de Blaauwweg. Naast de werkzaamheden op het gebied van verduurzaming kregen de woningen ook een uiterlijke opknapbeurt. Zo kregen de meeste woningen een nieuwe badkamer, toilet en keuken. Aan veiligheid is ook gedacht, want de intercom is vervangen door een videofoon. En voor extra gemak is er een E-bikestalling gemaakt. Ook de buitenkant heeft de nodige aandacht gekregen. Zo hebben de entrees een metamorfose ondergaan en de woongebouwen zijn in een kleurstelling geschilderd, die die voorkeur had van de bewoners zelf. Zo heeft het gebouw weer een moderne uitstraling gekregen. Aan de overkant van de Zonneflat, Maanflat en Siriusflat liggen aan de Blaauwweg een aantal andere woongebouwen van Trivire. Ook deze gebouwen worden geisoleerd en aangesloten op het warmtenet van HVC. Maar de werkzaamheden zijn hier minder ingrijpend. Binnenkort krijgen de bewoners van deze woningen een voorstel waar zij akkoord op mogen geven. Naar verwachting start Van Wijnen in januari 2023 dan met de werkzaamheden. Lancering deel 1 van nieuwe Handboek Bouw & Installatietechniek ISSO publiceert het eerste deel 1 van het nieuwe Handboek Bouw- & Installatietechniek. De uitgave markeert de eerste module van het nieuwe handboek, dat uiteindelijk negen delen omvat. Daarmee vervangt dit omvangrijke naslagwerk op den duur het ‘oude’ Handboek Installatietechniek. De eerste module die nu beschikbaar is, bevat de grondbeginselen van de techniek, technische inzichten en ontwerpuitgangspunten. Daarom komen in Deel 1 zaken aan de orde als eenheden en symbolen, vloeistoffen, gassen en vochtige lucht, thermodynamica, stromingsleer, warmteoverdracht, vochttransport en condensatie. Vervolgens gaat de kennis in Deel 1 verder met de uitgangspunten voor geluid, trillingen, licht en verlichting, binnen- en buitenklimaat. Na de behandeling van deze basiskennis volgen de basistechnieken, zoals verbrandingstechniek, regeltechniek, meettechniek, het uitvoeren van metingen, elektriciteitsleer en materialenkennis. Tot slot vindt de lezer in deze uitgave nog diverse hoofdstukken met kennis over installatie-ontwerp en componenten in watervoerende en luchtvoerende installaties. Zodra het nieuwe Handboek Bouw- & Installatietechniek helemaal klaar is, bestaat deze uit de volgende negen delen: Deel 1: Basis; Deel 2: Bouwfysica; Deel 3: Bouwtechniek; Deel 4: Werktuigkundige installaties; Deel 5: Binnenklimaat techniek; Deel 6: Sanitairtechniek; Deel 7: Elektrotechnische installaties; Deel 8: Duurzame energietechniek; Deel 9: Model kwaliteitsborging gebouwde omgeving. Met deze uitgave voor de bouw én installatiewereld wil ISSO die broodnodig brug slaan tussen kennis die voor het bouwen en installeren onmisbaar is. De vakman vindt straks alle basiskennis over de meest uiteenlopende onderwerpen van bouw- en installatietechniek in één uitgave bij elkaar. Het nieuwe Handboek Bouw- & Installatietechniek is straks zowel als online handboek maar ook als gedrukte uitgave beschikbaar. Meer info: www.isso.nl.
7 nr. 6 Oktober 2022 Column In elk nummer van RenovatieTotaal geeft dr.ir. Haico van Nunen zijn mening over een aspect van ‘de renovatiewereld’. Haico van Nunen is adviseur bij BouwhulpGroep en lector Duurzame Renovatie bij het kenniscentrum Duurzame HavenStad van Hogeschool Rotterdam. Iedereen expert De wereld waarin we wonen, verandert om ons heen in rap tempo. Niet omdat we het zelf willen, maar omdat het moet vanwege veranderingen elders in de wereld. Nog niet zo lang geleden moest je echt je best doen om bij een renovatie hogere ambities gerealiseerd te krijgen. Energielabel B was toch voldoende? Een enkeling waagde zich eraan, stak zijn nek uit en probeerde verder te gaan dan gemiddeld, zowel bij particulieren bij woningcorporaties. Maar bij de gemiddelde opdrachtgever stond duurzaamheid niet voorop. Hoe anders is de situatie nu. De energieprijzen gaan door het dak. Materialen en lonen stijgen in prijs vanwege schaarste en grote vraag. Overal om mij heen hoor ik mensen bediscussiëren wat nu de beste oplossing is. Mensen die voorheen niet eens wisten wat een warmtepomp was, geven elkaar nu advies over wat wel te doen, en wat niet. Van het gas af, of toch maar niet. De een zweert bij een warmtepomp, volgens de ander is infrarood de oplossing van het probleem. En wist je dat ze isolatiemateriaal van gras hebben gemaakt, dat veel beter voor je vochthuishouding is? Het lijkt wel of iedereen in één keer expert geworden is. Maar echt advies is nog maar lastig te krijgen. Iedere woningeigenaar is momenteel op zoek naar een passende oplossing. Voor de bedrijven die zich hiermee bezighouden zijn het gouden tijden. Net als de energiecoaches die overal actief zijn. Overal in de ‘keten’ is meer kennis en