RenovatieTotaal 5 - 2020

24 nr. 5 September 2020 Thema Ventilatie: Actueel RIVM past ventilatierichtlijn aan RIVM heeft op 28 juli de Ventilatierichtlijn aangepast. Het advies is om waar mogelijk zoveel mogelijk verse lucht toe te voeren in systemen die gebruik maken van recirculatie. Aanleiding is het onderzoek van het aantal besmettingen in een verpleeghuis in Maassluis. Auteur: Frank de Groot H et advies gaat uit van de hui- dige geldende maatregelen zoals 1,5 meter afstand hou- den, thuisblijven bij klachten en het beperken van grote groepen in één ruimte. Er wordt ook van uit gegaan dat gebouwbeheerders het Bouwbe- sluit en eventuele aanvullende richt- lijnen (waaronder de richtlijn van NOC-NSF voor sportaccommoda- ties) op het gebied van ventilatie (luchtverversing) volgen. In Arbo­ catalogi kunnen hogere eisen gesteld zijn aan luchtverversing. In bedrijven en woningen is ventileren verplicht en nodig. Het RIVM adviseert 24 uur per dag de woning te ventileren door de ramen op een kier te zetten, door roosters open te houden, of door een mechanisch ventilatiesysteem. Lucht meerdere keren per dag de ruimtes door de ramen en eventueel deuren tegen elkaar open te zetten geduren- de 10 tot 15 minuten. Lucht onder meer na koken, douchen, een samen- komst met meerdere mensen, en activiteiten zoals verven en lijmen. Ook in de winter is het belangrijk om goed te ventileren en zo veel mogelijk te luchten. Publieke ruimtes, bedrijven en andere organisaties In gebouwen en kantoren is het belangrijk in ieder geval te ventileren volgens de eisen van het Bouwbesluit die van toepassing zijn op het gebouw (bestaand of nieuwbouw) en de gebruiksfunctie. Met ventileren wordt zowel het afvoeren van vuile lucht als het aanvoeren van verse buitenlucht bedoeld. Als men twijfelt of het aanwezige ventilatiesysteem aan het Bouwbesluit voldoet, moet men advies inwinnen van een onaf- hankelijk expert over het ventilatie- systeem en met name over het gebruik hiervan. Lucht regelmatig gedurende 10 tot 15 minuten door ramen en deuren tegen elkaar open te zetten, met name na activiteiten zoals koken en douchen. Ook tijdens pauzes en na samenkomsten van meerdere men- sen, zoals bijvoorbeeld een vergade- ring, is het belangrijk om te luchten. Recirculatie van lucht Er zijn systemen, zoals airconditio- ning, die lucht in één gemeenschap- pelijke ruimte recirculeren. De lucht in de ruimte wordt aangezogen en – al dan niet na gekoeld te zijn – weer in dezelfde ruimte gebracht. Bij dit proces wordt de lucht niet ververst. Hierbij is verspreiding van zowel druppels als eventuele aerosolen ver- der dan 1,5 meter niet uit te sluiten, hoewel bewijs daarvoor nog ont- breekt. Dit is vooral in ruimtes waar onvoldoende luchtverversing (venti- latie) plaatsvindt. Uit voorzorg wordt geadviseerd om recirculatie binnen één ruimte waar meerdere personen gedurende langere tijd bij elkaar zijn zo veel mogelijk te vermijden en de lucht voldoende te verversen. Het RIVM is echter terughoudend in het afraden van ventilatiesystemen met recirculatie tussen verschillende ruimtes (HVAC-systemen), waarbij lucht van de ene ruimte naar de andere ruimte wordt gebracht. Dit omdat volgens het RIVM er te wei- nig bewijzen uit de praktijk zijn, waarbij dit een rol speelde in de ver- spreiding van een infectieziekte ont- breekt. Ook heeft het uitzetten van deze recirculatie gevolgen voor het klimaat in het hele gebouw. Bij sys- temen met recirculatie tussen ver- schillende ruimtes is het wel van belang dat er voldoende verse bui- tenlucht wordt toegevoegd en daar- mee voldoet aan de eisen in het Bouwbesluit (Bouwbesluit, artikel 3.34). Techniek Nederland verrast Techniek Nederland is verrast door het stilzwijgend wijzigen van de ven- tilatierichtlijn door het RIVM en roept op tot grotere transparantie. De organisatie doet een dringende oproep aan het RIVM om gebruik te maken van ventilatiespecialisten van de installatiesector. Voorzitter Doek- le Terpstra: “Ventileren is een com- plex vakgebied. Virologen zouden meer met onze deskundigen en wetenschappers moeten overleggen om tot betere analyses en goede richtlijnen te komen. Ik dring aan op directe, verdergaande samenwerking tussen RIVM en deskundigen uit onze sector.” Update REHVA advies De Europese overkoepelende vereniging voor klimaatinstallaties, REHVA, heeft een nieuwe update van het COVID-19 adviesdocument. Half maart 2020 publiceerde REHVA het eerste adviesdocument, gevolgd door 2 updates. De derde versie van het adviesdocument focust op hoe we na de lockdown gebouwen weer veilig kunnen heropenen en in gebruik kunnen nemen. Hierbij biedt het document advies voor specifieke componenten, gebouwen/ruimte types en suggesties voor het versoepelen van maatregelen. De derde versie van het adviesdocument overschrijft alle eerdere versies. In de komende maanden worden er nieuwe updates verwacht, als er meer wetenschappelijke data beschikbaar komt. Zie www.tvvlconnect.nl voor deze nieuwe versie. Adviezen over ventilatie Kennisplatform TVVL heeft op een van haar websites een vraagbaak opgesteld. Deze is te vinden op TVVL Connect (https://tvvlconnect.nl/faq) . Hier geven specialisten allerhande adviezen en antwoorden als het gaat om efficiënt ventile- ren. Daarnaast is op deze website een aparte pagina te vinden met achtergrond­ informatie over corona in gebouwbeheer en installatietechniek. Bovendien is er veel informatie te vinden op Platform Binnenklimaattechniek (www.binnenklimaat- techniek.nl ) en het kennisplatform van ISSO met diverse kennisdocumenten zoals het Handboek Installatietechniek en ISSO-publicatie 27 ‘Kwaliteitseisen lucht­ filters’ en een scala aan certificeringsregelingen. (www.isso.nl) Het RIVM advi- seert 24 uur per dag de woning te ventileren door bijvoorbeeld de ramen op een kier te zetten. Uit voorzorg wordt geadviseerd om recirculatie door airco’s binnen één ruimte waar meerdere personen gedurende langere tijd bij elkaar zijn zo veel mogelijk te vermijden en de lucht voldoende te verversen. 25 nr. 5 September 2020 Thema Ventilatie: Scholen Ventilatie-check voor een corona-veilig schoolgebouw Is uw schoolgebouw corona-veilig? De bekende RIVM-maatregelen zoals afstand houden en handen wassen dragen bij aan een veilige school. Verder verkleint ook goede ventilatie de overdracht van infectieziekten. bba binnenmilieu geeft praktische adviezen waarmee op korte termijn de ventilatie in scholen kan worden verbetert. Auteur: Ir. Froukje van Dijken, bba binnenmilieu D oor de uitbraak van het coro- na-virus is er nieuwe aan- dacht voor het belang van ventilatie in scholen. Goed ventileren is op veel Nederlandse scholen een uitdaging. De luchtkwaliteit is hier- door vaak onvoldoende, waardoor hoofdpijn, vermoeidheidsklachten en verminderde leerprestaties kunnen ontstaan. Uit onderzoek is bovendien bekend dat onvoldoende luchtverver- sing een risico is voor de overdracht van infectieziekten. Steeds meer wetenschappers zijn ervan overtuigd dat ook het nieuwe coronavirus zich via de lucht kan verspreiden via aero- solen. Ook het RIVM benadrukt dat goede ventilatie uit voorzorg nodig is. Bouwbesluit Voor 1 oktober moet van alle Neder- landse schoolgebouwen zijn gecon- troleerd of wordt voldaan aan de wet- telijke eisen uit het Bouwbesluit. Ech- ter, voldoen aan de eisen uit het Bouwbesluit voor bestaande bouw garandeert echter geen gezonde luchtkwaliteit in de praktijk, bijvoor- beeld als de ramen dicht blijven van- wege tocht. Met eenvoudige middelen, waarmee scholen die zelf aan de slag kunnen gaan, kan de ventilatie in klaslokalen op korte termijn al worden verbeterd. In een groot aantal schoolgebouwen zullen echter ook aanvullende maat- regelen nodig zijn om de hoeveelheid luchtverversing structureel te verho- gen. Het ventilatiesysteem • Laat mechanische ventilatiesyste- men door de onderhoudsinstalla- teur controleren op hun werking en inwendige hygiëne. • Controleer bedrijfstijden