RenovatieTotaal 2 - 2020

24 nr. 2 April 2020 Installaties Licht en lucht voor geowetenschappers Geen introvert gebouw waar de gebruikers door een uniform klimaatsysteem nauwelijks besef hebben van de omstandighe- den buiten. Maar juist een gebouw waar men dankzij ontwerp en installatietechniek binnen kan ervaren of het dag of avond is, of buiten de zon schijnt of het regent. Dat geldt voor het Earth Simulation Laboratory (ESL), een grootschalige transforma- tie van het Robert J. van der Graa laboratorium op het Utrecht Science Park. De transformatie is ontworpen door het team ABT & Barcode Architects. Caro van de Venne, partnerarchitect van Barcode Architects: “De zintuigelijke beleving stond bij het ontwerp centraal. Met veel licht en lucht voor de gebruikers.” André Meijer, projectleider installaties bij ABT: “En met energiezuinige natuurkundige principes in plaats van mechanische oplossingen voor luchtbehandeling en koeling.” Auteur: Paul Engels H et Earth Simulation Labora- tory is eind vorig jaar of§icieel in gebruik genomen. Het ESL bundelt de onderzoeksgroepen van de faculteit Geowetenschappen op één locatie. Het Robert J. van de Graaff Laboratorium is oorspronkelijk gebouwd voor het huisvesten van een deeltjesversneller. Deze functie had het gebouw al lang niet meer, maar de kenmerkende constructie met 1 meter dikke wanden en zwaar uitgevoerde betonkolommen verwijst naar dit ver- leden. Alle inbouwcomponenten in het 7000 m2 tellende gebouw, zoals installaties, vloeren, wanden, plafond en gevel, zijn bij de transformatie hoogwaardig vernieuwd. Met het nodige ontwerp- en puzzelwerk om al die inbouw en installatietechnische voorzieningen een praktische plek te geven in het robuuste betoncasco. Wel daglicht, geen hinderlijk zon- licht Caro van de Venne: “Het gebouw ligt in een landschappelijk omgeving dichtbij de A27. De geluidsbelasting op de gevel is hoog. Toch wil je de gebruikers binnen deze wetenschap- pelijke omgeving licht en lucht bie- den. Kantoorwerkplekken zijn daar- om aan de gevel gesitueerd, die zo veel mogelijk transparant is gemaakt met veel glas. Dit zorgt voor een aan- gename verbinding met buiten. De laboratoriumfuncties en experimen- teer- en testruimtes liggen inpandig. Maar ook hier hebben wij met licht- koepels en verschillende typen dakra- men door het gehele gebouw daglicht ingebracht. De transparante glaswan- den van de kantoren zorgen ook voor veel daglicht. Door deze wanden met een folie te bedekken hebben de kan- toren nog steeds een optimale dag- lichttoetreding, maar met tegelijk vol- doende privacy. Zo hebben wij voor alle gebruikers een aangename en gezonde werkomgeving kunnen creë- ren. Op een wijze waarbij je geen hin- derlijk zonlicht ervaart. Voor de Velux dakramen is een speciaal velum ont- wikkeld, wat er voor zorgt dat er geen direct daglicht naar binnen komt. De dakkoepels in de grote experimentele stroomgotenhal zijn deels ondoor- zichtig, wat er voor zorgt dat er alleen noorderlicht naar binnen valt.” Tweede huid Voor gebouwgebruikers is het belangrijk dat ze een raam kunnen openen om frisse lucht te ervaren. Caro van de Venne vervolgt: “Maar we zaten met die geluidsbelasting. De oplossing is gevonden in het principe van een tweede huid als geïntegreerde klimaatgevel om het gebouw. Een dynamische gevel zorgt enerzijds voor een fraai architecto- nisch beeld, anderzijds is het een technische gevel waarmee geluid wordt geweerd en waarbij de spouw tussen de twee gevels zorgt voor natuurlijke ventilatie van met name het kantoorgedeelte.” André Meijer: “De tweede huid zorgt in de winter als een warme deken om het gebouw voor extra isolatie. De lucht in de spouw tussen de gevels is daarbij een goed werkende isolatielaag; dat zorgt voor meer warmte en comfort. In de zomer gebruiken wij de spouw juist voor een natuurlijke luchttoevoer, zodat het gebouw via een lucht- stroom wordt gekoeld. Een kleppen- register zorgt dat in de winter de spouw aan de onderzijde kan worden dichtgedaan. In de zomer kan de spouw juist geopend worden. Het is in feite een simpel systeem dat in alle seizoenen voor een aangenaam bin- nenklimaat zorgt. De kleppen zijn van binnenuit goed bereikbaar voor beheer en onderhoud.” Overdruk De vrije verdiepingshoogte binnen het casco is beperkt en de wanden zijn dik. Meijer: “Je wilt daarom niet met allerlei kanalen door dat casco gaan slepen. Daarom is gekozen voor een oplossing zonder retourkanalen Het voormalige Robert J. van de Graa aborato- rium is fraai gerenoveerd tot het duurzame Earth Simulation Laboratory voor de faculteit Geowetenschap- pen. Bij de renovatie hee het gebouw een tweede huid gekregen voor de klimaatbeheer- sing. De tweede huid bestaat uit bijzondere betonelementen met ingelegde roestvrijstalen strippen en veel glas om de verbinding binnen-buiten te waarborgen.