meer capaciteit nodig voor al die individuele vragen omdat er NU behoefte is. Het resultaat is dat deze partijen en coaches ook meteen overvraagd worden. Bel maar eens een installateur. Gerede kans dat hij pas over een half jaar tijd heeft. Waarmee deze duurzaamheidsinspanning niet meer is dan een druppel op een gloeiende plaat. Dus willen we de samenleving van een goed advies voorzien om hun huis te verduurzamen en daarmee betaalbaar te houden, dan moeten we het slimmer aanpakken. Bijvoorbeeld door collectieven van huishoudens te bedienen in plaats van individuen. En door integrale renovatie oplossingen aan te bieden die herhaalbaar zijn in plaats van een enkel product. Om slimmer en sneller met elkaar te verduurzamen zullen we duidelijker moeten zijn wat het kan bijdragen aan het maatschappelijk probleem. Zeker bij de jongere generatie kan dat een drijfveer zijn om hiervoor te kiezen. Bovendien worden opgaven in de woning steeds complexer. En daarmee wordt het een samenspel van sociale vaardigheden en technische activiteiten en tegelijkertijd een uitdagende baan. Dit vraagt om allround vakmensen, die advies kunnen geven én het kunnen realiseren. We zijn op zoek naar renovatie-experts! Wie durft? Woonbedrijf en Wooninc. ruilen woningen om sneller te verduurzamen in Eindhoven Sinds 2018 werken de Eindhovense corporaties en de gemeente Eindhoven samen aan de ambitie voor een duurzaam Eindhoven in het Duurzaamheidspact. Nu in 2022 is de verduurzamingsopgave groter en urgenter dan ooit. De Eindhovense woningcorporaties Woonbedrijf en Wooninc. gaan woningen ruilen om sneller te kunnen verduurzamen. Woonbedrijf ruilt eind december 2022 442 woningen in Nuenen en Waalre tegen 655 woningen van Wooninc. in Eindhoven en Geldrop. Energiezuinig bezit van Woonbedrijf wordt geruild tegen woningen van Wooninc., die minder energiezuinig zijn. Een en ander volgt uit de samenwerking die de Eindhovense corporaties en de gemeente Eindhoven samen hebben sinds 2018. Hiermee werken de organisatie aan de ambitie voor een duurzaam Eindhoven in het Duurzaamheidspact. Nu in 2022 is de verduurzamingsopgave groter en urgenter dan ooit. Ook Wooninc. investeert in het verduurzamen van woningen. Helaas ontbreekt het Wooninc. tot op heden aan voldoende investeringscapaciteit om in hetzelfde tempo te versnellen als de collega-corporaties. In het Duurzaamheidspact hebben de corporaties afgesproken om Wooninc. te helpen verduurzamen. Woonbedrijf heeft grotere investeringsmogelijkheden en wil en kan helpen met het verduurzamen van het bezit van Wooninc. Dit doen de corporaties door bezit dat verduurzaamd moet worden, te ruilen tegen bezit dat al verduurzaamd is. Wooninc. kan door deze ruil haar bezit flink verduurzamen. Hierdoor zet Wooninc. voor 2031 flink wat extra labelstappen en kan veel woningen gasloos maken. Woonbedrijf gaat de vijf geruilde complexen verduurzamen door renovatie of sloop-nieuwbouw. Met mogelijk zelfs uitbreiding van het aantal woningen door verdichting op locatie. Gezamenlijk zetten Wooninc. en Woonbedrijf met deze ruil 12.000 labelstappen extra en worden er 3.350 extra woningen gasloos gemaakt. Door deze ruil kan Woonbedrijf zich terugtrekken uit twee niet-kerngebieden – de gemeenten Nuenen en Waalre – en zich richten op buurten waar Woonbedrijf nu al veel bezit heeft. (Advertentie) Al meer dan 30 jaar uw specialist in voorbereiding van vloeren en oppervlakten De beste basis onder iedere afwerking www.nieuwenhuis.nl
FIBOSYSTEM.NL Kant en klare wandpanelen DE TOEKOMST IN BADKAMERRENOVATIE Meer informatie & monsters bestellen? Kijk op www.fibosystem.nl Kant en klare wandpanelen met klikverbinding Aanzienlijke verkorting van de bouwtijd Onderhoudsvriendelijk en bewezen antibacterieel • Snelle en eenvoudige montage • 1 00% waterbestendig • Direct over bestaand tegelwerk te plaatsen • Droog en schoon te verwerken • Luxe uitstraling • 25 jaar garantie P O W E R E D B Y Keuze uit ruim 200 decors
9 nr. 6 Oktober 2022 Thema Badkamerrenovatie Kant-en-klare wandpanelen voor badkamer winnen terrein Bij de renovatie van badkamers, keukens en toiletten vraagt het tegelwerk vaak veel tijd. Met de panelen van Fibo System kan een groot deel van die kostbare tijd gewonnen worden. “De Fibo-panelen worden eenvoudig op het bestaande tegelwerk verlijmd en dankzij het Aqualock-kliksysteem waterdicht aan elkaar gekoppeld. Geen sloopwerk, stof of andere overlast, maar snel en efficiënt nieuwe wanden in badkamers en andere natte ruimtes”, zegt Ben van Daalen, Specialist Renovatie & Transformatie van RET Bouwproducten, importeur van Fibo System. Auteur: Geert Hilferink Fibo System wordt in Noorwegen geproduceerd. “Het systeem is al 52 jaar op de markt en mede daardoor