RenovatieTotaal 4 - 2021

39 nr. 4 Juli 2021 Project Huurwoningen Enschede op bijzondere wijze naar aardgasloos Als in 2050 alle woningen van het aardgas af moeten zijn, moet er veel gebeuren, zeker bij woningcorporaties. Bij Woningcorporatie Domijn in Enschede zijn 4 huurwoningen binnen 5 werkdagen gerenoveerd, maar wel op bijzondere wijze. Want niet het hele huis is volledig geïsoleerd, maar alleen die vertrekken die het meest gebruikt worden. De leefwijze van bewoners is daarbij het uitgangspunt, of zoals het in dit project wordt genoemd: thermisch compartimenteren. Auteur: Harmen Weijer D omijn heeft bij dit project de samenwerking gezocht met het Lectoraat Sustainable Building Technology & Material (SBTM) van Hogeschool Saxion en Pioneering. Als pilot zijn vier wonin- gen aan de Vlasstraat en Hennepstaat in Enschede aangepakt. Pascal ten Berge, senior projectleider bij Domijn: “Normaal gesproken pakken we de hele woning in met isolatiemateriaal. Maar waarom zou je de slaapkamers potdicht timmeren, terwijl 90% van de mensen het liefst met het raam open slaapt?” In deze pilot is daarom gekozen om de woning op te delen in verschillende gedeeltes. Er wordt per gedeelte bekeken hoe er het best ver- warmd en geïsoleerd kan worden. Ten Berge: “De meeste mensen vinden het fijn als het in de slaapkamer onge- veer 15 graden is, in het slaapkamerge- deelte mag het best wat koeler zijn. In de woonkamer en keuken moet het natuurlijk lekker op temperatuur zijn. Dat gedeelte pakken we goed in door de vloer, het plafond tussen woon- en slaapkamer en de wanden optimaal te isoleren. Kortom: we isoleren de ruimtes die we verwarmen”. Duurzaam wonen zonder onnodige investeringen Er wordt gebruik gemaakt van een nieuw hoogwaardig isolatiemateriaal in het woonkamer- en keukengedeel- te. Het kan gezien worden als een ‘isolatiebehang’ van 2 centimeter, dat in de leefruimtes aan de buitenmuren wordt aangebracht. Het huis wordt dus van binnenuit geïsoleerd, waar- door er aan de buitenkant helemaal niets verandert. Dit zorgt voor een vermindering in de bouwkosten en is minder ingrijpend voor bewoners. De woning wordt in enkele dagen geïso- leerd en de bewoners hoeven het huis niet uit. Om de woning te verwarmen wordt er gebruik gemaakt van een warmtepomp en zonnepanelen, waar- mee het gebruik van gas niet meer nodig is. Bijzonder is dat twee wonin- gen een hoogtemperatuur warmte- pomp hebben, waarbij de huidige radiatoren en manier van verwarmen gelijk blijft. Tot slot wordt veel aan- dacht besteed aan het dichten van kieren en wordt in het woongedeelte een ventilatiesysteem met warmtete- rugwinning toegepast. In de slaapka- mers zit natuurlijke ventilatie, dus de ramen kunnen gewoon open. Door deze aanpak krijgen de bewoners ook een lagere energierekening. Op weg naar 2050 Ten Berge: “Het kabinet heeft als doelstelling dat alle woningen in 2050 CO2-neutraal en aardgasloos moeten zijn. Hierin ligt ook een grote rol voor woningcorporaties. De pilot aan de Vlasstraat is een test. Misschien ont- dekken we samen het ei van Colum- bus, mogelijk ook niet. Ook daar moet je realistisch in zijn. Experimen- teren is nodig om de best mogelijke opties te ontdekken zodat we in 2050 van het gas af kunnen zijn.” Onder leiding van het lectoraat SBTM van Hogeschool Saxion wor- den de werkelijke energieprestaties gemeten en gemonitord. Gerard Sale- mink, Programmamanager van het lectoraat en tevens expert Duurzaam- heid binnen Pioneering: ““We volg- den het energiegebruik en de presta- ties van de woningen een jaar lang, terwijl de huizen bewoond waren door één- en tweepersoonshuishou- dens. Omdat één van de vier wonin- gen pas later bewoond werd, hebben we nu alleen de gegevens van drie woningen onder de loep genomen. En na een grondige analyse blijkt het concept nog beter te werken dan we gedacht hadden.” Want twee woningen bleken zelfs meer energie op te wekken dan ze verbruikten. Bij de woning waar dat niet zo was, deed de warmtepomp het niet goed en is die uiteindelijk ver- vangen. Dit is waarschijnlijk de oor- zaak dat in deze woning niet dezelfde resultaten zijn gehaald. Veelbelovend Niettemin zijn de voorlopige bevin- dingen veelbelovend van het project, waarvoor subsidie is ontvangen van de Topsector Energie van het minis- terie van Economische Zaken. “Met behulp van specialistische apparatuur hebben we vastgesteld dat deze manier van isoleren en het dichten van kieren en naden inderdaad zorgt voor een beperkt warmteverlies. Het komende jaar monitoren en evalue- ren we de werkelijke energieverbrui- ken, de eerste testresultaten verwach- ten we deze zomer. We zijn erg benieuwd naar de vergelijking van de prestaties van de verschillende warm- tepompen. Daarnaast staan de bele- ving en het gedrag van de bewoner in deze pilot centraal. In hoeverre zor- gen de installaties en isolatiekeuzes voor een woning waarin het prettig wonen is en waar de huurder zich thuis voelt?” Domijn kijkt inmiddels samen met Saxion serieus naar een vervolg. In een vijfde pilotwoning wordt getest met een alternatief binnengevelisola- tiemateriaal dat sneller en gemakke- lijker is aan te brengen. En er wordt gekeken naar een verbetering van de installaties. Daarnaast onderzoeken de partijen of het concept behalve voor één- en tweepersoonshuishou- dens ook interessant is voor drie- of vierpersoonshuishoudens. Samenwerking met andere partners Om de woningen aan de Vlasstraat en Hennepstraat op een innovatieve manier te renoveren tot duurzame én aardgasloze woningen hebben de twee partijen samengewerkt met de projectpartners Bluedec, aannemers- bedrijf Oude Wolbers Borne, Schulte Energie en Techniek, Kamperman Adviseurs in Installatietechniek en NK Bouwbegeleiding. De woningen uit de Vlasstraat in Enschede stammen uit de jaren 60, zoals veel huizen van woningcorporaties. Op de daken zijn zonnepanelen neergelegd om het energieverbruik van onder andere de warmtepomp duurzaam op te wekken.