van mechanische ventilatiesystemen. Stel systemen in op maximale venti- latie overdag en laat het ventilatie- systeem twee uur voor de lestijd aan gaan en pas twee uur na het verlaten van het gebouw weer uitschakelen. Zorg er daarnaast voor dat er conti- nu enige ventilatie is in het gebouw (ook ‘s nachts). Laat daarom de toiletafzuiging 24 uur per dag draai- en. • Laat de regelinstellingen van even- tueel aanwezige CO 2 -gestuurde ven- tilatiesystemen aanpassen. Bij deze systemen wordt de hoeveelheid luchtverversing automatisch ver- laagd bij een lagere bezetting om energie te besparen. Om het risico op overdracht van infectieziekten te verminderen is het nu wenselijk dat ook als maar de helft van de leerlin- gen aanwezig is, voluit wordt geven- tileerd. Ventilatiesystemen met een CO 2 - gestuurde regeling zijn vaak te vin- den in scholen die na 2012 zijn gebouwd. Vraag zo nodig de onder- houdsinstallateur of dit systeem in uw school aanwezig is. Het klaslokaal • Controleer of ramen en roosters open kunnen. • Maak gevelroosters schoon (indien aanwezig), zodat de luchttoevoer niet wordt belemmerd. • Gebruik in de lokalen van een CO 2 - meter met stoplichtindicator, in elk geval de lokalen waar de ventilatie afhankelijk is van het openen van ramen en/of roosters. Hiermee wordt zichtbaar gemaakt wanneer extra ramen geopend moeten wor- den voor ventilatie. De leerkracht • Geef leerkrachten instructies over het gebruik van de ventilatievoorzie- ningen: –Zet ramen en gevelroosters zo veel mogelijk open tijdens lestijd. Het open zetten van ramen boven in het lokaal geeft minder tocht. In lokalen met mechanische luchttoe- en afvoer is dit meestal niet noodzake- lijk, maar extra ventilatie kan nooit kwaad en ontregelt het ventilatie- systeem niet. –Lucht tijdens pauzes extra. Doe dit ook in lokalen met mechanische ventilatie. Deze adviezen vallen binnen het prin- cipe dat standaard is voor de arbeids- hygiëne, ALARA (As Low As Reasona- bly Achievable) genoemd. Dit betekent dat risico’s zoveel als redelijkerwijs mogelijk is, moeten worden beperkt. Op de langere ter- mijn is het uiteraard zinvol om de ventilatievoorzieningen structureel te verbeteren tot minimaal het niveau van een Frisse School. Filters en luchtvochtigheid? Moeten filters vanwege COVID-19 vaker vervangen worden? Dit is niet nodig om besmettingsrisico’s te ver- kleinen. Vervang filters alleen wan- neer dat nodig is of volgens de onder- houdsplanning. En is het verstandig om lucht extra te koelen en te bevochtigen? Het is onnodig en niet zinvol om in scholen de setpoints van de klimaatinstallatie bij te stellen naar lagere waarden. Hetzelfde geldt voor plaatsen van luchtbevochtigers. Er is geen bewijs dat dit effectief is, dus doe het niet. Focus op zaken die er echt toe doen, zoals goede ventilatie. Met eenvoudige middelen, waarmee scholen die zelf aan de slag kunnen gaan, kan de ventilatie in klaslokalen op korte termijn al worden verbeterd. Naast goede ventilatie is afstand houden om het klaslokaal corona- proof te maken. Sanitair Naast aandacht voor het ventilatie- systeem is ook extra aandacht voor het sanitair (kranen, toiletten, riolering) geen kwaad: • Spoel alle toiletten, kranen en douches even door. Watertappun- ten zijn mogelijk enkele weken niet gebruikt, waardoor het water dat nog in de leidingen zat van minder goede kwaliteit kan zijn. • Controleer of alle toiletruimten zijn voorzien van werkende kranen (met zeepdispensers en papieren handdoekjes) of zorg voor andere voorzieningen om handen te kunnen reinigen na toiletgebruik. • Vervang veel gebruikte kranen eventueel door kranen met een sensor, zodat deze kunnen worden gebruikt zonder ze aan te raken. • Vul schrobputjes om er zeker van te zijn dat er geen open verbin- ding is met het riool. Giet eventueel een kopje slaolie na. Dit zorgt ervoor dat het waterslot minder snel weer verdampt. • De instructie om bij het door- spoelen van de toiletten het deksel te sluiten.