geven wij met een gerust hart 25 jaar garantie op het systeem, dat bestaat uit de panelen, profielen en sealer”, zegt Van Daalen. De panelen bestaan uit een versterkte achterzijde met een dampscherm, een meer laags WBP-multiplex en een HPLtoplaag. “Die toplaag kan inmiddels in meer dan 200 decors geleverd worden en dat biedt voor iedere badkamer of andere ruimte een oplossing.” Snel en duurzaam alternatief De belangstelling vanuit de markt voor de kant-en-klare wandpanelen is volgens Van Daalen de afgelopen jaren flink toegenomen. “Zo zien steeds meer woningbouwcorporaties het als een snel en duurzaam alternatief voor traditioneel tegelwerk. Bij de renovatie van hun woningen worden vaak de badkamer en het toilet aangepakt. Met Fibo System is hak- en breekwerk niet nodig en dat scheelt veel overlast. Bovendien wordt de tijd dat klussers in de woning moeten zijn aanzienlijk verkort en kan een aannemer of de eigen onderhoudsdienst de panelen zelf plaatsen.” De wandpanelen vormen ook een duurzaam alternatief van tegels. “De bossen waar de bomen voor het multiplex worden gekapt, worden duurzaam beheerd en het hout is PEFC-gecertificeerd. In vergelijking met de productie en verwerking van keramische tegels is de CO2-footprint van Fibo System 40 procent gunstiger. Bovendien zijn de panelen circulair. Ze kunnen losgehaald worden en op een andere plek opnieuw toegepast worden.” Onderhoudsarm en hygiënisch De HPL-toplaag van de Fibopanelen is antibacterieel en hypoallergeen. “Eigenschappen die Fibo System populair en interessant maken voor de zorgsector en horecakeukens waar hoge eisen worden gesteld aan hygiëne. Het systeem is ISOgecertificeerd en daarmee kunnen we de in die sectoren vereiste kwaliteit garanderen. De panelen zijn bovendien eenvoudig te reinigen en daarmee erg onderhoudsarm”, zegt Van Daalen, die toevoegt dat Ikea Fibo System ook toepast in de keuken van haar restaurants. De onderhoudsarme eigenschap maakt de panelen ook geschikt voor de hotelwereld. “De badkamer is in een hotel toch vaak een van de eerste dingen die gasten controleren. Hoe ziet de badkamer eruit? Daarbij wordt ook altijd gekeken naar de kitranden, die erg gevoelig zijn voor schimmelvorming. Dankzij het Aqualock-kliksysteem kent Fibo System amper kitnaden dus de uitstraling van de badkamer blijft hoogwaardig. En ook in hotels is hygiëne natuurlijk een belangrijke voorwaarde.” Kleurvast De hoogwaardige uitstraling dankt Fibo System ook aan de hoge mate van kleurvastheid. “In combinatie met de ruim 200 decors die we kunnen leveren, zien we ook steeds vaker dat grote klanten de wandpanelen buiten de natte ruimtes toepassen. Zo heeft een hotel wanden van de kamers en gangen ook voorzien van Fibo-panelen. Niet alleen omdat ze daarmee eenvoudig hun eigen sferen en uitstraling kunnen bepalen, maar ook omdat de wanden veel minder gevoelig zijn voor beschadigingen. Vaak hebben de wanden in een hotelkamer te lijden onder koffers die tegen de wand worden gezet en vervolgens worden geopend. Hetzelfde geldt voor de gangen waar ook nog wel eens een koffer of kar van de schoonmakers de wanden raakt.” Interessant voor prefab-markt Fibo System is niet alleen inzetbaar binnen corporaties, zorg, horecakeukens en de hotelwereld, ook voor de opkomende prefab-markt is het een welkome oplossing, zo benadrukt Van Daalen. “Alles wat in de fabriek wordt geprefabriceerd, moet naar de bouw getransporteerd worden. Bij gebruik van traditioneel tegelwerk is de kans op beschadiging erg groot, met herstelwerk op de bouw tot gevolg. Die kans is met de Fibopanelen niet aanwezig. Daar komt bij dat de panelen veel lichter zijn dat de tegels dus ook als het gaat om het transport zijn de Fibo-panelen een veel duurzamere optie voor prefab.” Meer info: RET Bouwproducten, www.retbouwproducten.nl Fibo System Fibo System bestaat uit een startprofiel dat op de vloer wordt aangebracht en waarop de wandpanelen geplaatst worden. Speciale hoekprofielen zorgen voor een waterdichte hoekverbinding. Dankzij het Aqualock-kliksysteem zijn de panelen eenvoudig en waterdicht te koppelen. Hierdoor ontstaan voegloze wanden met een minimum aan kitnaden. De panelen zijn verkrijgbaar in de maten 600 x 2400mm en 600 x 3020mm. Ook maatwerk behoort tot de mogelijkheden. Bij de renovatie van hun woningen worden vaak de badkamer en het toilet aangepakt. Met Fibo System is hak- en breekwerk niet nodig en dat scheelt veel overlast. Dankzij het Aqualock-kliksysteem kent Fibo System amper kitnaden dus de uitstraling van de badkamer blijft hoogwaardig. De panelen bestaan uit een versterkte achterzijde met een dampscherm, een meer laags WBP-multiplex en een HPL-toplaag. De toplaag kan inmiddels in meer dan 200 decors geleverd worden.
