RenovatieTotaal 5 - 2021

10 nr. 5 September 2021 Thema Flatrenovatie Portiekflats renoveren met een optopping Na de Tweede Wereldoorlog ontstond in de jaren 50 en 60 een flinke woningnood. Om die nood te leningen zijn er in veel grote en middelgrote steden in Nederland duizenden vooral 3 laags-portiekflats gebouwd. Door de decennia heen zijn die meerdere keren gerenoveerd, maar om ze op een verantwoord energetisch niveau te brengen is meer nodig. Met dat idee zijn studenten van de TU Delft aan de slag gegaan met hun inbreng voor de tweejaarlijkse Europese studentencompetitie Solar Decathlon Europe. Het resultaat: SUM, oftewel Symbiotic Urban Movement. Nikki de Zeeuw en Arne Boenders, beiden lid van het SUM- team, geven tekst en uitleg. Auteur: Harmen Weijer D e corona-pandemie is ook niet voorbijgegaan aan de Solar Decathlon Europe. Deze internationale wedstrijd voor studen- ten daagt universitaire teams uit de hele wereld uit om zeer efficiënte, duurzame en innovatieve gebouwen te ontwerpen, bouwen en van een haalbaarheidsstudie te voorzien. De vorige editie was in 2019 in Hongarije en dus zou deze zomer in Wuppertal de 2021-editie plaatsvinden. Maar omdat het evenement 18 teams uit 11 landen en vele bezoekers zou trekken, is het niet haalbaar voor dit jaar. Bovendien, zo stelde de organisatie deze zomer, de studententeams heb- ben door verschillende lockdowns niet voldoende kunnen werken aan hun ontwerpen en prototypes. Dat zou ten koste gaan van zowel kwali- teit als kwantiteit. Het geeft het Delftse team de ruimte om hun prototype te kunnen bou- wen, testen en verbeteren. En het ver- schaft de studenten wat tijd om te kunnen kiezen uit waar dit prototype voor de eerste keer wordt gebouwd. Traditioneel is dat namelijk op de campus van de TU Delft. “Maar ook de gemeente Den Haag zou graag zien dat we ons prototype in Den Haag neerzetten”, vertelt Nikki de Zeeuw, verantwoordelijk voor de communicatie van SUM. “Dat heeft alles te maken met ons project waar- voor we de Haagse straat de Dreef hebben gekozen als pilot vanwege de 3 laags portiekflat, waarvoor we een renovatie-oplossing hebben ontwer- pen en willen testen.” Opschaalbaar renovatieconcept In dit project wordt in de basis een opschaalbare renovatie van portiek- flats uitgevoerd. “Een van de opdrach- ten vanuit de competitie is dat we oplossing moeten bedenken die breed toepasbaar kan zijn”, vertelt Arne Boenders. “Er zijn in Nederland 847.000 woningen in dit soort por- tiekflats, en vele zijn gebouwd in de jaren 50 en 60. Deze zijn inmiddels aan het einde van hun levenscyclus. Dus hier ligt een flinke opgave, die op verschillende vlakken ligt. Nu zitten in ons team 14 verschillende discipli- nes en master-richtingen, van archi- tecten en bouwkundigen tot aan technici (civiel en energie) en bouw- management. Die laatste discipline is ook belangrijk, want de competie- organisatie eist ook dat het financieel en juridisch haalbaar is.” SUM richt zich op drie zaken, vertelt De Zeeuw. “`Het gaat om renovatie, verdichting en transformatie. Reno- vatie geldt voor de bestaande 3 lagen. Die worden voorzien van een nieuwe gevel, waarin ook het leidingwerk voor de installaties wordt verwerkt, en uiteraard zijn die gevels goed geïsoleerd. Met verdichten bedoelen we dat er meer woningen komen op dezelfde locatie. Dat wordt gedaan door op de bestaande 3 lagen nog eens 2 of 3 lagen te bouwen. Met transformatie doelen we op de aan- pak van de omgeving, dat is namelijk nieuw in deze editie van de Solar Decathlon Europe. Je moet met een stedenbouwkundige aanpak komen en wij willen een deel van de plint gebruiken om de bewoners in de wijk weer meer bij elkaar te brengen. Zo ontstaat er een symbiose tussen gebouwen, natuur en mensen, van- daar ook de naam van ons project SUM, dat staat voor Symbiotic Urban Movement.” Bewoners In Den Haag blijkt dat idee goed aan te slaan en woningcorporatie Staedi- on heeft één van haar portiekflats als case study locatie ingezet. Het gaat om een flat aan de Dreef in het zui- den van de stad. “We hebben ook gesprekken met bewoners gevoerd, en het sociale aspect is voor hen heel belangrijk. Dat zou men graag willen terugzien, naast uiteraard betere woningen. Denk publieke tuinen en meer ruimte voor creatieve en kinder- activiteiten”, aldus De Zeeuw. Een van de opvallende onderdelen die wordt toegevoegd aan het gebouw is een nieuw trappenhuis, vertelt Boen- ders. “Daardoor vervallen de portie- ken van de originele flats, ruimtes die bij de herindeling worden toegevoegd aan de bestaande woningen. Deze bestaande woningen worden boven- dien anders ingedeeld, waarbij we ook flexibel gebruik willen maken van de verschillende ruimtes. Dat doen we door bijvoorbeeld bedden opklap- baar te maken, waardoor tussenwan- den verplaatst kunnen worden en de slaapkamer bij de woonkamer kan worden getrokken. Dat levert meer Door op 3 laagse portiekflats 2 of 3 extra bouwlagen toe te voegen, zijn er op dezelfde ruimte meer wooneenheden te realiseren. Terwijl de bestaande lagen worden gerenoveerd en heringedeeld. Het prototype, dat voor de Solar Decathlon Europe wordt gemaakt, bestaat uit een begane grondlaag zoals ook met het op te schalen idee bij renovatie van portiekflats gerealiseerd kan worden, met daarbovenop de voorgestelde, nieuwe optoplaag.