10 nr. 6 Oktober 2022 Prefab badkamers in getransformeerd kantorencomplex De Statenhof in Leiderdorp, een voormalig kantorencomplex, is afgelopen jaar door Regiobouw Haarlemmermeer getransformeerd naar 206 studentenappartementen. Snelheid was geboden: de leverperiode van de prefab badkamers was van september 2021 tot januari 2022 en ook dit jaar worden de appartementen allemaal opgeleverd. Daarom is gekozen voor de prefab badkamers van Portisa. De kant-en-klare badkamers zijn met een hijskraan het gebouw in gehesen. “De badkamers worden onder gecontroleerde omstandigheden gemaakt. Dat komt ten goede aan de kwaliteit,” aldus Edon van Steijn van Regiobouw Haarlemmermeer. Auteur: Harmen Weijer In september 2021 zijn ze begonnen met de transformatie van het kantoorpand. “We hebben eerst alles eruit laten slopen. Een deel van de gevel is weggehaald; deze was in slechte conditie en niet goed geïsoleerd. De geveldelen hebben we vervangen met prefab houtskeletbouw wanden. Die maken we zelf,” vertelt Van Steijn. “Dit kantorencomplex bestaat uit twee delen: laagbouw, met drie verdiepingen en hoogbouw.” De appartementen of studio’s zijn 25 vierkante meter groot, en hebben een eigen badkamer en keuken. Daarnaast zijn er een wasruimte en gemeenschappelijke ruimtes, waaronder een dakterras. Regiobouw kende Portisa al van een eerder project, New Harlem. In de Slachthuisbuurt aan de rand van Haarlem bouwde Regiobouw zestig appartementen met groottes variërend van 40 tot 60 vierkante meter. Ook daar werden prefab badkamers toegepast. “Bij het aanvaarden van deze klus in Leiderdorp stond het voor ons vast dat we zoveel mogelijk prefab moesten toepassen. Waaronder de badkamers. De eerdere samenwerking met Portisa is goed bevallen. Niet alleen vanwege de snelheid, maar ook vanwege de kwaliteit van de badkamers.” Bouwsnelheid Portisa is een van oorsprong Italiaans Thema Badkamerrenovatie: Project De Statenhof in Leiderdorp, een voormalig kantorencomplex, is afgelopen jaar door Bouwbedrijf Regiobouw getransformeerd naar 206 studentenappartementen. bedrijf. In de jaren tachtig van de vorige eeuw begon het naast deuren ook prefab badkamers te leveren. Na een bedrijfsovername in 2010 is het bedrijf zich meer gaan richten op de West-Europese markt en is een verkoopkantoor geopend in Nederland. “We komen uit de maritieme bouw,” vertelt directeur Frederike Cernoia van Portisa. “In 2010 zijn we ons gaan richten op de prefab badkamers. De eerste jaren was het spannend: in de bouw moest men wennen aan het idee van prefab badkamers. Maar vanwege de druk op de woningmarkt en de schreeuw om woningen, zien we de vraag nu enorm aantrekken.” Van Steijn vult aan: “Eindelijk durft men prefab aan in de bouw. Aanvankelijk keek men aan tegen de kosten van prefab, maar daar kun je de voordelen van bouwsnelheid en verminderde faalkosten tegen wegstrepen.” Stalen onderconstructie De prefab badkamers van Portisa worden opgebouwd uit een verzinkt Omdat de leverperiode van de badkamers tot januari dit jaar was, is gekozen voor de prefab badkamers van Portisa. De kant-en-klare badkamers zijn met een hijskraan het gebouw in gehesen.
11 nr. 6 Oktober 2022 stalen onderconstructie waarop gezette verzinkt stalen wandpanelen worden geplaatst, vertelt Cernoia. “We werken met Sendzimir staal. Sendzimir is voorverzinkt staal dat na het walsen door een zinkbad is gegaan. Het doel van dit proces is om het staal te beschermen tegen corrosie, wat tevens een lange levensduur garandeert. Van de stalen wand- en vloerdelen maken we een lichtgewicht constructie. Met dunne en lichtgewicht materialen maken we een casco, waarin de badkamer naar wensen van de architect of opdrachtgever ingericht wordt. Voordeel is dat tegen de stalen wand- en vloerconstructie bijna elke gewenste afwerking geplaatst kan worden.” De wandpanelen worden qua breedte aangepast aan het gekozen afwerkingsmateriaal. “We zien dat onze klanten steeds vaker kiezen voor een badkamer met een vlakke wandafwerking hiermee voegen we geen onnodige materialen toe. Men kan bij ons kiezen uit circa 300 tinten en patronen. Van studentenkamer tot woningbouwproject: de prefab badkamers zijn voor alle doeleinden geschikt en volledig naar wens in te richten.” Via liftschacht naar binnen In Statenhof worden de badkamers via de liftschacht de juiste verdieping in gehesen. Eenmaal op de juiste verdieping worden ze met behulp van een palletwagen direct naar de juiste plek gereden. “Je ziet op deze verdieping direct waar de appartementen komen. De badkamers staan op de juiste plek, ze hoeven alleen nog maar uit het plastic worden gehaald. Al het leidingwerk en installaties zitten er al in, dit hoeft enkel te worden aangesloten,” aldus Van Steijn. Cernoia is benieuwd naar de tijdwinst die het gebruik van de prefab badkamers oplevert. “Dat ligt eraan, legt voorman Timo Nijboer uit. “Voordat je gaat beginnen aan de badkamer, moet deze eerst helemaal droog zijn. Dat kost het meeste tijd.” Van Steijn vult aan: “Daarna gaat het werk in een treintje. De loodgieter moet de leidingen leggen, de installaties moeten worden aangebracht, de wanden moeten worden klaargemaakt, de tegels en het sanitair moet erin. Eerst prefab badkamer, dan leidingen Met de prefab badkamers heb je dat probleem niet. Cernoia: “Daar bouwen we eigenlijk precies andersom: onze badkamers gaan na het strippen van het complex als eerste het pand in. Pas daarna wordt het leidingwerk aangelegd.” Net als bij alle prefab elementen is de planning wel heel belangrijk, om te voorkomen dat bouwmaterialen alsnog lange tijd op de bouwplaats moeten blijven staan. “De voordelen van prefab badkamers zijn het terugdringen van faalkosten, het verkorten van het bouwproces, de ontwerpvrijheid die men heeft en de flexibiliteit in uitvoering,” aldus Cernoia. “Een aantal jaar geleden was men nog huiverig voor het toepassen van prefab badkamers, maar inmiddels begint de drempelvrees af te nemen. Dat moet ook wel: de bouwsnelheid moet omhoog, maar dat mag niet ten koste gaan van de kwaliteit. Al onze badkamers zijn op onze productielocatie, onder gecontroleerde omstandigheden gemaakt. Dat scheelt ook voor onze werknemers. Niet meer werken in de nattigheid en kou, maar in de fabriek onder goede omstandigheden.” Tsunami aan opdrachten Cernoia verwacht dat dit soort projecten de komende jaren alleen maar zullen toenemen. “Kijkend naar onze opdrachtenportefeuille verwacht ik een heuse tsunami aan projecten in prefab badkamers in 2023 en 2024. Dat geldt voor zowel renovatie- als nieuwbouwprojecten, al hebben we bij nieuwbouw te maken met stikstofproblemen. In houtbouw-nieuwbouw of in de transformatiewereld geldt het stikstofverbod niet of in mindere mate, dus daar zien we zeker groei en potentie”, aldus Cernoia. De prefab badkamers worden volledig opgeleverd, inclusief toilet, douche, wastafel en design radiator. Edon van Steijn en Frederike Cernoia in De Statenhof, dat op dat moment nog werd verbouwd. Inmiddels is het opleveren van het gebouw in volle gang. De studio’s zijn voorzien van een keuken, woonkamer en de badkamer als een soort afscheiding in het midden.
12 nr. 6 Oktober 2022 Thema Badkamerrenovatie: Test exoskelet Exoskeletten voor tegelzetters worden steeds beter Het menselijk lichaam is niet gemaakt om lang op de knieën te zitten. En wat te denken van complexe herhalende bewegingen, waar meerdere lichaamsdelen, en als lastigste de rug, een rol in spelen? Vaak worden daar apparaten voor ontwikkeld die tegelzetters – letterlijk – het werk uit handen nemen. Denk aan Mosa’s tegelrobot, waarmee platen op de lopende band seriematig betegeld worden. Ook exoskeletten komen steeds meer in opmars. De eerste types zijn een aantal jaren op de markt, maar de ontwikkeling staat niet stil. Branchevereniging voor tegelzetbedrijven BOVATIN heeft eerder dit jaar bij een testbijeenkomst een aantal van de nieuwste exoskeletten getest, speciaal gericht op het werk van tegelzetters. Auteur: Remus Aussen De LAEVO, het eerste geteste merk, bleek niet bestand tegen de bouw. Hij raakte tijdens transport in de war, zat bij afwisselend werk in de weg, bleek stofgevoelig en was gewoon ‘lastig’ in het gebruik. Uitvindingen kunnen dan in de regel ‘doorontwikkeld’ worden, maar dat betekent juist oppassen. Kapje erbij, tweede haakje, dwarsbalkje en voor je het weet krijg je een nóg complexer apparaat. Dat voldoet dan aan allerlei eisen, behalve aan die ene: dat iemand er nog mee wil werken… De LAEVO: nee... Maar je leert er als branche wel van. Jeroen de Goeij (Oostbörg tegelzetbedrijf en BOVATINbestuurslid) heeft inmiddels met zijn mannen een paar hulpmiddelen uitgetest, waaronder ook de LAEVO. Het resultaat: nog geen succes. “Maar we geloven wel in het principe van zo’n exoskelet voor de tegelbranche. Niet voor alle werkzaamheden, maar als we al een deel van het werk lichter kunnen maken, dan zijn we goed op weg!”, vindt De Goeij. “En dat vinden mijn tegelzetters ook, dus blijven we zoeken en ontwikkelen. Want ik wil graag dat mijn medewerkers gezond hun pensioen halen!” BOVATIN-voorzitter Gerard Reus, ook aanwezig bij de testbijeenkomst, ziet dat ook als zijn missie. “Ik weet zeker dat we het werk lichter en gezonder kunnen maken. En ik ben ook de uitvindingen van de TU-studenten uit ons innovatieproject niet vergeten; daar gaan we ook mee door!” Doorontwikkelen en simpeler maken Er is het afgelopen jaar geëxperimenteerd met de ‘Auxivo LiftSuit 1.0’, een Zwitserse variant op het principe van het exoskeleton. De tegelzetters van Oostbörg hebben dit pak uitgeprobeerd, en hadden er wat opmerkingen bij. Zo vonden zij dat bepaalde delen van het pak nogal op de huid schuurden, mede doordat er nogal veel beweging van het pak ten opzichte van het lichaam was. En dat veroorzaakte dus schuurplekken en extra warmte, terwijl de LiftSuit al vrijwel volledig van warmtedoorlatende textiel vervaardigd was. Uitzonderingen zijn de onderdelen van elastiek en enkele instelclips. Geen klittenband? “Klittenband wordt vuil, en verliest zijn kracht!”, legt Jeroen de Goeij van Oostbörg uit. “Dat weten we al van de kniebeschermers!” Resultaat is een pak dat een paar overeenkomsten heeft met de eerder geteste LAEVO, maar dan zonder ingewikkelde veren en balkjes aan de buitenkant. Simpeler dus, maar nog niet handig genoeg, bleek tijdens de testperiode. Zo bleken de textielonderdelen van model 1.0 dus te verschuiven, en daardoor te schuren en te warm te zijn. Terwijl er al voor zo min mogelijk stofoppervlak gekozen was! In de praktijk is de Auxivo LiftSuit vooral een hulpmiddel om vloertegels mee te leggen. Het pak is ook ontwikkeld voor tillen tot ongeveer heuphoogte, maar dat is niet waar de gebruikers bij Oostbörg het voor willen inzetten. “Voor sjouwen en wandtegelwerk gaat het in onze branche niet werken, ook niet als we het doorontwikkeld hebben. Maar voor het smeren en/of lijmen van een vloer kan het in principe het werk de helft lichter maken!”, verwacht De Goeij. Bij het werken met het pak – je kunt het eigenlijk geen exoskelet meer noemen – moet je wel aandacht besteden aan de juiste instellingen van de clips, zodat het aansluit op je lichaam. En – als je het gaat gebruiken, moet je het ‘activeren’: geen motoriek, maar simpelweg het opspannen van een tweetal elastieken aan de voorkant van je schouders, die zorgen voor extra rugsteun. Van 1.0 naar 2.0 Er zijn 3 versies op de testbijeenkomst aanwezig: een zichtbaar gebruikte versie 1.0, en een Small en een Large type 2.0. Versie 1 heeft grondig kennisgemaakt met lijm, specie en stof. “Maar hij kan gewoon gewassen worden!”, legt productexpert Joël Bonsafo Bawua van distributeur VandePutte uit. “Wat we verder veranderd hebben in versie 2.0: je hebt nu twee ‘pads’ aan de voorkant van je schouders, die de druk nog beter verdelen en bovendien niet meer zullen verTegelzetters testen hulpmiddelen voor tegelzetwerk schuiven bij gebruik. In totaal is er nu bovendien sprake van minder textieloppervlak dan eerst, en de textiel is voorzien van een ventilerend ofwel ademend weefpatroon.” Aan het werk De ‘small’ en ‘large’ versies van versie 2.0 blijken de mannen van Oostbörg – die flink in lengte en lichaamsbouw verschillen – allemaal te passen. Natuurlijk, ieder exoskelet blijft ‘extra’ ten opzichte van gewoon je polo, maar men voelt de verbeteringen ten opzichte van type 1.0. Het instellen van het pak, alsook het niet teveel of te weinig ‘activeren’ van de elastieken blijft aandacht vragen. Als je het niet goed doet, gaat het pak irriteren, en doet het niets of juist te veel. Maar moeilijk is het niet: met een paar minuten is een Auxivo LiftSuit 2.0 ingesteld, en kun je ermee aan het werk. De Goeij: “We hebben nu bovendien duidelijke uitleg gekregen over hoe je het pak zelf goed kunt afstellen, dat scheelt ook wrijving en warmte: de onderdelen van het pak blijven nu, enerzijds door de aanpassingen, anderzijds door een goede afstelling, prima op hun plek. Overigens – om de werking van zo’n exoskelet te kunnen beoordelen, moet je het langer dan een dag dragen. Ga er er niet vanuit dat je binnen een dag al wat merkt! We proberen de pakken ieder een aantal dagen, en kijken dan terug. Dan merk je waarschijnlijk ook hoe het in je ochtendroutine past: trek je het de volgende keer aan, dan is het een kwestie van even checken of alles nog goed zit, en het pak activeren door de twee elastieken aan te trekken. Meer niet.” Dus nu? “Toepassen in de praktijk, net zoals 1.0!”, vinden de mannen. “Als ik een dag XXL-vloertegels ga leggen, trek ik het vooraf aan. Dan activeer ik het zodra ik op m’n knieën met die vloer aan de slag ga. En we blijven kritisch!” Meer info: www.bovatin.nl
13 nr. 6 Oktober 2022 In de praktijk is de Auxivo LiftSuit vooral een hulpmiddel om vloertegels mee te leggen. Het pak is ook ontwikkeld voor tillen tot ongeveer heuphoogte, maar dat is niet waar de gebruikers bij Oostbörg het voor willen inzetten. Branchevereniging voor tegelzetbedrijven BOVATIN heeft eerder dit jaar bij een testbijeenkomst een aantal van de nieuwste exoskeletten getest, speciaal gericht op het werk van tegelzetters. De tegelzetters van Oostbörg hebben het pak van Auxivo uitgeprobeerd. Terwijl er al voor zo min mogelijk stofoppervlak gekozen was, bleken de textielonderdelen van model 1.0 te verschuiven, en daardoor te schuren en te warm te zijn.
Deze X7G Plus verpakking laat zich handig wegdragen NU IN 15KG FORMAAT MÉT HANDGREEP WWW.ARDEX.EU Dun- en middelbedlijm Tot 30% zuiniger in gebruik Lange verwerkingstijd Met comfortabele handgreep De handige voordelen van Ardex X7G Plus Flexlijm:
15 nr. 6 Oktober 2022 Thema Badkamerrenovatie Zelf badkamers op maat ontwerpen bij badkamerrenovaties Om badkamers exact te ontwerpen op de beschikbare ruimte zijn verschillende softwaretools te gebruiken. Voor renovaties is dat bijzonder handig, want in bestaande woningen – zeker als ze al 40 jaar of ouder zijn – staat geen muur exact recht. Dan is het extra handig als je ook de in te plaatsen elementen op maat kan intekenen. Dat varieert van badkamertafels en -kasten tot aan de installatietechnische elementen. “Dat is mogelijk via onze software PaletteCAD, en we merken dat dit in deze groeiende nichemarkt gretig aftrek vindt”, vertelt Jeroen Smeets, sales/marketingmanager van PaletteCAD Nederland. Auteur: Harmen Weijer Binnenhuisarchitecten en badkamerprofessionals maken steeds meer gebruik van tekensoftware, maar er is nog steeds een grote groep bouwprofessionals die de gemakken van de software niet kent, weet Jeroen Smeets. “We zien wel dat er steeds meer bedrijven zijn die iets bijzonders met onze software doen. PaletteCAD is ontwikkeld om inrichtingen mee te creëren, zowel van woningen als van winkels of kantoren. Of delen van een woning, zoals een badkamer. In de goed gevulde bibliotheek van de software zitten veel mogelijke voorbeeldinrichtingen met producten van de grote merken van badkamerproducten en tegels, die men direct kan gebruiken. Maar het is ook mogelijk met ons programma om zelf slimme objecten te creëren, dus geheel op maat getekende badkamers bijvoorbeeld.” Het gaat zelfs verder dan het op maat ontwerpen van een badkamer, legt Smeets uit. “In PalletteCAD stellen wij die objecten samen met onderdelen. Dus uit welke balken, platen, stofferingen, verbindingen bestaat bijvoorbeeld een onderkast, kozijn of systeemwand? Deze onderdelen voegen we samen in een groep en plaatsen we op de plek waar deze kan staan. Het mooie is nu dat die groep opschaalbaar is, dus niet 1 meter breed, maar - als men wil - 1 meter 76 breed. Met 1 druk op de knop is die kast dan verbreed. En juist dat is interessant in de bestaande bouw bij bijvoorbeeld renovaties, want bestaande woningen zijn vaak niet gelijk of de wensen van de verschillende soorten klanten zijn divers.” Steeds vaker gebruikt PaletteCAD is nu 12 actief in Nederland en Vlaanderen en al 30 jaar in Duitsland, waar het oorspronkelijk vandaan komt. Sinds de start van de software zit deze optie om zelf objecten te ontwerpen zit er al in. “Wat we de laatste tijd zien, is dat deze optie in onze software steeds vaker wordt gebruikt. Ik denk dat er wel 30 klanten PalleteCAD nu op hun eigen, unieke manier gebruiken zonder dat ze een badkamerinrichter of een kastontwerper nodig hebben. Zo gebruikt een bouwbedrijf onze software, omdat het hiermee prefab-woningIn Palette Showroom kun je de badkamer zo customizen dat de wanden in allerlei kleuren en materialen te zien is. De presentatie zorgt voor een ‘wow-effect’. Met PaletteMove krijgt de klant een virtuele rondleiding op de eigen iPad. In PalletteCAD worden objecten in de badkamer samengesteld met onderdelen. Dus balken, platen, stofferingen, verbindingen waaruit bijvoorbeeld een onderkast, kozijn of systeemwand bestaat worden samengevoegd en meegenomen in de werktekening, inclusief de juiste maatvoeringen voor de sanitair installatiemonteur. elementen snel en makkelijk kan uitwerken. Maar ook juist bij renovaties is deze software goed te gebruiken. Een van onze klanten levert prefabbadkamers. Dit bedrijf plaatst wanden over de bestaande tegels heen, incl. installatiewerk, gebruikmakend van onze software waarmee hij variabel objecten kan inteken. Zo renoveert dit bedrijf badkamers veel sneller, efficiënter en op maat.” Het is niet alleen een tekening die hierbij uit de software rolt, verduidelijkt Smeets. “Als je dit intekent, krijg je ook een lijst met de gewenste onderdelen, inclusief de juiste maatvoeringen voor de sanitair installatiemonteur. Op dit vlak zie je in Nederland en Vlaanderen geen vergelijkbare softwaretool voor badkamerrenovaties.” Wow-effect Smeets vervolgt: “PaletteCAD heeft daarbovenop tal van hoogwaardige presentatiemogelijkheden voor een ontwerp. De presentatie zorgt voor een ‘wow-effect’. De klant zet meteen z’n zinnen op die badkamer. Zo verkoop je de badkamer in één oogopslag. We kunnen naast kleuren en tegelpatronen zelfs structuren van tegels, kleureffecten, glans, al dat soort zaken aangeven. Ook het lichtplan dat bijvoorbeeld precies de lichtbundels in zo’n ruimte laat zien. De klant krijgt een realistisch beeld van de uiteindelijke badkamer.” “Je creëert met dit programma een geavanceerde digitale showroom,” stelt Smeets. “Het is gebruiksvriendelijk en resultaatgericht. Neem de filters die je kunt inbouwen, zoals budget, stijl, kleurvariatie, type ruimte etc. Dan zit je snel op dezelfde golflengte als je klant.” Meer info: www.palettecad.info.
CYCLONE LEVEL SYSTEEM SNELLER PERFECT LEVELEN BUILDING THE FUTURE TOGETHER www.rubi.com 1 2 3 Verkrijgbaar in verschillende modellen: 1, 1.5, 2 en 3 mm vlakke strips Iedere voegbreedte zijn eigen kleur. Excentrisch detail voor een betere concentratie van de krachten. Ergonomischer. 4 Herbruikbare kapjes. 5 Gekroonde vorm voor betere grip. de professionele noodoplossing WALLDESIGN EN WATERDICHT TEGELWERK SYSTEEM DE MOOISTE COMBINATIE VOOR EEN WATERDICHTE BADKAMER Iedereen wil een badkamer met de uitstraling van een sfeervolle wellnessruimte, maar deze moet ook duurzaam waterdicht zijn. Forbo Eurocol biedt met WallDesign en het Waterdicht Tegelwerk Systeem alles wat je daarvoor nodig hebt. Een waterdicht systeem van egaliseren, afdichten, tegels verlijmen, voegen en kitten. Daarnaast creëer je met WallDesign een unieke betonlook, die zich perfect laat combineren met de nieuwste tegeltrends. Goed nieuws voor de stukadoor, tegelzetter en zzp’er, want deze Eurocol-producten zijn perfect op elkaar afgestemd. Dat betekent dus one-stop-shop voor het creëren van een stijlvolle badkamer waar de klant jarenlang onbezorgd plezier aan beleeft. Zo gaan kwaliteit en uitstraling mooi hand in hand. Download het volledige leaflet op: www.eurocol.nl/walldesign-wts Forbo Eurocol Nederland B.V., Industrieweg 1-2, 1520 AC Wormerveer T +31 (0)75 627 16 00, info.eurocol@forbo.com, www.eurocol.nl
www.renovatietotaal.nlRkJQdWJsaXNoZXIy NTI5MDA=